Powered by Techcity

Tư duy làng nghề thời hội nhập


st.jpg
Thợ ở làng nghề truyền thống Kim Bồng xã Cẩm Kim TPHội An Ảnh TTVHHA

Nhưng trên hết và trước hết, hoạt động của làng nghề là hoạt động kinh tế. Mà quy luật kinh tế thì không phụ thuộc ý muốn chủ quan của con người.

Trăm năm dâu bể

Tuổi nhỏ của tôi đã quen thuộc với thanh âm rộn rã trên khúc sông quê sau những buổi chiều tà. Mỗi ngày, khi mặt trời vừa khuất núi, cũng là lúc một quãng sông bình yên trở nên sôi động lạ thường.

Hàng chục, có khi cả trăm người làng cùng đổ ra bến sông, lỉnh kỉnh công cụ hành nghề thô sơ như: nơm, lờ, đó, ục ục, nhũi, rớ, rập… (các công cụ đánh bắt tôm cá). Tiếng nói, tiếng cười và đủ loại âm thanh va đập từ các công cụ làm nghề xuống mặt nước rộn vang cả một đoạn sông.

Làng nghề đan tre Xóm Bàu (xã Duy Thành, Duy Xuyên) hồi đó nổi tiếng cả vùng. Hầu như già, trẻ, gái, trai đều tham gia các công đoạn sản xuất sản phẩm của làng nghề.

Đủ loại: từ dụng cụ phục vụ sinh hoạt gia đình hằng ngày đến công cụ lao động sản xuất, đánh bắt tôm cá đều từ cây tre; và hàng trăm loại sản phẩm của làng tỏa đi khắp nẻo.

cum-5 (1)
Nhà nước cần có nhiều hơn các chính sách thúc đẩy du lịch xanh phát triển bền vững nhất là tại các làng quê làng nghề miền núi

Công cuộc xây dựng nông thôn mới và quá trình hội nhập, phát triển kinh tế ngày càng sôi động diễn ra song hành với sự suy thoái, lụi tàn của làng nghề đan tre ở Xóm Bàu. Làng tôi và nhiều làng quê khác, những hàng tre dần thưa thớt.

Các cụ già tỏ ra tiếc nuối, muốn giữ lại nơi vườn nhà vài bụi tre, để khi chết có cái lạt “bó quan”, cuối cùng cũng không giữ nổi. Theo thời gian, “quan” đã không còn cần lạt tre để bó, cũng như trẻ thơ đã không còn cần những chiếc nôi tre…

Đầu năm 1990, tôi có chuyến thực tập tốt nghiệp tại làng mộc mỹ nghệ Kim Bồng (Hội An). Mới bắt đầu công cuộc đổi mới ít năm, nhưng những lão nghệ nhân của làng đã bày tỏ lo âu vì sự thiếu vắng của lớp kế nghiệp của một làng nghề đã nổi tiếng hàng mấy trăm năm.

“Bây giờ bọn trẻ có nhiều việc để làm, sẽ đến lúc không còn ai theo nghề của cha ông nữa”- một lão nghệ nhân ngậm ngùi.

Chiếu cói Duy Vinh; mộc Văn Hà; đan tre Xóm Bàu, Tam Vinh; ươm tơ dệt lụa Duy Trinh;… và bao làng nghề truyền thống nổi tiếng khác khắp xứ Quảng đã lụi tàn, biến mất, hoặc đang dần thoi thóp?

cum-5 (1)q
Nhà nước cần có nhiều hơn các chính sách thúc đẩy du lịch xanh phát triển bền vững nhất là tại các làng quê làng nghề miền núi

Giữ “lửa” và phát triển làng nghề

Sự đa dạng trong quá trình hình thành nguồn gốc cư dân cùng những bước tiến kinh tế, công nghệ, văn hóa, giao lưu, hội nhập đã giúp xứ Quảng nổi danh là “đất trăm nghề”. Đó là niềm tự hào, là vốn văn hóa và hành trang vật chất quan trọng để Quảng Nam tiếp tục tiến bước trên hành trình công nghiệp hóa và hội nhập.

Đã có nhiều đề án, dự án và rất nhiều nỗ lực của các cấp, ngành, địa phương cùng với người dân nhằm khôi phục, duy trì và phát triển các làng nghề.

