Powered by Techcity

Cội rễ mạch nguồn văn hóa

35710005.jpg
Làng quê xưa Ảnh LÊ VẤN

Và anh nhiệt tình bỏ ra mấy bữa, lang thang các vùng Điện Hòa, Điện Tiến, Điện Thọ, nơi có làng Bích Trâm (ngỡ liên quan tới chữ “Trâm”), rồi chạy xuống tận Điện Ngọc, nơi có làng Ngọc Vinh (ngỡ liên quan tới chữ “Ngọc”), nhưng hầu như không nhận được thông tin nào về làng Ngọc Trâm.
Mọi việc cứ vậy trôi đi…

Trở về tên làng cũ

Năm 2019, Điện Bàn hoàn thành công tác sáp nhập đơn vị thôn trong toàn thị xã, từ 182 còn 140 thôn, khối phố.

Chuyện chia tách, sáp nhập cho phù hợp với nhịp độ phát triển kinh tế – xã hội, nhất là đối với đơn vị thôn ở các địa phương cũng không mấy xa lạ. Tuy nhiên, với riêng tôi (và cũng có thể với nhiều người khác nữa), lại bâng khuâng với những tên đất, tên làng được lưu giữ hoặc những cái tên vừa mới ra đời.

“Tên giữ, chữ đặt” – ông bà ta đã nói thế, không chỉ riêng với con người mà cả với tên đất, tên làng. Một vùng đất mới hình thành, hoặc theo tiến trình tất yếu của sự phát triển, nhất là quá trình đô thị hóa, những mô-tip quen thuộc của làng xã xưa như bến nước, con đò, cây đa, mái đình, lũy tre… dần được thay thế. Cấu trúc của ngôi làng đã không tồn tại, sao tôi còn vương vấn với những cái tên xa mờ?

Một thời xa trước, các tên làng ở Điện Bàn hầu như biến mất, thay vào đó là các địa danh thôn 1, thôn 2, thôn 3… Tôi là người công tác tại địa phương, nhưng cũng đã không biết bao nhiêu lần nhầm lẫn các số liệu từ thôn 1 của xã A qua thôn 1 của xã B, hoặc giả có lặn lội đi thực tế ở từng cơ sở, chỉ nhớ được nội dung sự kiện, câu chuyện mà không phân biệt được nó thuộc thôn nào, bởi lẽ, các con số 1, 2, 3… kia không gây cho tôi ấn tượng gì.

May thay, một thời gian sau, các địa phương quay lại sử dụng một số tên đất tên làng đã in sâu vào tâm thức của những người con Điện Bàn, nhất là những người lưu lạc xa xứ.

Như thôn La Trung và thôn Tây xã Điện Thọ sáp nhập lại dùng tên La Huân làng cũ, khối phố 8A và khối phố 8B của phường Điện Nam Trung sáp nhập lấy lại tên làng Quảng Hậu lâu đời.

images.baoquangnam.vn-storage-newsportal-2022-3-24-125003-_img_2703.jpeg
Làng quê Cẩm Phú Điện Phong Điện Bàn

Thôn Xuân Đài và Kỳ Lam của xã Điện Quang, từ năm 1976 do yêu cầu sản xuất đã sáp nhập lấy tên Xuân Kỳ, về sau chia tách giữ lại tên làng xưa và bây giờ, sáp nhập lại dùng tên Xuân Kỳ.

Những câu chuyện đủ sức minh chứng, cái gốc rễ, cội nguồn của văn hóa làng luôn được nuôi dưỡng, ủ mầm trong dòng chảy đời sống nhân dân. Tách nhập chỉ là câu chuyện của từng giai đoạn lịch sử.

Di sản vô giá từ những cái tên

Làng Xuân Đài vẫn nhắc nhớ mọi người về quê hương của cụ Tổng đốc Hoàng Diệu với cánh đồng như chao nghiêng – khi mẹ cụ và cả dân làng nhận được hung tin người con trung hiếu đã hy sinh.

Làng Kỳ Lam vẫn sống mãi với sự tồn tại song song đôi bờ nam bắc của dòng Thu Bồn, bên này thuộc Gò Nổi Điện Quang và bên kia thuộc Điện Thọ với nhiều dòng tộc có phả hệ lâu đời…

Tuy vậy, vẫn có chút đáng tiếc khi một số nơi vẫn giữ lại tên bằng những con số, như khối phố Phong Hồ Tây và khối phố 2A của phường Điện Nam Bắc, sáp nhập lại vẫn có tên là 2A, trong khi cái tên Phong Hồ đã được ghi vào “Phủ biên tạp lục” của Lê Quý Đôn từ năm 1776.

Và khó hiểu hơn là một số thôn khi nhập lại có sự gán ghép một cách ngẫu nhiên từ một chữ của tên làng này ghép với một chữ của tên làng kia thành cái tên mới. Như: Đức Ký Bắc + Đức Ký Nam + Đông Hòa thành Đông Đức; Kỳ Long + Bì Nhai thành Kỳ Bì; Phú Tây + Văn Ly thành Phú Văn…

Một Điện Bàn tự hào là văn vật, truyền thống phải hàm chứa đa tầng mạch nguồn văn hóa và lịch sử. Trong đó, văn hóa làng là yếu tố đặc biệt quan trọng, là kho tàng quý báu về vật thể, phi vật thể để hình thành nên vóc dáng của vùng đất và cũng là nơi sản sinh, nuôi dưỡng tâm hồn, nhân cách con người.

