Tuần lễ Du lịch Quảng Ngãi năm 2024 sẽ diễn ra từ ngày 22/4/2024. Trong các hoạt động hưởng ứng sự kiện này có Lễ Khao lề thế lính Hoàng Sa tại huyện Lý Sơn. Mặc dù lễ hội này được nâng cấp thành “Lễ hội quốc gia”, song cả phần lễ lẫn phần hội đều do người dân Lý Sơn tổ chức. Các nhà nghiên cứu văn hóa ở Quảng Ngãi gọi đây là “lễ hội nhân dân”.
Kể từ khi trấn nhậm phương Nam, chúa Nguyễn, rồi các vua Nhà Nguyễn coi Hoàng Sa như là vùng phên giậu của đất nước. Trấn giữ vùng phên giậu ấy, không một lực lượng nào tốt hơn là ngư dân vùng biển Quảng Ngãi, đặc biệt là ngư dân đảo Lý Sơn. Bằng những con thuyền mỏng manh, các ngư phủ ở hòn đảo này đã chinh phục quần đảo Hoàng Sa bằng chính sự can trường và lòng dũng cảm của mình trước sự khắc nghiệt của thiên nhiên. Đội Hùng binh Hoàng Sa ra đời trong bối cảnh đó. Đội Hùng binh Hoàng Sa phải đương đầu với sự khắc nghiệt nơi biển khơi, nhiều người đã ngã xuống, thân xác của họ đã hòa vào lòng biển của Tổ quốc. Họ một đi không trở lại ấy và được người dân Lý Sơn tri ân bằng một nghi lễ có tên gọi là Lễ Khao lề thế lính Hoàng Sa.
Thả thuyền mang hình nộm ra biển trong Lễ khao lề thế lính Hoàng Sa. Ảnh T.L
Hàng trăm năm nay, cứ đến ngày 16 tháng 3 âm lịch hằng năm, thời điểm mà những binh phu ở Lý Sơn tạm biệt người thân để giong buồm trực chỉ Hoàng Sa từ mấy trăm năm trước, 13 tộc họ trên đảo lại tổ chức lễ khao lề. Lễ Khao lề như là một nhu cầu tự thân của người dân trên đảo. Đúng ngày này, không chỉ 2 vạn dân trên đảo mà hàng trăm người con quê Lý Sơn đang làm ăn sinh sống từ mọi miền của Tổ quốc cũng trở về đất đảo để dự lễ khao lề. Trong buổi đoàn viên ấy, các thế hệ con cháu lại được nghe cha ông kể về tổ tiên mình đã từng chinh phục Hoàng Sa như thế nào bằng những con thuyền mỏng manh trước gió bão. Có lẽ đó là bài học “trực quan” sinh động nhất và có sức thuyết phục nhất về lòng yêu nước đối với thế hệ trẻ hôm nay.
Không chỉ nghe cha ông nhắc đến sự can trường của tổ tiên khi chinh phục Hoàng Sa để cắm mốc chủ quyền biển, đảo của Tổ quốc, lớp trẻ còn được biết vì sao mà cây dâu vẫn tồn tại trên đất đảo dù người dân Lý Sơn không nuôi tằm dệt vải. Cây dâu đã song hành cùng người dân trên đảo suốt mấy trăm năm qua chỉ để trưng dụng vào một việc là dùng thân của nó làm xương cốt cho những binh phu thuở trước và ngư phủ hôm nay chẳng may bị mất ngoài Hoàng Sa trong các ngôi mộ gió. Lớp trẻ hôm nay trên đất đảo cũng hiểu được vì sao những người mẹ, người bà của họ vẫn còn truyền nghề một loại bánh mang tên “bánh ít gói lá chuối khô” dù bây giờ có hàng trăm loại bánh xếp vào loại “cao lương”. Đó là thứ lương thảo không bị mốc meo trước gió biển, trở thành hành trang không thể thiếu của người lính Hoàng Sa thuở trước. Do vậy, lễ hội này cứ thế mà vĩnh cửu trước thời gian.
TRẦN ĐĂNG
