Hội nghị toàn quốc tổng kết công tác dân tộc năm 2024

Ủy viên Trung ương Đảng, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Hầu A Lềnh; Ủy viên Dự khuyết Trung ương Đảng, Thứ trưởng, Phó Chủ nhiệm Y Vinh Tơr; cùng các Thứ trưởng, Phó Chủ nhiệm: Y Thông, Nông Thị Hà đồng chủ trì Hội nghị.

Tham dự Hội nghị có Phó Trưởng Ban Dân vận Trung ương Triệu Tài Vinh; Phó Chủ tịch Hội đồng Dân tộc của Quốc hội Nguyễn Lâm Thành; lãnh đạo các bộ, ngành, cơ quan Trung ương; lãnh đạo các vụ, đơn vị trực thuộc UBDT; 1.219 đại biểu tại 53 điểm cầu địa phương trên cả nước.

Thực hiện hiệu quả công tác dân tộc, chính sách dân tộc

Trình bày báo cáo kết quả công tác dân tộc năm 2024 tại Hội nghị, Thứ trưởng, Phó Chủ nhiệm Nông Thị Hà cho biết, công tác dân tộc được Đảng, Nhà nước và cả hệ thống chính trị các cấp quan tâm chỉ đạo, phối hợp triển khai thực hiện; Nhân dân và cộng đồng xã hội cả nước quan tâm, theo dõi tạo động lực quan trọng trong triển khai thực hiện chính sách dân tộc, sự nỗ lực cố gắng vươn lên của đồng bào các DTTS, nhờ vậy việc thực hiện công tác dân tộc, chính sách dân tộc năm 2024 đã đạt được nhiều kết quả quan trọng, đặc biệt trong triển khai các chương trình, chính sách dân tộc góp phần phát triển kinh tế – xã hội (KT-XH), bảo đảm quốc phòng, an ninh vùng đồng bào DTTS và miền núi.

Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ luôn quan tâm, chỉ đạo, điều hành quyết liệt, hiệu lực, hiệu quả về công tác dân tộc, nhất là công tác giảm nghèo cho đồng bào các DTTS. Đặc biệt trong năm 2024, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đã quan tâm chỉ đạo cụ thể, sát sao việc xây dựng, hoàn thiện thể chế, tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc trong triển khai thực hiện các chính sách dân tộc, trọng tâm là Chương trình MTQG DTTS và miền núi. Việc theo dõi, đôn đốc công tác triển khai 3 chương trình MTQG được Chính phủ đưa vào các chương trình họp và Nghị quyết phiên họp thường kỳ hằng tháng. 

Thủ tướng Chính phủ thường xuyên đôn đốc các bộ, cơ quan chủ Chương trình, chủ dự án trả lời kiến nghị, đề xuất của các địa phương và bộ, ngành; yêu cầu các Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ, Chủ tịch UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương tập trung thực hiện các nhiệm vụ về đẩy nhanh vốn đầu tư công và thực hiện các chương trình MTQG.

UBDT đã phối hợp chặt chẽ với các các bộ, ngành, địa phương tạo đồng thuận cao trong phối hợp thực hiện các nhiệm vụ liên quan đến Chương trình MTQG DTTS và miền núi và các chính sách dân tộc trong giai đoạn từ năm 2021 – 2025. Hệ thống chính sách dân tộc được ban hành khá đầy đủ, toàn diện, bao quát hầu hết các lĩnh vực đời sống chính trị, KT-XH của vùng đồng bào DTTS và miền núi; thường xuyên được quan tâm rà soát, điều chỉnh, bổ sung thống nhất về cơ chế quản lý, tập trung nguồn lực, khắc phục tình trạng trùng lắp; phân cấp mạnh cho địa phương và thể hiện rõ tính công khai, minh bạch trong tố chức thực hiện; ưu tiên tập trung đầu tư đối với địa bàn đặc biệt khó khăn. 

Cơ chế chính sách từng bước thay đổi cách thức tiếp cận theo hướng phát huy nội lực của đối tượng thụ hưởng. Công tác thông tin, tuyên truyền, chuyển đổi số và phổ biến giáo dục pháp luật cho đồng bào DTTS được tăng cường; hợp tác quốc tế về công tác dân tộc tiếp tục được đẩy mạnh. Việc kiện toàn, tổ chức bộ máy và đội ngũ cán bộ làm công tác dân tộc, năng lực đội ngũ cán bộ từng bước được chú trọng, nâng lên.

Các bộ, ngành Trung ương đã tích cực, chủ động với trách nhiệm cao nhất cùng vào cuộc trong chỉ đạo điều hành thực hiện công tác dân tộc và phối hợp chặt chẽ với UBDT thực hiện hiệu quả nhiệm vụ được giao. Cấp ủy, chính quyền các địa phương bám sát và quán triệt chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ hướng dẫn của các bộ, ngành chỉ đạo tổ chức triển khai các chính sách dân tộc trên địa bàn, bước đầu đạt được kết quả tích cực trong phát triển KT-XH của địa phương.