Nhưng trước hết, và trên hết là sự ra đời, tồn tại, phát triển hay diệt vong của sản phẩm làng nghề, nghề thủ công luôn gắn liền với bước chuyển của đời sống kinh tế – xã hội và văn minh nhân loại. Hội nhập, giao lưu quốc tế càng mở rộng, cơ hội và thách thức đối với mỗi làng nghề càng nhiều hơn.

san-pham-tu-mo-cau.jpg
Các sản phẩm làm từ mo cau ở làng Lộc Yên Tiên Phước

Nhà trưng bày, giới thiệu sản phẩm làng nghề truyền thống đúc đồng Điện Phương và nhiều “nhà” tương tự ở các làng nghề khác trong tỉnh từ vài chục năm trước, mỗi cái tiêu tốn hàng trăm triệu đồng, bao năm nay trở nên vắng vẻ.

Nhiều máy móc, thiết bị hỗ trợ sản xuất được đầu tư ở làng chiếu cói Duy Vinh, dệt Nam Phước không còn hữu dụng. Chưa kể, có thêm nhiều hình thức hỗ trợ khác nhằm khôi phục, phát triển làng nghề truyền thống ở các địa phương nhưng cũng không cứu nổi sự tồn tại của nhiều làng nghề.

Gần đây, nhiều ý kiến tiếp tục kêu gọi hỗ trợ các làng nghề về vốn vay ưu đãi, đăng ký nhãn hiệu, quảng cáo sản phẩm, nhất là đầu tư thiết bị đổi mới công nghệ để gia tăng năng lực sản xuất và cạnh tranh trên thị trường.

Lý do là các chủ thể sản xuất của làng nghề (hợp tác xã, hộ sản xuất) đều là doanh nghiệp nhỏ, siêu nhỏ, nên rất cần được hỗ trợ nhiều. Liệu có đúng và cần thiết với tất cả làng nghề?

Câu trả lời có lẽ nên bắt đầu từ những tín hiệu của thị trường và các giá trị văn hóa ẩn chứa trong mỗi sản phẩm của làng nghề, nghề truyền thống. Về cơ bản, sự tồn tại và phát triển của mỗi làng nghề là khác nhau. Nó phụ thuộc những yếu tố đầu vào riêng có của mỗi làng nghề (nguyên liệu sản xuất, trình độ tay nghề, bản sắc văn hóa).

Đặc biệt, đầu ra sản phẩm của đa số làng nghề thủ công truyền thống là những thị trường ngách, không phải phục vụ đại trà như hàng công nghiệp. Bởi vậy, không phải tất cả làng nghề đều cần thiết đầu tư với những cách giống nhau.

Cũng không nên gắng gượng đổ vốn vào các làng nghề mà sản phẩm đã không còn lý do nào để tồn tại trên thương trường. Càng không cần thiết những dự án đầu tư hỗ trợ làng nghề một cách nóng vội, hời hợt, chủ quan, đo may “đồng phục” cho các làng nghề.

Vĩ thanh…

Cuối năm rồi, dạo qua hội chợ xuân tại Trung tâm Văn hóa tỉnh, tôi tình cờ gặp được một hậu nhân của làng mộc Kim Bồng. Một bạn trẻ trình làng bằng những sản phẩm gỗ nghệ thuật điêu khắc độc đáo, hoàn toàn thủ công. “Em vẫn theo nghề mộc của cha ông, nhưng hàng của em là độc bản, kén khách. Tuy vậy, vẫn có đầu ra”- bạn trẻ tự hào.

hoa-mo-cau.jpg
Các sản phẩm làm từ mo cau ở làng Lộc Yên Tiên Phước

Nghề đan tre ở nhiều làng quê xứ Quảng hoặc đã lụi tàn, hoặc đang èo uột, nhưng nhiều thợ tre ở làng quê Cẩm Thanh (Hội An) vẫn đang sống khỏe với những sản phẩm mỹ nghệ từ cây tre, hay các công trình khách sạn, nhà hàng mọc lên ngày càng nhiều ở Hội An, Đà Nẵng,…

Ngược lên làng cổ Lộc Yên (Tiên Phước), gần đây xuất hiện một làng nghề thủ công hoàn toàn mới lạ – nghề sản xuất các sản phẩm dân dụng từ… mo cau!

Nhớ lại cách đây hơn mười năm, tôi có dịp tham quan một xưởng sản xuất sản phẩm lụa tơ tằm truyền thống ở Hàng Châu (Trung Quốc).

Chỉ là một cơ sở nhỏ, vài chục người làm nghề, nhưng điều bất ngờ là câu chuyện về sự ra đời, lịch sử phát triển và các công đoạn làm ra sản phẩm được tái hiện vô cùng sinh động, cuốn hút qua nhiều hình ảnh trực quan nơi đây.

Đến nỗi, mỗi du khách trong đoàn, trước khi rời đi đều có trong tay vài thứ, dẫu biết rằng rất đắt đỏ so với các sản phẩm cùng loại trên thị trường ra đời từ các nhà máy công nghiệp.

Và trong thời đại của công nghệ điện tử, công nghệ số, ở xứ sở đồng hồ Thụy Sĩ, những người thợ thủ công vẫn miệt mài, tỉ mỉ chế tác những chiếc đồng hồ có giá bán lên đến hàng chục ngàn đô la.
Một cách nào đó, làng nghề truyền thống và nghề thủ công luôn có lối đi riêng….

Vấn đề là cách thức chúng ta tiếp cận, thúc đẩy và thậm chí không cần níu kéo.



Nguồn: https://baoquangnam.vn/tu-duy-lang-nghe-thoi-hoi-nhap-3141108.html

Cùng chủ đề

Giữ hồn di sản, những chuyện rời…

Hãy nhìn các lễ hội văn hóa, đó là giá trị văn hóa phi vật thể được vẽ lại hình hài trong không gian hẹp, hiện hình dưới con mắt hiện đại với sự hỗ trợ của sáng tạo...

Quảng Nam gắn kết sản phẩm OCOP với du lịch

Bà Lưu Thị Thu - Giám đốc Công ty TNHH SXTM Quý Thu (Quế Sơn) chia sẻ, phần lớn sản phẩm của doanh nghiệp được tiêu thụ thông qua các hoạt động du lịch.Đến nay, bánh dừa nướng Quý...

Rừng, nước, gió, đá, lửa…

<!]> Nguồn: https://baoquangnam.vn/rung-nuoc-gio-da-lua-3142401.html

Lang thang vào thế giới nghệ thuật truyền thống

Một phần đời sống văn hóaViệc giao thương rộng rãi của quốc đảo với các nước đại lục và phương Tây dẫn đến văn hóa của Nhật Bản cực kỳ đa dạng. Điều này được thể hiện khá rõ...

Khó khăn du lịch làng nghề

Hoàn thiện kết nốiDu lịch làng nghề không hề mới mẻ mà đã được ngành du lịch triển khai từ hơn 20 năm trước. Trong đó, sự thành công của các làng nghề truyền thống tại Hội An như...

Cùng tác giả

Đoàn khảo sát Tiểu ban Văn kiện Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ XXIII làm việc tại Điện Bàn

Theo báo cáo về công tác xây dựng Đảng, Đảng bộ thị xã Điện Bàn đã tập trung lãnh đạo, chỉ đạo và đạt nhiều kết quả tích cực như: Tổ chức 7 đợt sinh hoạt chính trị; mở...

3 hộ dân bàn giao mặt bằng cho dự án nâng cấp quốc lộ 14E trước khi bị cưỡng chế

Trước đó ngày 19/11, UBND huyện Thăng Bình đã ban hành các quyết định về cưỡng chế thu hồi đất đối với các hộ gia đình ông Phan Minh Hồng, Lê Khắc Chung và Nguyễn Thiên Quang vào ngày...

Bị sa thải sẽ không được trợ cấp thất nghiệp

.tdi_77{vertical-align:baseline}.tdi_77>.wpb_wrapper,.tdi_77>.wpb_wrapper>.tdc-elements{display:block}.tdi_77>.wpb_wrapper>.tdc-elements{width:100%}.tdi_77>.wpb_wrapper>.vc_row_inner{width:auto}.tdi_77>.wpb_wrapper{width:auto;height:auto}.tdi_77{padding-bottom:30px!important} .tdi_78{margin-top:0px!important;margin-bottom:0px!important;padding-bottom:0px!important} .tdb_single_content{margin-bottom:0;*zoom:1}.tdb_single_content:before,.tdb_single_content:after{display:table;content:'';line-height:0}.tdb_single_content:after{clear:both}.tdb_single_content .tdb-block-inner>*:not(.wp-block-quote):not(.alignwide):not(.alignfull.wp-block-cover.has-parallax):not(.td-a-ad){margin-left:auto;margin-right:auto}.tdb_single_content a{pointer-events:auto}.tdb_single_content .td-spot-id-top_ad .tdc-placeholder-title:before{content:'Article Top Ad'!important}.tdb_single_content .td-spot-id-inline_ad0 .tdc-placeholder-title:before{content:'Article Inline Ad 1'!important}.tdb_single_content .td-spot-id-inline_ad1 .tdc-placeholder-title:before{content:'Article Inline Ad 2'!important}.tdb_single_content .td-spot-id-inline_ad2 .tdc-placeholder-title:before{content:'Article Inline Ad 3'!important}.tdb_single_content .td-spot-id-bottom_ad .tdc-placeholder-title:before{content:'Article Bottom Ad'!important}.tdb_single_content .id_top_ad,.tdb_single_content .id_bottom_ad{clear:both;margin-bottom:21px;text-align:center}.tdb_single_content .id_top_ad img,.tdb_single_content .id_bottom_ad img{margin-bottom:0}.tdb_single_content .id_top_ad .adsbygoogle,.tdb_single_content .id_bottom_ad .adsbygoogle{position:relative}.tdb_single_content .id_ad_content-horiz-left,.tdb_single_content .id_ad_content-horiz-right,.tdb_single_content .id_ad_content-horiz-center{margin-bottom:15px}.tdb_single_content .id_ad_content-horiz-left img,.tdb_single_content .id_ad_content-horiz-right img,.tdb_single_content .id_ad_content-horiz-center img{margin-bottom:0}.tdb_single_content .id_ad_content-horiz-center{text-align:center}.tdb_single_content .id_ad_content-horiz-center img{margin-right:auto;margin-left:auto}.tdb_single_content .id_ad_content-horiz-left{float:left;margin-top:9px;margin-right:21px}.tdb_single_content .id_ad_content-horiz-right{float:right;margin-top:6px;margin-left:21px}.tdb_single_content .tdc-a-ad .tdc-placeholder-title{width:300px;height:250px}.tdb_single_content .tdc-a-ad .tdc-placeholder-title:before{position:absolute;top:50%;-webkit-transform:translateY(-50%);transform:translateY(-50%);margin:auto;display:table;width:100%}.tdb_single_content .tdb-block-inner.td-fix-index{word-break:break-word}.tdi_78 .tdb-block-inner{max-width:100%;margin-left:auto;margin-right:auto}.tdi_78,.tdi_78>p,.tdi_78 .tdb-block-inner>p{font-family:Noto Sans!important;font-size:15px!important;line-height:1.6!important;font-weight:400!important}.tdi_78 h1{font-family:Noto Sans!important;font-size:32px!important;line-height:1.2!important;font-weight:700!important}.tdi_78 h2{font-family:Noto Sans!important;font-size:24px!important;line-height:1.2!important;font-weight:600!important}.tdi_78 h3:not(.tds-locker-title){font-family:Noto Sans!important}.tdi_78 h4{font-family:Noto Sans!important}.tdi_78 h5{font-family:Noto Sans!important}.tdi_78 h6{font-family:Noto Sans!important}.tdi_78 li{font-family:Noto Sans!important}.tdi_78 .tdb-block-inner blockquote p{font-family:Noto Sans!important}.tdi_78 .wp-caption-text,.tdi_78 figcaption{font-family:Noto Sans!important}.tdi_78...

Quốc hội thông qua Luật Bảo hiểm y tế sửa đổi với 8 điểm mới

2. Quy định về khám bệnh, chữa bệnh bảo hiểm y tế, trong đó có đăng ký khám bệnh, chữa bệnh bảo hiểm y tế ban đầu, chuyển người bệnh giữa các cơ sở khám bệnh, chữa bệnh bảo...

Cùng chuyên mục

Quảng Nam đoạt giải cao tại Liên hoan nghệ thuật dân gian truyền thống Việt Nam – Những sắc màu di sản

Ngày 26/11, Trung tâm Văn hóa tỉnh Quảng Nam cho biết, tại Liên hoan nghệ thuật dân gian truyền thống chủ đề “Việt Nam – Những sắc màu di sản”, Đoàn nghệ thuật quần chúng tỉnh Quảng Nam tham gia 4 tiết mục và cả 4 đều đoạt giải cao.Cụ thể, có 2 giải A cho tiết mục “Diễn xướng dân gian bài chòi” và tiết mục múa độc lập “Hồn gốm”; 1 giải B  cho tiết mục hát...

Quảng Nam đoạt giải cao tại Liên hoan nghệ thuật dân gian truyền thống toàn quốc

Liên hoan do Bộ VH-TT&DL phối hợp với UBND tỉnh Nghệ An, Bộ NN&PTNT tổ chức, diễn ra từ ngày 22 - 26/11 tại TP.Vinh (Nghệ An), với sự tham gia của 11 đoàn nghệ thuật tiêu biểu trên...

Xã vùng cao Trà Cang bảo tồn văn hóa từ sức dân

Tại xã Trà Cang, từ năm 2020 đến nay, nhờ vào sự chung sức đóng góp của nhân dân, xã đã sưu tầm được các vật phẩm văn hóa quý giá. Đó là những vật dụng hằng ngày như...

Hồi ức khó quên về ca khúc “Chiều Hội An” – Đài Phát Thanh

Một ca khúc có thể gọi là để đời qua sự tồn tại của nó 40 năm qua mà đến bây giờ nhiều người dân Hội An đều nhớ và có thể ngân nga vài câu, vài đoạn hoặc cả bài hát; đó là ca khúc “Chiều Hội An” của nhạc sĩ Hoàng Lân.Khoảnh khắc hồi ứcMình nhớ, những năm đầu thập niên 80, lúc mà khi ai đó ở ngoài thị xã Hội An muốn nối điện thoại...

Bảo tồn di sản tư liệu từ pháp lý

Trong khi đó, dù Việt Nam tham gia Chương trình Ký ức thế giới của UNESCO về di sản tư liệu từ năm 2006 nhưng đến nay, vẫn chưa có quy định cụ thể về công tác bảo tồn...

Luật để bảo tồn, phát huy di sản văn hóa

XÂY DỰNG CƠ CHẾ QUẢN LÝ DI SẢN ĐẶC THÙQuản lý nguồn lực tài chính như thế nào cho các hoạt động bảo vệ di sản, bên cạnh câu chuyện xác lập di sản văn hóa theo từng loại hình sở hữu, cơ chế đối với các di sản đặc thù... đều cần thiết phải có một hành lang pháp lý.“Cây gậy pháp lý” cho Hội AnVới hơn 1.200 di tích,...

Quảng Nam tham gia triển lãm Sắc màu di sản văn hóa tại tỉnh Nghệ An

Theo ông Trần Văn Đức – Phó Giám đốc phụ trách Bảo tàng Quảng Nam, sự kiện là cơ hội để Quảng Nam giới thiệu, quảng bá, tôn vinh những di sản văn hóa, thiên nhiên, các di tích...

Hội An triển lãm 20 tác phẩm tranh màu nước của họa sĩ Lưu Công Nhân

Nhiều nhà nghiên cứu mỹ thuật và giới họa sĩ cho rằng, với bộ tranh miêu tả Hội An rất điêu luyện đến tuyệt vời, họa sĩ Lưu Công Nhân được cho là “bậc thầy tranh màu nước”.Triển lãm...

Triển lãm “Chuyện phố, chuyện làng” trong Ngày hội di sản văn hóa Đà Nẵng

Bên cạnh các triển lãm chính, tại ngày hội còn trưng bày một số sản phẩm lưu niệm thủ công là các mô hình bằng tăm tre, gỗ về các công trình kiến trúc nổi bật của Đà Nẵng...

Tin nổi bật

Tin mới nhất