Powered by Techcity

Nghề gốm nhìn từ giao thương Việt


gom-v-n-05.jpg
Chóe đồ Akae thế kỷ 18 trang trí phong cảnh nhân vật hoa mộc

Đầu thế kỷ 17, Mạc phủ Tokugawa đang cầm quyền ở Nhật Bản lúc bấy giờ đã thi hành chính sách châu ấn thuyền (shuin-sen) cấp giấy phép (shuin-jo) cho các thương thuyền Nhật Bản ra nước ngoài buôn bán.

Trong khoảng thời gian 1604 – 1634, có 130 shuin-jo được Mạc phủ cấp cho các thương thuyền Nhật Bản đến buôn bán với Đại Việt, trong đó, có 86 shuin-jo được cấp cho các thương thuyền đến giao thương ở Hội An.

gom-v-n-06.jpg
Chóe đồ Imari thế kỷ18 trang trí sơn thủy tùng đình hoa mộc

Người Nhật chuộng gốm Việt

Một trong những mặt hàng của Việt Nam lúc bấy giờ được người Nhật ưa chuộng là đồ gốm.

GS. Hasebe Gakuji, nhà nghiên cứu gốm sứ người Nhật, cho biết: “Kỹ thuật sản xuất đồ gốm ở Nhật Bản vào thế kỷ 14 còn kém xa so với kỹ thuật Việt Nam”. Vì thế, người Nhật nhập khẩu đồ gốm từ Việt Nam ngoài nhu cầu sử dụng còn để tìm hiểu, học hỏi kỹ thuật làm gốm của người Việt Nam.

gom-v-n-04.jpg
Kendi gồm hoa lam vẽ hoa sen và dây lá liên hoàn thế kỷ 15 hiện vật của Bảo tàng Mỹ thuật Fukuoka

Cũng theo GS. Hasebe Gakuji: “Đã có tư liệu quý có thể xác định con đường đưa đồ sứ Việt Nam vào Nhật Bản: Vào hồi đầu shuin-sen buôn bán thịnh vượng, nhiều người Nhật đã nhiều lần đến Hội An và đã ở lại một thời gian, trong đó có gia đình thương nhân Osawa Shirozaemon, hiện nay vẫn còn giữ mấy loại đồ sứ Việt Nam”.

Bằng các tư liệu được kiểm chứng, PGS-TS. Đỗ Bang cũng cho biết: “Trong các mặt hàng mua ở Hội An của thương nhân Nhật Bản có cả đồ gốm được sản xuất tại chỗ (tức gốm Thanh Hà)”.

gom-v-n-02.jpg
Bát gốm men lục khắc chìm hoa văn hình cánh sen thế kỷ 14 hiện vật của Bảo tàng thành phố Machida

Theo một nghiên cứu của TS. Nishino Noriko, công bố tại hội thảo Lịch sử và triển vọng mối quan hệ giữa Việt Nam và Nhật Bản: Nhìn từ miền Trung Việt Nam (Đại học Đà Nẵng, tháng 11/2013), thì con đường nhập khẩu gốm sứ Việt Nam vào Nhật Bản trải qua 4 thời kỳ:

Thời kỳ thứ nhất: từ thế kỷ 14 đến đầu thế kỷ 15, thông qua “con đường” cướp biển (wako);

Thời kỳ thứ hai: từ thế kỷ 15 đến thế kỷ 16, thông qua buôn bán trung gian với Ryukyu và Kagoshima;

Thời kỳ thứ ba: từ nửa cuối thế kỷ 16 đến đầu thế kỷ 17, thông qua mậu dịch châu ấn thuyền (shuin-sen), thuyền buôn Nhật Bản trực tiếp buôn bán với Việt Nam;

Thời kỳ thứ tư: vào nửa cuối thế kỷ 17, khi Nhật Bản áp dụng chính sách “tỏa quốc” (sakoku), đồ gốm Việt Nam nhập vào Nhật Bản chủ yếu do các thuyền buôn Trung Quốc hoặc thuyền buôn Hà Lan đảm nhiệm.