Trong năm 2024, công tác dân tộc và các chính sách dân tộc đã đạt được những kết quả quan trọng, góp phần quan trọng làm thay đổi bộ mặt của vùng đồng bào DTTS và miền núi. Tỷ lệ hộ nghèo, hộ cận nghèo đạt mục tiêu của năm và đã giảm so với cùng kỳ năm trước; mục tiêu giảm nghèo trở thành nhiệm vụ, chỉ tiêu quan trọng trong lãnh đạo, chỉ đạo, điều hành của các cấp ủy Đảng, chính quyền địa phương. Chương trình MTQG DTTS và miền núi được Tỉnh ủy, Thành ủy, HĐND, UBND tỉnh, thành phố quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo quyết liệt bảo đảm việc triển khai thực hiện hiệu quả, đạt được các mục tiêu, chỉ tiêu đề ra. Các hộ nghèo, cận nghèo tiếp cận tốt hơn các chính sách, nguồn lực đầu tư, hỗ trợ của Đảng, Nhà nước và cộng đồng. Mức sống của người dân vùng đồng bào DTTS và miền núi được cải thiện, góp phần củng cố và nâng cao lòng tin của Nhân dân đối với Đảng và Nhà nước.

Tốc độ tăng trưởng kinh tế các tỉnh vùng DTTS và miền núi khá cao, trong đó các tỉnh vùng Tây Bắc tăng bình quân 8,0%/năm, Tây Nguyên tăng bình quân 7,5%/năm, Tây Nam Bộ tăng bình quân 7,0%/năm. Đến nay, 98,4% xã vùng DTTS và miền núi có đường ô tô đến trung tâm; 96,7% hộ DTTS được sử dụng điện lưới quốc gia; 100% xã có trường lớp mầm non, trường tiểu học, trung học cơ sở; 99,3% xã có trạm y tế với 83,5% xã có trạm y tế đạt chuẩn, 69,1% số trạm y tế có bác sĩ, y tá khám chữa bệnh cho người dân; trên 90% xã được phủ sóng phát thanh, truyền hình; 100% xã có hạ tầng viễn thông và được phủ sóng di động đáp ứng nhu cầu thông tin liên lạc của người dân; nhiều tỉnh có tỷ lệ giảm nghèo bình quân hằng năm trên 3%, vượt mục tiêu đề ra tại Chương trình hành động thực hiện Chiến lược công tác dân tộc đến năm 2030, định hướng đến năm 2045…

Chương trình MTQG DTTS và miền núi đạt nhiều kết quả tích cực

Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ luôn xác định công tác chỉ đạo, điều hành thực hiện các Chương trình MTQG, bao gồm Chương trình MTQG DTTS và miền núi là nhiệm vụ trọng tâm. Tại các phiên họp Chính phủ thường kỳ, Thường trực Chính phủ, Chính phủ đều tổ chức đánh giá, trao đổi, thảo luận tình hình thực hiện các Chương trình MTQG để có định hướng, chỉ đạo kịp thời. Đồng thời, tại các văn bản chỉ đạo điều hành của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đã thường xuyên chỉ đạo toàn diện, kịp thời bám sát tình hình thực tế, đặt ra yêu cầu cao nhất và các nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm chỉ đạo các bộ, cơ quan trung ương và địa phương chủ động rà soát, xử lý tháo gỡ các khó khăn, vướng mắc, có văn bản hướng dẫn kịp thời để triển khai thực hiện, giải ngân vốn của các Chương trình MTQG.

Theo đó, UBDT đã phân công nhiệm vụ và quy định trách nhiệm thực hiện dự án, tiểu dự án thuộc Chương trình do UBDT chủ trì hướng dẫn tổ chức thực hiện, chủ trì chỉ đạo tổ chức thực hiện và chủ trì thực hiện; thường xuyên nắm tình hình, trao đổi về khó khăn vướng mắc trong quá trình tổ chức thực hiện tại địa phương thông qua các Hội nghị sơ kết, tổng kết định kỳ toàn ngành, hoạt động kiểm tra đánh giá giám sát.

Đồng thời, các địa phương đã chủ động bám sát chỉ đạo của cấp Trung ương để tập trung xử lý các vướng mắc, khó khăn về cơ chế, chính sách phát sinh tại cơ sở trong quá trình tổ chức triển khai, đề xuất hướng xử lý đối với những nội dung vượt thẩm quyền để đạt các chỉ tiêu, mục tiêu theo kế hoạch. UBND cấp tỉnh đã chỉ đạo các cấp, ngành theo phân công có sự chủ động phối hợp chặt chẽ, hiệu quả, bám sát chỉ đạo, tích cực tham mưu xây dựng kế hoạch và hướng dẫn cấp cơ sở triển khai thực hiện Chương trình.

