Trong 2 ngày 7 – 8/5, lễ hội Mục đồng được tái hiện tại đình Thần Nông, Cồn Thần và không gian làng cổ làng Phong Lệ.
Các nghi thức trong lễ hội gồm 3 phần lễ và 1 phần hội. Đầu tiên là lễ rước Thần Nông từ Cồn Thần về đình Thần Nông. Tiếp theo là lễ an vị thần, các chư phái tộc thay nhau vào đình dâng hương, đánh lễ thần. Sau cùng là lễ rước Thần Nông dạo đồng Phong Lệ được tiến hành suốt cả một ngày.
Phần hội đặc biệt không thể thiếu hát mục đồng nhằm tạ ơn Thần Nông, các vị thần linh giáng hạ phù hộ cho nhân dân khỏe mạnh, ấm no, mùa màng tươi tốt…
Lễ hội Mục đồng gắn với đình Thần Nông ở Phong Lệ. Ngôi đình được tọa lạc ở trung tâm xã Hòa Châu, với thế tựa núi – hướng biển đã được công nhận Di tích văn hóa lịch sử cấp thành phố vào ngày 14/6/2007. Trải qua thời gian, do nhiều nguyên nhân khác nhau mà lễ hội có nguy cơ mai một.
Theo lãnh đạo UBND xã Hòa Châu, lễ hội này là sản phẩm sáng tạo thể hiện sự gắn kết cộng đồng. Bản sắc văn hóa trong lễ hội rước Mục đồng đã và đang được cộng đồng duy trì, thực hành, lưu truyền qua các thế hệ, có tính lan tỏa mạnh mẽ trong đời sống văn hóa tâm linh của người dân làng Phong Lệ.
Dù về sau, lễ hội không còn được tổ chức thường xuyên nhưng đình Thần Nông luôn được nhân dân làng Phong Lệ tổ chức thờ cúng, là nơi tôn nghiêm, là di tích đặc biệt của làng.
Được biết, lần cuối cùng lễ hội được tổ chức ở thời phong kiến là năm Bảo Đại thứ 11 (năm 1936). Sau 70 năm gián đoạn, lễ rước Mục đồng được phục dựng và tổ chức 3 lần vào các năm 2007, 2010 và 2014.
Theo truyền khẩu, đất Phong Lệ xưa có một cồn cỏ. Ngày nọ có người xua đàn vịt lên cồn, chân vịt bỗng bị dính chặt xuống đất như có bàn tay níu lại. Người dân cho rằng có thần linh giáng hạ chẳng ai dám bén mảng đến cồn, từ đó nơi này có tên Cồn Thần.
Một hôm có đàn trâu chạy lạc lên cồn, đám trẻ mục đồng đến tìm nhưng không hề hấn gì. Từ đó, tiếng đồn gần xa là Cồn Thần chỉ cho trẻ mục đồng đến gần. Xóm Cồn về sau được gọi là xóm Đồng, là nơi tụ tập của mục đồng trong làng.
Xuất phát từ câu chuyện ấy, sau nhiều thế hệ dần hình thành lễ hội dành riêng cho trẻ mục đồng, gọi là lễ hội Mục đồng làng Phong Lệ, diễn ra vào mùng 1/4 âm lịch hằng năm.