gom-v-n-01.jpg
Hũ gốm hoa lam Chu Đậu thế kỷ 15 khai quật ở di tích thành Nakijin tỉnh Okinawa

Trong 4 thời kỳ trên, thời kỳ shuin-sen là thời kỳ Nhật Bản nhập khẩu nhiều gốm sứ Việt Nam nhất. Người Nhật mua gốm sứ Việt Nam về chủ yếu để dùng trong nghi thức trà đạo.

Theo sách Trà hội ký, từ cuối thế kỷ 14, gốm sứ Việt Nam đã được người Nhật sử dụng trong các nghi thức hiến trà. Họ gọi những món đồ đó là Nanban Shimamono (nếu là đồ gốm) và An Nam (nếu là đồ sành sứ).

Giao thương gốm sứ

Theo TS. Nishino Noriko, có nhiều khả năng vào nửa đầu thế kỷ 17, người Nhật Bản đã trực tiếp sang Việt Nam chỉ đạo việc làm đồ gốm đặt hàng theo mẫu mã do họ yêu cầu.

Sử sách cũng ghi lại sự kiện một phụ nữ Nhật Bản tên là Chiyo (1671 – 1741), con gái của thương gia Wada Rizaemon kết hôn với một thợ gốm ở Bát Tràng (Việt Nam). Điều này góp phần chứng minh Wada Rizaemon là người trực tiếp buôn gốm sứ Việt Nam về bán cho người Nhật Bản.

Ở chiều ngược lại, từ cuối thế kỷ 17, người Nhật đã sản xuất thành công những dòng gốm sứ cao cấp như: Nabeshima, Kutani, Imari và Kakiemon. Trong đó, đồ sứ Nabeshima và đồ sứ Kutani chỉ dành riêng cho giới quý tộc, thượng lưu ở Nhật Bản sử dụng, không lưu dụng trong tầng lớp bình dân và ít được biết đến ở bên ngoài Nhật Bản.

gom-v-n-03.jpg
Đĩa gốm Chu Đậu trang trí kỳ lân thế kỷ 15 16 hiện vật của Bảo tàng thành phố Machida

Ngược lại, đồ sứ Imari và đồ sứ Kakiemon được xuất khẩu rất nhiều sang châu Âu, cũng như được các vương triều ở châu Á, trong đó có triều Nguyễn ở Việt Nam ưa chuộng vì kỹ thuật sản xuất điêu luyện, kiểu dáng thanh nhã, trang trí tinh xảo…

Từ thế kỷ 19, đồ sứ cao cấp của Nhật Bản du nhập vào Việt Nam. Nhiều bình, chóe Imari, đĩa, bát, lọ hoa Kakiemon xuất hiện trong các cung điện ở Huế bên cạnh đồ sứ Trung Hoa và đồ sứ châu Âu.

Bảo tàng Cổ vật Cung đình Huế hiện vẫn lưu giữ nhiều món đồ sứ Imari, đồ sứ Satsuma, đồ gốm Hizen… của Nhật Bản có niên đại thế kỷ 17 – 19. Ngoài ra còn có những bộ đồ trà shin-Kutani (tân Kutani) được nhập vào Việt Nam từ đầu thế kỷ 20.

Ngày nay, Nhật Bản là một “cường quốc gốm sứ”, nhưng vẫn là một nước nhập khẩu nhiều gốm sứ của các nước khác, vì nhiều lý do: giá cả phải chăng; kiểu dáng, kỹ thuật chế tác độc đáo, hợp với thị hiếu của người Nhật; dùng trong nghi thức trà đạo, lễ nghi truyền thống… Và, gốm Việt Nam vẫn được người Nhật ưa chuộng.