Nhờ đó, việc triển khai Chương trình MTQG DTTS và miền núi thời gian qua đã đạt nhiều kết quả tích cực. Đối với vốn đầu tư công, so với tình hình giải ngân chung của cả nước và các Chương trình MTQG, kết quả giải ngân Chương trình MTQG DTTS và miền núi đã có nhiều chuyển biến tích cực. Tính theo tỷ lệ vốn tuyệt đối trong 3 Chương trình MTQG, kết quả giải ngân vốn đầu tư công thực hiện Chương trình MTQG DTTS và miền núi cao hơn gần 1,03 lần so với tổng vốn của cả 2 Chương trình MTQG cùng giai đoạn.

Trong 9 nhóm mục tiêu cụ thể được Quốc hội giao đến hết năm 2025 tại Nghị quyết số 120/2020/QH14, có 2 nhóm mục tiêu đánh giá vào cuối giai đoạn thực hiện Chương trình. Theo tổng hợp từ báo cáo của các địa phương, với 7 nhóm mục tiêu có thể rà soát được kết quả bước đầu ước đến hết 31/12/2024, có 5 nhóm mục tiêu cơ bản đạt, bao gồm: Mục tiêu về tỷ lệ giảm nghèo vùng đồng bào DTTS bình quân đạt 3,70% (đạt so với mức trên 3% mục tiêu kế hoạch giao); nhóm mục tiêu về công tác giáo dục cơ bản đạt (đạt 4/5 chỉ tiêu); nhóm mục tiêu tăng cường công tác y tế để đồng bào DTTS được tiếp cận các dịch vụ chăm sóc sức khỏe hiện đại, tiếp tục khống chế, tiến tới loại bỏ dịch bệnh ở vùng đồng bào DTTS và miền núi cơ bản đạt (đạt 3/5 chỉ tiêu); mục tiêu lao động trong độ tuổi được đào tạo nghề phù hợp với nhu cầu, điều kiện của người DTTS và đặc thù vùng đồng bào DTTS và miền núi đạt trung bình 54,1% (vượt so với mục tiêu kế hoạch 50% giao); nhóm mục tiêu về Bảo tồn và phát triển các giá trị, bản sắc văn hóa truyền thống tốt đẹp của các dân tộc: Đạt (cả 2/2 chỉ tiêu đều vượt so với mục tiêu kế hoạch giao).

Thảo luận tại Hội nghị, đại diện các bộ, ngành, cơ quan Trung ương và địa phương bày tỏ đồng tình, đánh giá cao với những kết quả trong thực hiện công tác dân tộc, chính sách dân tộc và Chương trình MTQG DTTS và miền núi trong năm 2024. Một số đại biểu đã phát biểu, làm rõ hơn một số nội dung về đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị về gắn với tinh gọn, nâng cao hiệu lực, hiệu quả lãnh đạo, quản lý trong công tác dân tộc; tình hình triển khai thực hiện các chính sách dân tộc và công tác phối hợp tổ chức Điều tra, thu thập thông tin về thực trạng kinh KT-XH của 53 DTTS năm 2024; kết quả nổi bật trong triển khai thực hiện Chương trình MTQG DTTS và miền núi, giai đoạn I: Từ năm 2021 – 2025; triển khai thực hiện các chính sách dân tộc và chỉ đạo công tác thanh tra, kiểm tra việc thực hiện các chính sách dân tộc…

Nỗ lực không ngừng nghỉ để miền núi tiến kịp miền xuôi

Phát biểu chỉ đạo tại Hội nghị, Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ Nguyễn Hòa Bình cho biết, công tác dân tộc và chính sách dân tộc có vai trò, vị trí đặc biệt quan trọng trong sự nghiệp cách mạng và mục tiêu xây dựng khối Đại đoàn kết toàn dân tộc của Nhân dân ta. Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nhấn mạnh chính sách dân tộc nhằm thực hiện sự bình đẳng, giúp đỡ lẫn nhau giữa các dân tộc, cùng nhau tiến lên chủ nghĩa xã hội. Lời dậy của Bác luôn là kim chỉ nam để thực hiện thắng lợi đường lối, chủ trương, chính sách dân tộc của Đảng, Nhà nước từ trước đến nay; là động lực mạnh mẽ của tiến trình phát triển đất nước, đặc biệt là phát triển KT-XH vùng đồng bào DTTS và miền núi; bảo đảm các dân tộc bình đẳng, đoàn kết, tôn trọng và giúp đỡ nhau cùng phát triển.

Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ Nguyễn Hòa Bình bày tỏ vui mừng khi nhận thấy những chuyển biến tích cực, toàn diện về KT-XH, văn hóa, quốc phòng, an ninh ở vùng đồng bào DTTS và miền núi; đời sống vật chất, tinh thần của bà con được nâng lên, sinh kế của người dân được cải thiện; đồng bào DTTS tin tưởng vào các đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước; ngày càng xuất hiện nhiều tấm gương sáng, nỗ lực vượt khó, vươn lên làm giàu từ tiềm năng, thế mạnh của chính địa phương mình…

Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ Nguyễn Hòa Bình khẳng định để đạt được những kết quả này là nhờ đường lối, chính sách đúng đắn của Đảng, Nhà nước cùng sự vào cuộc quyết liệt, đồng lòng của cả hệ thống chính trị.

Về nhiệm vụ trọng tâm năm 2025, Phó Thủ tướng Thường trực Nguyễn Hòa Bình đề nghị UBDT, các bộ, ngành, cơ quan Trung ương cùng các địa phương cần xác định quyết tâm, trách nhiệm chính trị, tận tâm, tận tụy, làm việc hết mình và có trách nhiệm với đồng bào DTTS, đối với vùng miền núi; bám sát các chủ trương của Đảng, nghị quyết của Quốc hội để thực hiện hiệu quả công tác dân tộc, chính sách dân tộc; coi công tác dân tộc, chính sách dân tộc không chỉ là trách nhiệm của UBDT mà của cả hệ thống chính trị phải chung tay thực hiện; tăng cường công tác tuyên truyền, vận động để khơi dậy quyết tâm, khao khát thoát nghèo của đồng bào DTTS…

Về thực hiện Nghị quyết 18, Phó Thủ tướng Nguyễn Hòa Bình đề nghị UBDT cần nghiên cứu tổ chức bộ máy sau khi sáp nhập bảo đảm tinh gọn, hiệu quả, sẵn sàng đón nhận những nhiệm vụ mới. Trong đó, Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ đặc biệt lưu ý UBDT cần chú trọng đến việc xây dựng kế hoạch triển khai thực hiện Chương trình MTQG DTTS và miền núi cùng Chương trình MTQG giảm nghèo bền vững trong giai đoạn tiếp theo, bố trí nguồn lực hợp lý, tránh dản trải.

Phó Thủ tướng Nguyễn Hòa Bình nhấn mạnh: “Nhiệm vụ công tác dân tộc năm 2025 rất quan trọng, là nền tảng định hướng cho giai đoạn tới 2026 – 2030, đặc biệt, trong bối cảnh toàn hệ thống chính trị đang vào cuộc thực hiện Nghị quyết số 18-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương về “Một số vấn đề về tiếp tục đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả” cũng sẽ có một số khó khăn”. Phó Thủ tướng Nguyễn Hòa Bình tin tưởng rằng với việc xác định trách nhiệm đầy đủ trước đồng bào DTTS, với một quyết tâm cao, đồng lòng, đoàn kết thì các nhiệm vụ khó khăn đến mấy cũng sẽ được hoàn thành.

Thay mặt Hội nghị và cơ quan UBDT, Bộ trưởng, Chủ nhiệm UBDT Hầu A Lềnh đã nghiêm túc tiếp thu những ý kiến chỉ đạo của Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ Nguyễn Hòa Bình để cụ thể hóa vào Chương trình công tác năm 2025. Theo đó, UBDT sẽ tăng cường công tác phối hợp với các bộ, ngành, địa phương trong việc triển khai nhiệm vụ, đặc biệt là triển khai đầy đủ các chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ giao và các nhiệm vụ theo chức năng, nhiệm vụ của UBDT để công tác dân tộc năm 2025 đạt được nhiều kết quả tích cực. 

Bộ trưởng, Chủ nhiệm Hầu A Lềnh mong muốn Phó Thủ tướng Nguyễn Hòa Bình tiếp tục quan tâm, chỉ đạo kịp thời để UBDT triển khai các nhiệm vụ được giao đạt hiệu quả cao nhất.

Đồng thời, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Hầu A Lềnh cũng đề nghị các cấp, các ngành tiếp tục tăng cường công tác phối hợp, tạo điều kiện để cơ quan làm công tác dân tộc các cấp hoàn thành tốt nhiệm vụ công tác dân tộc năm 2025 tốt hơn.

Bộ trưởng, Chủ nhiệm Hầu A Lềnh nhấn mạnh, nhiệm vụ năm 2025 là hết sức to lớn, nhiều việc mới, nhiều việc khó, cần phải nâng cao tinh thần trách nhiệm, triển khai đồng bộ. Theo đó, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Hầu A Lềnh mong muốn Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, các bộ, ngành Trung ương tiếp tục quan tâm chỉ đạo, tạo điều kiện để UBDT hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao.