Trạm ra đa anh hùng trên đỉnh đèo Ngang

(QBĐT) – Đóng quân ở địa phận giáp ranh giữa hai tỉnh Quảng Bình và Hà Tĩnh, hơn 60 năm qua, Trạm Ra đa 535 (Trung đoàn 351, Vùng 3 Hải quân) được ví như “mắt thần” trên đỉnh đèo Ngang, góp phần bảo vệ chủ quyền biển, đảo Tổ quốc. Đây là trạm ra đa duy nhất của Quân chủng Hải quân được Đảng và Nhà nước phong tặng danh hiệu đơn vị Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân.

Chiến tích “hầm nghiêng”

Trạm Ra đa 535 đứng chân trên đỉnh đèo Ngang, ở độ cao 234m so với mực nước biển. Từ “đại bản doanh” của đơn vị, phóng tầm mắt ra xa là vùng biển mênh mông, rộng lớn.

Trung tá Nguyễn Ngọc Thạch, Chính trị viên Trạm Ra đa 535 miêu tả: Ở đây mùa hè thì gió Lào thổi ràn rạt, nắng cháy rát mặt; mùa đông thì gió biển rít gào thổi hơi mặn và sương muối đậm đặc bao phủ khắp đơn vị. Trong điều kiện khó khăn như vậy nhưng hơn 60 năm qua, các thế hệ người lính ra đa Hải quân nơi đây đã luôn phát huy truyền thống anh hùng của đơn vị, hoàn thành mọi nhiệm vụ được giao.

Theo trung tá Nguyễn Ngọc Thạch, Trạm Ra đa 535 được thành lập năm 1960, với nhiệm vụ quan sát, nắm bắt, theo dõi các phương tiện trên biển, bảo vệ vững chắc chủ quyền biển, đảo, thềm lục địa thiêng liêng trong khu vực được phân công phụ trách.

Nằm ở vị trí chiến lược đặc biệt quan trọng nên trong những năm kháng chiến chống Mỹ xâm lược, Trạm Ra đa 535 đã trở thành điểm đánh phá ác liệt của máy bay địch. Một trong những trận đánh điển hình là vào hồi 14 giờ 30 phút ngày 22/3/1965, lần đầu tiên đế quốc Mỹ sử dụng không quân để đánh phá trận địa Trạm Ra đa 535 do trước đó trạm đã phát hiện và cảnh báo cho quân ta về việc các tàu chiến, máy bay Mỹ đánh phá các mục tiêu ở miền Bắc.

Tiếp đón những kẻ “không mời mà tới”, cán bộ, chiến sĩ của Trạm Ra đa 535 đã phối hợp với Đại đội 24 Hải quân và lực lượng phòng không nhân dân kiên cường đánh trả, bảo vệ an toàn trận địa, duy trì đài ra đa để tiếp tục phát sóng phục vụ chiến đấu.

Với dã tâm quyết san phẳng trạm, trưa 26/3/1965, đế quốc Mỹ tiếp tục sử dụng 6 máy bay điên cuồng đánh phá trận địa của trạm. Sau 5 giờ chiến đấu mưu trí và dũng cảm, cán bộ, chiến sĩ của trạm và Đại đội 24 Hải quân đã bắn rơi 3 chiếc máy bay của địch…

Do hứng chịu những màn mưa bom, bão đạn từ máy bay địch bắn phá, hầm máy R1 (được xây dựng bê tông, cốt thép, là nơi chứa máy, phát sóng ra đa phục vụ chiến đấu cho lực lượng quân đội ta) trúng bom, bị phá hủy một phần kết cấu và nghiêng. Cũng từ đó, địa điểm này được gọi là chiến tích “hầm nghiêng”.

Trong trận chiến này, bom đạn Mỹ đã đánh sập nhà chỉ huy, nhà ở của bộ đội. Có 3 chiến sĩ của trạm đã anh dũng hy sinh khi chiến đấu và bám trụ tại căn hầm R1. Đó là các liệt sỹ: Đỗ Văn Hoạt (SN 1932, quê Ý Yên, Nam Định); Lê Văn Khâm (SN 1942, quê Quảng Trạch); Dương Văn Tường (SN 1944, quê Kỳ Anh, Hà Tĩnh).

Hiện “hầm nghiêng” được cán bộ, chiến sĩ Trạm Ra đa 535 giữ gìn, bảo vệ như một chứng tích chiến tranh, ghi dấu một thời khói lửa đạn bom nhưng rất đỗi hào hùng của đơn vị.

Tại đây, các anh đã lập bia đá ghi lại sự kiện chiến tích “hầm nghiêng” và lập ban thờ tưởng nhớ các liệt sỹ đã hy sinh. Chiến tích “hầm nghiêng” như một “địa chỉ đỏ” để các thế hệ cán bộ, chiến sĩ đơn vị học tập, noi gương thế hệ cha anh, quyết tâm hoàn thành nhiệm vụ được giao.

“Mắt thần” gác biển

Bước vào thời kỳ mới, cán bộ, chiến sĩ Trạm Ra đa 535 vẫn ngày đêm cùng “mắt thần” canh gác, bảo vệ vững chắc chủ quyền biển, đảo, thềm lục địa thiêng liêng trong khu vực được phân công phụ trách.

Thiếu tá Nguyễn Đình Chiến, Trạm trưởng Trạm Ra đa 535 cho biết: Trạm được trang bị khí tài hiện đại, tầm quan sát có thể đạt tới 100 hải lý, nắm bắt kịp thời từ xa hoạt động của các tàu, thuyền qua lại trong khu vực biển đơn vị quản lý. Hàng ngày, “mắt thần” quét sóng liên tục 24/24 giờ và cũng chừng ấy thời gian, bộ đội ở trạm phải chia ca trực. Ca nào cũng phải tập trung cao độ quan sát, dõi mắt theo từng mục tiêu trên màn hình máy tính một cách tỉ mỉ, chặt chẽ, không để sót lọt các mục tiêu quan trọng.

Nhờ tinh thần sẵn sàng chiến đấu cao, quyết tâm không bỏ sót mục tiêu của cán bộ, chiến sĩ mà nhiều hoạt động trái phép trên biển đã được phát hiện, chủ động tham mưu, đề xuất xử lý các tình huống, không để bị động, bất ngờ.

Trạm Ra đa 535 còn làm tốt nhiệm vụ quan sát, phát hiện các tàu, thuyền gặp nạn trên biển để thông báo cho các lực lượng tìm kiếm cứu nạn; giúp đỡ chính quyền, nhân dân trên địa bàn phòng, chống thiên tai và phòng, chống cháy rừng. Nhiều năm qua, trạm là chỗ dựa vững chắc cho tàu, thuyền của ngư dân 2 tỉnh Quảng Bình và Hà Tĩnh yên tâm bám biển mưu sinh.

Về trạm công tác từ năm 1996, với vai trò nhân viên quản lý, thiếu tá Vũ Văn Lâm chia sẻ: “Doanh trại bây giờ đã khang trang, sạch đẹp do được cấp trên quan tâm đầu tư. Tuy nhiên, thời tiết thì vẫn khắc nghiệt, anh em ai cũng chịu khó để thích nghi, sống chung với nắng, gió, mây mù; quyết tâm đoàn kết, khắc phục khó khăn, để hàng giờ, hàng ngày canh giữ biển trời thiêng liêng của Tổ quốc…”

Phan Phương