Liệu gốm sứ Việt có tiếp nối được con đường giao thương như trong quá khứ đã từng? Theo tôi, người Việt nói chung, người Quảng nói riêng nên tìm hiểu thị hiếu sử dụng gốm sứ của người Nhật để tạo ra những sản phẩm hợp với người Nhật.

Hoặc có thể “phục chế” những đồ gốm Việt truyền thống từng có “chỗ đứng” trong tâm thức người Nhật, như đồ gốm dùng trong trà đạo, nghi lễ để xuất khẩu sang Nhật, thay vì chỉ “chăm chú” làm ra những thứ mình thích mà người Nhật không mấy quan tâm.



Nguồn: https://baoquangnam.vn/nghe-gom-nhin-tu-giao-thuong-viet-nhat-3140776.html

Cùng chủ đề

Lối mở cho du lịch Hội An mùa lụt

Tại Hội An hiện nay duy trì khoảng 300 ghe bơi phục vụ khách tham quan trên sông Hoài nên đây cũng là điều kiện thuận lợi để cung cấp dịch vụ trải nghiệm Hội An mùa nước lũ.Dù...

Hội An phát triển nhãn hiệu thương mại, dịch vụ

Thời gian qua, công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức, tăng cường hiệu quả thực thi và chống xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ được thành phố chú trọng.Đồng thời hỗ trợ cá nhân, doanh nghiệp tham...

Nhiều tuyến đường bị chia cắt do ngập sâu

Tại huyện Đại Lộc, bà Nguyễn Thị Minh Nam - Chủ tịch UBND xã Đại Thạnh cho hay, nước lũ băng qua gây ngập sâu khu vực cầu Khe Cát, trên tuyến ĐH9.ĐL. Chính quyền xã đã cảnh báo,...

Hội An xây dựng tuyến tham quan xanh tại làng rau Trà Quế

Theo đó, Hội An đặt mục tiêu 100% cơ sở kinh doanh homestay, villa tại làng rau Trà Quế được công nhận đạt tiêu chuẩn du lịch xanh theo Bộ tiêu chí du lịch xanh Quảng Nam; 50% cơ...

Cùng tác giả

Đoàn khảo sát Tiểu ban Văn kiện Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ XXIII làm việc tại Điện Bàn

Theo báo cáo về công tác xây dựng Đảng, Đảng bộ thị xã Điện Bàn đã tập trung lãnh đạo, chỉ đạo và đạt nhiều kết quả tích cực như: Tổ chức 7 đợt sinh hoạt chính trị; mở...

3 hộ dân bàn giao mặt bằng cho dự án nâng cấp quốc lộ 14E trước khi bị cưỡng chế

Trước đó ngày 19/11, UBND huyện Thăng Bình đã ban hành các quyết định về cưỡng chế thu hồi đất đối với các hộ gia đình ông Phan Minh Hồng, Lê Khắc Chung và Nguyễn Thiên Quang vào ngày...

Bị sa thải sẽ không được trợ cấp thất nghiệp

.tdi_77{vertical-align:baseline}.tdi_77>.wpb_wrapper,.tdi_77>.wpb_wrapper>.tdc-elements{display:block}.tdi_77>.wpb_wrapper>.tdc-elements{width:100%}.tdi_77>.wpb_wrapper>.vc_row_inner{width:auto}.tdi_77>.wpb_wrapper{width:auto;height:auto}.tdi_77{padding-bottom:30px!important} .tdi_78{margin-top:0px!important;margin-bottom:0px!important;padding-bottom:0px!important} .tdb_single_content{margin-bottom:0;*zoom:1}.tdb_single_content:before,.tdb_single_content:after{display:table;content:'';line-height:0}.tdb_single_content:after{clear:both}.tdb_single_content .tdb-block-inner>*:not(.wp-block-quote):not(.alignwide):not(.alignfull.wp-block-cover.has-parallax):not(.td-a-ad){margin-left:auto;margin-right:auto}.tdb_single_content a{pointer-events:auto}.tdb_single_content .td-spot-id-top_ad .tdc-placeholder-title:before{content:'Article Top Ad'!important}.tdb_single_content .td-spot-id-inline_ad0 .tdc-placeholder-title:before{content:'Article Inline Ad 1'!important}.tdb_single_content .td-spot-id-inline_ad1 .tdc-placeholder-title:before{content:'Article Inline Ad 2'!important}.tdb_single_content .td-spot-id-inline_ad2 .tdc-placeholder-title:before{content:'Article Inline Ad 3'!important}.tdb_single_content .td-spot-id-bottom_ad .tdc-placeholder-title:before{content:'Article Bottom Ad'!important}.tdb_single_content .id_top_ad,.tdb_single_content .id_bottom_ad{clear:both;margin-bottom:21px;text-align:center}.tdb_single_content .id_top_ad img,.tdb_single_content .id_bottom_ad img{margin-bottom:0}.tdb_single_content .id_top_ad .adsbygoogle,.tdb_single_content .id_bottom_ad .adsbygoogle{position:relative}.tdb_single_content .id_ad_content-horiz-left,.tdb_single_content .id_ad_content-horiz-right,.tdb_single_content .id_ad_content-horiz-center{margin-bottom:15px}.tdb_single_content .id_ad_content-horiz-left img,.tdb_single_content .id_ad_content-horiz-right img,.tdb_single_content .id_ad_content-horiz-center img{margin-bottom:0}.tdb_single_content .id_ad_content-horiz-center{text-align:center}.tdb_single_content .id_ad_content-horiz-center img{margin-right:auto;margin-left:auto}.tdb_single_content .id_ad_content-horiz-left{float:left;margin-top:9px;margin-right:21px}.tdb_single_content .id_ad_content-horiz-right{float:right;margin-top:6px;margin-left:21px}.tdb_single_content .tdc-a-ad .tdc-placeholder-title{width:300px;height:250px}.tdb_single_content .tdc-a-ad .tdc-placeholder-title:before{position:absolute;top:50%;-webkit-transform:translateY(-50%);transform:translateY(-50%);margin:auto;display:table;width:100%}.tdb_single_content .tdb-block-inner.td-fix-index{word-break:break-word}.tdi_78 .tdb-block-inner{max-width:100%;margin-left:auto;margin-right:auto}.tdi_78,.tdi_78>p,.tdi_78 .tdb-block-inner>p{font-family:Noto Sans!important;font-size:15px!important;line-height:1.6!important;font-weight:400!important}.tdi_78 h1{font-family:Noto Sans!important;font-size:32px!important;line-height:1.2!important;font-weight:700!important}.tdi_78 h2{font-family:Noto Sans!important;font-size:24px!important;line-height:1.2!important;font-weight:600!important}.tdi_78 h3:not(.tds-locker-title){font-family:Noto Sans!important}.tdi_78 h4{font-family:Noto Sans!important}.tdi_78 h5{font-family:Noto Sans!important}.tdi_78 h6{font-family:Noto Sans!important}.tdi_78 li{font-family:Noto Sans!important}.tdi_78 .tdb-block-inner blockquote p{font-family:Noto Sans!important}.tdi_78 .wp-caption-text,.tdi_78 figcaption{font-family:Noto Sans!important}.tdi_78...

Quốc hội thông qua Luật Bảo hiểm y tế sửa đổi với 8 điểm mới

2. Quy định về khám bệnh, chữa bệnh bảo hiểm y tế, trong đó có đăng ký khám bệnh, chữa bệnh bảo hiểm y tế ban đầu, chuyển người bệnh giữa các cơ sở khám bệnh, chữa bệnh bảo...

