Bằng các giải pháp đồng bộ, quyết liệt nhằm nâng cao nhận thức, thay đổi hành vi của người dân, thời gian qua, tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống ở vùng đồng bào DTTS tại Lạng Sơn đã và đang từng bước được ngăn chặn, đẩy lùi.Huyện Giồng Riềng ( Kiên Giang), đang có những bước chuyển mình phát triển rõ nét nhờ thực hiện hiệu quả Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế – xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2021 – 2030; giai đoạn I: Từ năm 2021 – 2025 (gọi tắt là Chương trình MTQG 1719). Trong đó, nổi bật là Dự án 1 và Dự án 3 đã tạo ra những tác động sâu sắc đối với đời sống đồng bào DTTS, cải thiện đáng kể hạ tầng cơ sở và phát triển các mô hình kinh tế bền vững.Sáng 5/11, tại Trung tâm Hội nghị tỉnh, tỉnh Cao Bằng đã long trọng tổ chức Đại hội đại biểu các DTTS lần thứ IV – năm 2024. Thứ trưởng, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc Nông Thị Hà dự Đại hội.Bằng các giải pháp đồng bộ, quyết liệt nhằm nâng cao nhận thức, thay đổi hành vi của người dân, thời gian qua, tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống ở vùng đồng bào DTTS tại Lạng Sơn đã và đang từng bước được ngăn chặn, đẩy lùi.Huyện Giồng Riềng ( Kiên Giang), đang có những bước chuyển mình phát triển rõ nét nhờ thực hiện hiệu quả Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế – xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2021 – 2030; giai đoạn I: Từ năm 2021 – 2025 (gọi tắt là Chương trình MTQG 1719). Trong đó, nổi bật là Dự án 1 và Dự án 3 đã tạo ra những tác động sâu sắc đối với đời sống đồng bào DTTS, cải thiện đáng kể hạ tầng cơ sở và phát triển các mô hình kinh tế bền vững.Theo thông tin ban đầu từ lãnh đạo tỉnh Lai Châu, vào khoảng 9 giờ ngày 5/11, có 20 trẻ mầm non của một trường học tại xã Giang Ma, huyện Tam Đường phải cấp cứu ở Bệnh viện Đa khoa tỉnh Lai Châu nghi do ăn nhầm thuốc diệt chuột.Ngày 5/11, Công an tỉnh Quảng Nam cho biết, Phòng An ninh mạng và Phòng chống tội phạm sử dụng công nghệ cao Công an tỉnh vừa phối hợp Công an huyện Đại Lộc điều tra, làm rõ đối tượng có hành vi lợi dụng các quyền tự do dân chủ, xâm phạm lợi ích của Nhà nước, quyền, lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân.Ngày 5/11, Hội Liên hiệp Phụ nữ (LHPN) huyện Chư Pưh (Gia Lai) đã tổ chức Lễ phát động chiến dịch truyền thông vận động phụ nữ DTTS đến sinh con tại cơ sở y tế tại xã Ia Hrú.Bản tin tổng hợp của Báo Dân tộc và Phát triển, ngày 4/11, có những thông tin đáng chú ý sau: Việc phát huy, bảo tồn văn hóa của các dân tộc luôn được bình đẳng . “Lá phổi xanh” . Tài sản vô cùng quý giá Đông Nam Bộ. Gieo con chữ, dệt ước mơ trên đỉnh Phung Chang. Cùng các tin tức thời sự khác trong vùng đồng bào DTTS và miền núi.Thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế – xã hội vùng DTTS và miền núi giai đoạn 2021 – 2030, giai đoạn I từ 2021-2025 (gọi tắt là Chương trình MTQG 1719), thời gian qua, tỉnh Hà Giang đã chỉ đạo các cấp chính quyền, các ngành bám sát kế hoạch, nội dung tổ chức thực hiện hiệu quả Chương trình. Trong quá trình triển khai, kịp thời nắm bắt khó khăn, vướng mắc, tham mưu giải pháp gỡ phù hợp với tình hình thực tế…, qua đó từng bước giải quyết những vấn đề khó khăn cấp thiết, thúc đẩy phát triển vùng đồng bào DTTS và miền núi; nâng cao đời sống vật chất, tinh thần cho người dân.Với sự nỗ lực của các cấp chính quyền và sự đồng lòng của người dân, huyện miền núi Tánh Linh đã và đang phát huy tốt nguồn lực từ dự án thành phần của Chương trình Mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế – xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2021 – 2025 (Chương trình MTQG 1719). Qua đó, góp phần chăm lo đời sống vật chất và tinh thần cho người dân, làm thay đổi diện mạo của địa phương.Xác định rõ vai trò quan trọng của Người có uy tín trong vùng đồng bào DTTS, những năm qua, huyện Giồng