Trong xu hướng tất yếu của quá trình hội nhập và đô thị hóa, Điện Bàn hiện phải đối mặt với nhiều thách thức. Có thể do nhiều nguyên nhân khách quan, chủ quan, hình hài của ngôi làng nào đó không tồn tại nữa, nhưng ít nhất, tên gọi của nó vẫn được lưu giữ. Bởi đó không chỉ là cái tên, mà là cội rễ của mạch nguồn văn hóa lịch sử vùng đất Điện Bàn.

Trở lại với câu chuyện làng Ngọc Trâm của bạn anh đồng nghiệp. Thật may, tôi đã tìm được chút thông tin, đó là làng quê mà anh đang tìm kiếm là một xứ đất của thôn Kỳ Long xã Điện Thọ bây giờ.

Trong “Đồng Khánh địa dư chí” (1886-1888), phần phủ Điện Bàn, huyện Diên Phước, tổng Đa Hòa Thượng có ghi rõ là “thôn Ngọc Trâm”. Trong Quy ước thôn văn hóa Kỳ Long của xã Điện Thọ cũng nhắc đến địa danh này.

Tôi muốn nhắn với người con xa xứ của bạn anh đồng nghiệp, nếu muốn thử tìm về nơi nguồn cội, cũng nên sơm sớm chút, bởi cái tên Kỳ Long đang bị ghép thành Kỳ Bì mất rồi!

Nguồn

Cùng chủ đề

Đoàn khảo sát Tiểu ban Văn kiện Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ XXIII làm việc tại Điện Bàn

Theo báo cáo về công tác xây dựng Đảng, Đảng bộ thị xã Điện Bàn đã tập trung lãnh đạo, chỉ đạo và đạt nhiều kết quả tích cực như: Tổ chức 7 đợt sinh hoạt chính trị; mở...

Điện Bàn thúc đẩy du lịch nông thôn

Bà Nguyễn Vân Hà – Phó Chủ tịch UBND xã Điện Trung nhìn nhận, thay đổi rõ nét nhất khi địa phương phát triển du lịch nông thôn chính là diện mạo làng quê trở nên khang trang, sạch...

Điện Bàn gặp mặt nguyên lãnh đạo cơ quan Mặt trận thị xã qua các thời kỳ

Thông tin đến các nguyên lãnh đạo cơ quan Mặt trận một số điểm nổi bật trong hoạt động công tác mặt trận năm 2024, ông Phan Ngọc Hải - Chủ tịch Ủy ban MTTQ Việt Nam thị xã...

Điện Bàn đặt mục tiêu phát triển thành công du lịch nông thôn vào năm 2025

Du lịchVĨNH LỘC - NGUYỄN TUẤN • 15/11/2024 08:49(QNO) - Dựa trên các giá trị văn hóa bản địa, môi trường cảnh quan khu vực nông thôn, thị xã Điện Bàn đặt ra mục tiêu đến năm 2025 phát triển thành công du lịch nông thôn, góp phần chuyển dịch cơ cấu kinh tế, xây dựng nông thôn mới bền vững. Nguồn: https://baoquangnam.vn/dien-ban-dat-muc-tieu-phat-trien-thanh-cong-du-lich-nong-thon-vao-nam-2025-3144257.html

Sẽ kiểm tra thực tế dự án nhà ở dành cho người thu nhập thấp

Theo phân tích của ngành chuyên môn, dự án giao đất làm nhà ở thu nhập thấp nên nghĩa vụ tài chính khác so với nhà ở thương mại. Quy định là 80% lô phục vụ nhà ở thu...

Cùng tác giả

Phòng, chống âm mưu “diễn biến hoà bình” về tư tưởng chính trị trên địa bàn Quảng Nam

Thực hiện chỉ đạo của Ban Thường vụ Tỉnh ủy Quảng Nam về nghiên cứu thực hiện Đề tài khoa học cấp tỉnh “Phòng, chống âm mưu “diễn biến hòa bình” về tư tưởng chính trị trên địa bàn tỉnh Quảng Nam”, Ban Tuyên giáo Tỉnh ủy đã triển khai thực hiện và hoàn thành bản thảo lần thứ nhất. Sáng 28/11, Ban Tuyên giáo Tỉnh uỷ tiến hành hội thảo, lấy ý kiến bổ sung, hoàn thiện bản...

Các ngành, địa phương của Quảng Nam nỗ lực kích cầu tiêu dùng cuối năm

Đáng chú ý trong bức tranh mua sắm, bán lẻ, tiêu dùng Quảng Nam trong tháng 10 và 10 tháng đầu năm là tiêu dùng nội địa phục hồi chưa cao.Điều đó đã phản ánh khó khăn của người...

Điện Bàn, “điểm sáng” phát triển đảng viên

Theo đó, Thị ủy Điện Bàn chỉ đạo quyết liệt việc xây dựng báo cáo, tổ chức hội nghị chuyên đề về công tác phát triển đảng viên mới theo cụm địa bàn và theo ngành, lĩnh vực.Trên cơ...

Thơm ngon bánh giầy từ nếp bầu Tam Mỹ

Trong một tháng, cơ sở sản xuất khoảng 5.000 cái bánh, thu lãi 5 triệu đồng, tương đương với lãi 60 triệu đồng/năm. Đây là cơ sở để chị Trang và chị Linh mở rộng cơ sở sản xuất...

Nhìn nhận những khó khăn

Ông Nguyễn Văn Nam cho hay, phát huy trồng rừng gỗ lớn với định hướng phát triển công nghệ chế biến sâu về gỗ được huyện xác định là mũi nhọn.Những năm đầu nhiệm kỳ, việc thực hiện chủ...

Cùng chuyên mục

Quảng Nam đoạt giải cao tại Liên hoan nghệ thuật dân gian truyền thống Việt Nam – Những sắc màu di sản

Ngày 26/11, Trung tâm Văn hóa tỉnh Quảng Nam cho biết, tại Liên hoan nghệ thuật dân gian truyền thống chủ đề “Việt Nam – Những sắc màu di sản”, Đoàn nghệ thuật quần chúng tỉnh Quảng Nam tham gia 4 tiết mục và cả 4 đều đoạt giải cao.Cụ thể, có 2 giải A cho tiết mục “Diễn xướng dân gian bài chòi” và tiết mục múa độc lập “Hồn gốm”; 1 giải B  cho tiết mục hát...

Quảng Nam đoạt giải cao tại Liên hoan nghệ thuật dân gian truyền thống toàn quốc

Liên hoan do Bộ VH-TT&DL phối hợp với UBND tỉnh Nghệ An, Bộ NN&PTNT tổ chức, diễn ra từ ngày 22 - 26/11 tại TP.Vinh (Nghệ An), với sự tham gia của 11 đoàn nghệ thuật tiêu biểu trên...

Xã vùng cao Trà Cang bảo tồn văn hóa từ sức dân

Tại xã Trà Cang, từ năm 2020 đến nay, nhờ vào sự chung sức đóng góp của nhân dân, xã đã sưu tầm được các vật phẩm văn hóa quý giá. Đó là những vật dụng hằng ngày như...

Hồi ức khó quên về ca khúc “Chiều Hội An” – Đài Phát Thanh

Một ca khúc có thể gọi là để đời qua sự tồn tại của nó 40 năm qua mà đến bây giờ nhiều người dân Hội An đều nhớ và có thể ngân nga vài câu, vài đoạn hoặc cả bài hát; đó là ca khúc “Chiều Hội An” của nhạc sĩ Hoàng Lân.Khoảnh khắc hồi ứcMình nhớ, những năm đầu thập niên 80, lúc mà khi ai đó ở ngoài thị xã Hội An muốn nối điện thoại...

Bảo tồn di sản tư liệu từ pháp lý

Trong khi đó, dù Việt Nam tham gia Chương trình Ký ức thế giới của UNESCO về di sản tư liệu từ năm 2006 nhưng đến nay, vẫn chưa có quy định cụ thể về công tác bảo tồn...

Luật để bảo tồn, phát huy di sản văn hóa

XÂY DỰNG CƠ CHẾ QUẢN LÝ DI SẢN ĐẶC THÙQuản lý nguồn lực tài chính như thế nào cho các hoạt động bảo vệ di sản, bên cạnh câu chuyện xác lập di sản văn hóa theo từng loại hình sở hữu, cơ chế đối với các di sản đặc thù... đều cần thiết phải có một hành lang pháp lý.“Cây gậy pháp lý” cho Hội AnVới hơn 1.200 di tích,...

Quảng Nam tham gia triển lãm Sắc màu di sản văn hóa tại tỉnh Nghệ An

Theo ông Trần Văn Đức – Phó Giám đốc phụ trách Bảo tàng Quảng Nam, sự kiện là cơ hội để Quảng Nam giới thiệu, quảng bá, tôn vinh những di sản văn hóa, thiên nhiên, các di tích...

Hội An triển lãm 20 tác phẩm tranh màu nước của họa sĩ Lưu Công Nhân

Nhiều nhà nghiên cứu mỹ thuật và giới họa sĩ cho rằng, với bộ tranh miêu tả Hội An rất điêu luyện đến tuyệt vời, họa sĩ Lưu Công Nhân được cho là “bậc thầy tranh màu nước”.Triển lãm...

Triển lãm “Chuyện phố, chuyện làng” trong Ngày hội di sản văn hóa Đà Nẵng

Bên cạnh các triển lãm chính, tại ngày hội còn trưng bày một số sản phẩm lưu niệm thủ công là các mô hình bằng tăm tre, gỗ về các công trình kiến trúc nổi bật của Đà Nẵng...

Tin nổi bật

Tin mới nhất