Cùng chuyên mục

Quảng Nam đoạt giải cao tại Liên hoan nghệ thuật dân gian truyền thống Việt Nam – Những sắc màu di sản

Ngày 26/11, Trung tâm Văn hóa tỉnh Quảng Nam cho biết, tại Liên hoan nghệ thuật dân gian truyền thống chủ đề “Việt Nam – Những sắc màu di sản”, Đoàn nghệ thuật quần chúng tỉnh Quảng Nam tham gia 4 tiết mục và cả 4 đều đoạt giải cao.Cụ thể, có 2 giải A cho tiết mục “Diễn xướng dân gian bài chòi” và tiết mục múa độc lập “Hồn gốm”; 1 giải B  cho tiết mục hát...

Quảng Nam đoạt giải cao tại Liên hoan nghệ thuật dân gian truyền thống toàn quốc

Liên hoan do Bộ VH-TT&DL phối hợp với UBND tỉnh Nghệ An, Bộ NN&PTNT tổ chức, diễn ra từ ngày 22 - 26/11 tại TP.Vinh (Nghệ An), với sự tham gia của 11 đoàn nghệ thuật tiêu biểu trên...

Xã vùng cao Trà Cang bảo tồn văn hóa từ sức dân

Tại xã Trà Cang, từ năm 2020 đến nay, nhờ vào sự chung sức đóng góp của nhân dân, xã đã sưu tầm được các vật phẩm văn hóa quý giá. Đó là những vật dụng hằng ngày như...

Hồi ức khó quên về ca khúc “Chiều Hội An” – Đài Phát Thanh

Một ca khúc có thể gọi là để đời qua sự tồn tại của nó 40 năm qua mà đến bây giờ nhiều người dân Hội An đều nhớ và có thể ngân nga vài câu, vài đoạn hoặc cả bài hát; đó là ca khúc “Chiều Hội An” của nhạc sĩ Hoàng Lân.Khoảnh khắc hồi ứcMình nhớ, những năm đầu thập niên 80, lúc mà khi ai đó ở ngoài thị xã Hội An muốn nối điện thoại...

Bảo tồn di sản tư liệu từ pháp lý

Trong khi đó, dù Việt Nam tham gia Chương trình Ký ức thế giới của UNESCO về di sản tư liệu từ năm 2006 nhưng đến nay, vẫn chưa có quy định cụ thể về công tác bảo tồn...

Luật để bảo tồn, phát huy di sản văn hóa

XÂY DỰNG CƠ CHẾ QUẢN LÝ DI SẢN ĐẶC THÙQuản lý nguồn lực tài chính như thế nào cho các hoạt động bảo vệ di sản, bên cạnh câu chuyện xác lập di sản văn hóa theo từng loại hình sở hữu, cơ chế đối với các di sản đặc thù... đều cần thiết phải có một hành lang pháp lý.“Cây gậy pháp lý” cho Hội AnVới hơn 1.200 di tích,...

Quảng Nam tham gia triển lãm Sắc màu di sản văn hóa tại tỉnh Nghệ An

Theo ông Trần Văn Đức – Phó Giám đốc phụ trách Bảo tàng Quảng Nam, sự kiện là cơ hội để Quảng Nam giới thiệu, quảng bá, tôn vinh những di sản văn hóa, thiên nhiên, các di tích...

Hội An triển lãm 20 tác phẩm tranh màu nước của họa sĩ Lưu Công Nhân

Nhiều nhà nghiên cứu mỹ thuật và giới họa sĩ cho rằng, với bộ tranh miêu tả Hội An rất điêu luyện đến tuyệt vời, họa sĩ Lưu Công Nhân được cho là “bậc thầy tranh màu nước”.Triển lãm...

Triển lãm “Chuyện phố, chuyện làng” trong Ngày hội di sản văn hóa Đà Nẵng

Bên cạnh các triển lãm chính, tại ngày hội còn trưng bày một số sản phẩm lưu niệm thủ công là các mô hình bằng tăm tre, gỗ về các công trình kiến trúc nổi bật của Đà Nẵng...

Tin nổi bật

Tin mới nhất