Riềng, tỉnh Kiên Giang luôn chú trọng thực hiện đầy đủ các chế độ chính sách cho Người có uy tín nhằm khuyến khích, động viên kịp thời đội ngũ phát huy vai trò nơi cơ sở.Sau 5 năm thực hiện Quyết tâm thư đại hội DTTS lần thứ III, trong giai đoạn 2019 – 2024, với sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị, cùng Nhân dân trong việc thực hiện các mục tiêu, chỉ tiêu về phát triển kinh tế-xã hội, đến nay diện mạo vùng đồng bào DTTS của tỉnh Bạc Liêu ngày càng khởi sắc, đời sống của đồng bào DTTS ngày càng được nâng lên. Góp phần cho thành quả này, có sự đóng góp quan trọng của Người có uy tín trong vùng đồng bào DTTS. Các vị luôn tiên phong đi đầu trong mọi lĩnh vực đời sống xã hội, tích cực tuyên truyền, vận động Nhân dân thực hiện các phong trào hoạt động, thi đua xây dựng cuộc sống gia đình ấm no, góp phần xây dựng chính quyền, xây dựng bản làng, phum sóc ngày càng phát triển.Bộ Tài chính đang lấy ý kiến góp ý với dự thảo Thông tư quy định về tổ chức thực hiện dự toán ngân sách nhà nước năm 2025, theo đó quy định cụ thể về tạo nguồn thực hiện chính sách tiền lương, tiền thưởng, trợ cấp năm 2025.
Hiệu quả từ mô hình điểm
Lạng Sơn là tỉnh thuộc vùng đồng bào DTTS và miền núi, tỷ lệ đồng bào DTTS chiếm gần 84%, gồm 7 dân tộc chính là Nùng, Tày, Kinh, Dao, Hoa, Sán Chay cùng sinh sống. Bên cạnh những giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp, thì trong cộng đồng đồng bào DTTS của Lạng Sơn vẫn còn tồn tại một số hủ tục, trong đó có tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống, gây ra nhiều hệ lụy cho gia đình và xã hội.
Điển hình là xã Ái Quốc, một xã vùng sâu, vùng xa của huyện Lộc Bình, tỉnh Lạng Sơn. Toàn xã có 9 thôn với 2.119 nhân khẩu, trong đó có tới 96,63% người Dao. Những năm trước đây, Ái Quốc từng được xem là “điểm nóng” về tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống trên địa bàn.
Để đẩy lùi tình trạng này, từ năm 2021, Ban Dân tộc tỉnh Lạng Sơn đã triển khai mô hình điểm giảm thiểu tảo hôn và hôn nhân cận huyết trên địa bàn xã Ái Quốc. Mô hình gồm có Ban Chỉ đạo cấp xã và Ban Vận động ở 9 thôn về triển khai thực hiện mô hình với các thành viên gồm bí thư chi bộ, trưởng thôn và chi hội trưởng các chi hội, đoàn thể.
Các thành viên trong Ban chỉ đạo xã và Ban vận động thôn, sẽ chủ động nắm bắt thông tin về các đối tượng có nguy cơ tảo hôn, các gia đình có ý định tổ chức cho con kết hôn khi chưa đủ tuổi theo quy định.
Ông Đặng Thắng Đường, Người có uy tín thôn Hòa Bình, xã Ái Quốc cho biết: Cách đây 5-6 năm còn có tình trạng thanh niên chưa đủ tuổi nhưng đã lấy chồng, lấy vợ. Thực hiện mô hình phòng chống tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống, người dân đã được cán bộ xã, thôn tuyên truyền, vận động, phân tích để hiểu rõ hậu quả của tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống. Các hộ dân trên địa bàn đều chấp hành nghiêm các quy định đề ra. Từ năm 2023 đến nay, thôn không còn trường hợp nào tảo hôn và kết hôn nhân cận huyết.
Ông Đặng Văn Quang, Chủ tịch UBND xã Ái Quốc cho biết, nhờ triển khai mô hình, nhận thức của người dân cũng được nâng lên, năm 2023, xã đã vận động dừng 2 đám cưới tảo hôn. Tình trạng tảo tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống đã giảm rõ rệt, năm 2023 toàn xã có 18 cặp kết hôn nhưng không có trường hợp tảo hôn (giảm 6 trường hợp so với năm 2022); từ đầu năm 2024 đến nay xã cũng không ghi nhận trường hợp tảo hôn nào và cũng không còn tình trạng hôn nhân cận huyết thống.
Từng bước xóa bỏ tảo hôn
Triển khai thực hiện Tiểu Dự án 2 Dự án 9 “Giảm thiểu tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống vùng đồng bào DTTS” thuộc Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển vùng DTTS và miền núi giai đoạn 2021-2025, Ban Dân tộc tỉnh Lạng Sơn đã tham mưu UBND tỉnh ban hành các kế hoạch triển khai tiểu dự án giai đoạn và theo từng năm.
Theo đó, Ban Dân tộc Lạng Sơn đã phối hợp chặt chẽ với các sở, ngành liên quan đẩy mạnh công tác tuyên truyền, phổ biến những quy định của pháp luật có liên quan đến hôn nhân và gia đình, tảo hôn và hôn nhân cận huyết với nhiều hình thức phong phú.
Theo đó, từ năm 2021 đến nay, toàn tỉnh đã tổ chức được trên 300 cuộc tuyên truyền có liên quan đến nội dung phòng, chống tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống với trên 92.000 lượt người tham gia; cấp phát gần 65.000 sổ tay, tờ rơi các loại về các nội dung liên quan; tổ chức gần 160 hội nghị tư vấn, tuyên truyền cho trên 12.300 lượt người tham gia tại các trường học trên địa bàn tỉnh…
Đồng thời, duy trì 2 mô hình tại 2 xã Ái Quốc, Thống Nhất (huyện Lộc Bình) và thành lập 2 mô hình tại các xã Mẫu Sơn, xã Công Sơn (huyện Cao Lộc). Chỉ đạo các địa phương tổ chức các hội thi “Tìm hiểu pháp luật về hôn nhân, tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống”….
Bên cạnh đó, hàng năm Ban Dân tộc cũng thường xuyên phối hợp với Chi cục Dân số – Kế hoạch hóa gia đình tỉnh cũng tổ chức các buổi tuyên truyền tại các trường học trên địa bàn. Tính từ đầu năm 2023 đến nay, đã tổ chức tuyên truyền 20 buổi tại các trường Phổ thông Dân tộc nội trú, trường THPT các huyện như: Cao Lộc, Lộc Bình, thành phố Lạng Sơn… thu hút trên 12.500 lượt học sinh tham gia.
Trong tháng 10 năm 2024, để nâng cao hiệu quả tuyên truyền về phòng chống tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống, Ban Dân tộc tỉnh Lạng Sơn đã tổ chức các lớp tập huấn, bồi dưỡng về kỹ năng tuyên truyền cho đội ngũ Bí thư Chi bộ, trưởng thôn, Người có uy tín.
Ông Đặng Tằng Sằn, Người có uy tín thôn thôn Khuổi Phiêng, xã Mẫu Sơn, huyện Cao Lộc cho biết: Qua lớp tập huấn, bồi dưỡng tuyên truyền phòng chống tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống giúp chúng tôi có thêm kiến thức và kỹ năng về tuyên truyền cho Nhân dân được hiệu quả hơn.
Nhờ thực đồng bộ, hiệu quả các giải pháp, đồng bào DTTS ngày càng nâng cao nhận thức, thay đổi hành vi nên tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết dần được đẩy lùi. Nếu như giai đoạn 2016 – 2020, toàn tỉnh có 750 cặp tảo hôn (621 cặp kết hôn tảo hôn vợ hoặc chồng; 129 cặp kết hôn tảo hôn cả vợ và chồng), chiếm 2,35% tổng số cặp kết hôn; 3 cặp kết hôn cận huyết thống; thì giai đoạn 2021 – 2023, toàn tỉnh có 230 cặp kết hôn tảo hôn, chiếm 2% tổng số cặp kết hôn; không còn tình trạng hôn nhân cận huyết thống. Trong 6 tháng đầu năm 2024, toàn tỉnh chỉ còn 12 cặp kết hôn tảo hôn, chiếm 1% so với tổng số cặp kết hôn trên địa bàn tỉnh, không có hôn nhân cận huyết thống.
Ông Lâm Văn Viên, Phó trưởng Ban Dân tộc tỉnh Lạng Sơn cho biết: Thực hiện Tiểu dự án 2 thuộc Dự án 9 “Giảm thiểu tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống trong vùng đồng bào DTTS và miền núi” trong Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế-xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi, giai đoạn 2021 – 2030, giai đoạn I: 2021 – 2025, Ban Dân tộc cũng đã tham mưu UBND tỉnh ban hành kế hoạch triển khai chương trình cả giai đoạn và hằng năm.
Với những giải pháp đồng bộ, hiệu quả cùng với việc tăng cường công tác tuyên truyền, vận động, nhận thức của đồng bào DTTS về tác hại của tảo hôn và hôn nhân cận huyết trên địa bàn tỉnh Lạng Sơn đã được nâng cao. Qua đó, góp phần từng bước đẩy lùi tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống, nâng cao chất lượng dân số và nguồn nhân lực vùng DTTS trên địa bàn tỉnh Lạng Sơn.
