Nỗ lực phục hưng nghề đá mỹ nghệ truyền thống Đại Tân

Nuối tiếc làng nghề

Theo hồi ức của nhiều người cao niên ở Đại Lộc và Duy Xuyên, khi giao thông đường bộ chưa phát triển, việc đi lại chủ yếu dựa vào đường sông. Những bến đò ngang, đò dọc trên sông Thu Bồn từng kết nối các khu chợ sầm uất như Phú Thuận (Đại Thắng), Bến Dầu (Đại Thạnh), Trung Phước (Quế Sơn)… Dọc sông Thu Bồn còn có những bến nhỏ chuyên mua bán các mặt hàng đặc thù.

Ông Lương Mậu Ôn (xã Đại Phong, Đại Lộc) nhớ lại, trước đây, đời sống kinh tế và nghề nghiệp của người dân Đại Lộc gắn liền với những địa danh do chính các thương lái đặt tên. Chẳng hạn, khe Đá Mài ở Đại Thắng (cũ) nổi tiếng với các gian hàng bày bán dụng cụ sinh hoạt làm từ đá như đá mài dao, cối xay bột, cối giã, đá tán kê cột nhà…, trong khi khe Rúc là nơi mua bán các vật dụng đánh bắt cá…

“Không chỉ người Đại Lộc, mà dân buôn ở khắp nơi cũng tìm đến vùng B để trao đổi hàng hóa. Bến khe Đá Mài từng là niềm tự hào của người dân địa phương khi nơi đây có mỏ đá sa thạch lớn, chất lượng tốt và hơn 2/3 dân làng làm nghề đá mỹ nghệ. Sau này, không hiểu vì lý do gì mà khe Đá Mài dần bị lãng quên, sản phẩm đá mỹ nghệ của làng cũng biến mất…” – ông Ôn tiếc nuối.

Tại một sự kiện quảng bá sản phẩm OCOP của tỉnh Quảng Nam, nhiều người bất ngờ khi thấy những chiếc cối chày bằng đá sa thạch được trưng bày với nhãn hiệu OCOP 3 sao của huyện Đại Lộc. Sản phẩm được mài giũa trơn bóng, bắt mắt, và đặc biệt hơn, người chế tác chính là anh Trương Anh Thịnh – người con của làng đá mỹ nghệ khe Đá Mài năm xưa.

Anh Thịnh chia sẻ: “Có thời gian, các mỏ đá sa thạch ở Đại Lộc bị cấm khai thác, người dân làng nghề đành chuyển nghề hoặc tha hương. Họ đến các làng nghề đá mỹ nghệ khác như Non Nước (Đà Nẵng), Ninh Vân (Ninh Bình), Chương Mỹ (Hà Tây)… để tiếp tục gắn bó với nghề. Bản thân tôi dù rất tiếc nuối nhưng cũng phải rời quê kiếm sống, mong một ngày trở về hồi sinh làng nghề từng vang bóng một thời”.

[VIDEO] – Anh Thịnh chia sẻ về nguyên nhân mai một nghề đá mỹ nghệ của địa phương:

Thay đổi để phát triển

Sau nhiều năm bôn ba, học hỏi kỹ thuật chế tác đá trên cả nước, năm 2010, anh Thịnh quay về quê, cùng một số anh em thành lập Tổ hợp tác (THT) điêu khắc đá mỹ nghệ Đại Tân. Khi đó, dù mỏ đá chưa được cấp phép khai thác trở lại, nhưng THT vẫn quyết tâm khôi phục nghề bằng cách nhập đá từ địa phương khác về sản xuất.

“Khác với trước đây làm thủ công, hiện nay chúng tôi đầu tư máy móc hiện đại để nâng cao năng suất, đáp ứng nhu cầu thị trường. Nhờ đó, các sản phẩm quen thuộc của khe Đá Mài như cối chày, cối xay, đá tán kê cột nhà… được chế tác nhanh, đẹp mắt hơn. Các sản phẩm mang tính nghệ thuật như tượng linh vật, phù điêu, bia mộ… cũng được hỗ trợ bằng máy móc để đạt độ tinh xảo cao hơn” – anh Thịnh nói.

Hiện nay, tại địa phương còn khoảng 50 thợ làm nghề đá sa thạch, trong đó 10 người đang làm việc tại THT điêu khắc đá mỹ nghệ Đại Tân. Những năm qua, bên cạnh việc tìm nguồn cung nguyên liệu, mở rộng thị trường ra các đô thị như Hội An, Đà Nẵng, Huế…, anh Thịnh còn chú trọng đào tạo nghề cho lao động trẻ địa phương.

“

Làm sao để người dân Đại Tân, nhất là lớp trẻ, có thể sống được với nghề làm đá mỹ nghệ của cha ông, thậm chí phát triển và làm giàu từ nghề truyền thống này”

Anh Trương Anh Thịnh

Nhằm gây dựng lại thương hiệu làng nghề, anh Thịnh đã tham gia chương trình OCOP với sản phẩm “Bộ cối chày đá mỹ nghệ Đại Tân” và đạt chứng nhận 3 sao. Sản phẩm được chế tác 100% từ đá sa thạch tự nhiên, an toàn cho sức khỏe người sử dụng do không tạo mùn, không nấm mốc, không bám mùi thực phẩm. Sản phẩm hiện đang được bán trên các kênh thương mại điện tử và phân phối cho một số đại lý đồ gia dụng ở khu vực miền Trung và các tỉnh thành phía Nam.

Trong thời gian tới, THT điêu khắc đá mỹ nghệ Đại Tân dự kiến mở rộng sản xuất các sản phẩm có kích thước nhỏ, tiện lợi cho việc vận chuyển theo mô hình thương mại điện tử. Đồng thời, một số sản phẩm có tính nghệ thuật cao, đảm bảo độ tinh xảo sẽ được hướng đến thị trường xuất khẩu.

[VIDEO] – Anh Trương Anh Thịnh nói về kế hoạch hồi sinh làng nghề Đá Mài: