Powered by Techcity

Khám phá Thành Hồ – chứng tích văn hóa Chăm Pa


Thành Hồ nằm phía tả ngạn sông Đà Rằng, thuộc thị trấn Phú Hòa, huyện Phú Hòa. Thành Hồ cách trung tâm TP Tuy Hòa 12km, cách cửa sông Đà Diễn 14km về hướng Tây theo quốc lộ 25 đi Gia Lai.

 

V trí chiến lược

 

Nếu xem đồng bằng Tuy Hòa như một hình tam giác thì Thành Hồ nằm ngay trên đỉnh của tam giác mà cạnh đáy là đường bờ biển. Thành Hồ nằm bên bờ sông Đà Rằng, một con sông lớn ở Nam Trung Bộ, bắt nguồn từ vùng núi cao, có lưu vực và chảy qua 4 tỉnh Kon Tum, Gia Lai, Đắk Lắk, Phú Yên. Nơi đây có vị trí quan trọng về giao lưu kinh tế và phòng thủ về quân sự.

 

Phía Tây Thành Hồ là vùng núi rộng lớn và tương đối bằng phẳng, có nhiều di tích, di chỉ, khảo cổ học có liên quan đến văn hóa Chăm Pa. Thành Hồ chính là cửa ngõ thông lên châu Thượng Nguyên (Tây Nguyên) của vương quốc Chăm Pa.

 

Các di tích Bia Chợ Dinh có niên đại thế kỷ thứ IV, di tích Tháp Nhạn có niên đại thế kỷ XI, di tích Núi Bà có niên đại thế kỷ XIV… chứng tỏ sự phát triển liên tục và lâu dài của nền văn hóa Chăm Pa ở Phú Yên. Trong đó, di tích Thành Hồ đóng vai trò như là trung tâm của đồng bằng Tuy Hòa. Do vậy, di tích này là đầu mối quan trọng để tìm hiểu về lịch sử vùng đất Phú Yên.

 

Là một tòa thành có sơ đồ gần giống với hình chữ nhật, thành phía Nam giáp với sông Đà Rằng; thành phía Tây giáp với núi đồi; thành phía Bắc và phía Đông giáp với đồng ruộng. Ngoài ra còn có một bờ thành thứ năm chạy theo hướng Bắc – Nam chia Thành Hồ làm hai phần, phía Đông gọi là thành ngoại và phía Tây gọi là thành nội. Thành Hồ có tất cả 8 cửa, có 4 cửa sinh thuộc các hướng đông, tây, nam, bắc; 4 cửa còn lại là cửa tử.

 

Thành Hồ vốn là trung tâm chính trị, văn hóa, xã hội của người Chăm cổ, có niên đại từ thế kỷ thứ V đến thứ VII, cách đây khoảng 1.400 năm; quy mô diện tích khoảng 1km2, có những bờ thành còn khá nguyên vẹn. Thành Hồ được Bộ VH-TT, nay là Bộ VHTT&DL xếp hạng di tích lịch sử quốc gia năm 2005.

 

Qun th kiến trúc

 

Đầu thế kỷ XX, kiến trúc sư kiêm nhà khảo cổ học người Pháp H. Pacmentier đã đến nghiên cứu và khảo sát Thành Hồ, ông cũng là người đầu tiên thực hiện một số bản vẽ tương đối chi tiết về tòa thành này. Đây là nguồn tư liệu quý giá để chúng ta tham khảo, nghiên cứu về Thành Hồ hôm nay.

 

Trong 2 năm 2003-2004, Viện Khảo cổ học Việt Nam và Bảo tàng Phú Yên đã phối hợp khai quật tại Thành Hồ trên diện tích khoảng 200m2 và đã tìm thấy các dấu tích công trình kiến trúc cổ vùi lấp trong lòng đất với mật độ tương đối dày. Kết quả khai quật thu được một lượng lớn các loại đồ gốm dân dụng, gốm kiến trúc, có niên đại thế kỷ thứ V đến thế kỷ thứ VII.

 

Khi khai quật bờ thành phía Đông, đoàn tìm thấy nhiều lớp đất thành chồng lên nhau, chứng tỏ Thành Hồ đã được tu bổ nhiều lần. Thành chủ yếu đắp bằng đất, xen lẫn đá nhỏ, một số đoạn được bó gạch, loại gạch đặc có kích thước lớn hơn gạch bây giờ (dày 8cm, rộng 13cm và dài 33cm), gạch nhẹ, nhưng có cường độ chịu nén khá cao. Bên trong thành có các hồ nước sâu 4-5m, đào để lấy đất đắp thành nên mới có tên là Thành Hồ.

 

Quan sát từ xa ta có thể thấy, hiện tại thành phía Đông còn khá nguyên vẹn, thành có chiều dài 719m, cao 5m, mặt thành rộng từ 10-15m, phía trên có nhiều ụ đất cao, dạng chòi gác, cây cối hiện nay mọc rất nhiều. Bờ thành phía Tây chạy vòng qua núi Hòn Mốc có 2 đoạn, đoạn phía Đông Nam dài khoảng 600m. Bờ thành thứ năm (thành giữa) dài 920m, phía Bắc bờ thành này hiện nay đã bị phá một đoạn để làm mương dẫn nước. Bờ thành phía Đông gần như bị sụt đổ xuống sông Đà Rằng; có chăng chỉ còn là dạng phế tích.

 

Dọc theo các bờ thành phía ngoài còn có dấu tích của các hào nước sâu như là hệ thống phòng thủ, hỗ trợ bờ thành. Phía Tây Thành Hồ, khu vực nội thành có một núi nhỏ là Hòn Mốc cao khoảng 600m so với khu vực xung quanh, trên đỉnh núi này còn sót lại vật liệu xây dựng của các công trình kiến trúc cổ như là tháp canh, trạm gác cho khu vực Thành Hồ. Đầu năm 2006, tại Hòn Mốc đã tìm thấy 4 pho tượng cổ có niên đại vào khoảng thế kỷ thứ VII đến thứ X, mang giá trị lịch sử và nghệ thuật điêu khắc Chăm Pa cổ.

 

Thành Hồ không sở hữu không gian lộng lẫy hay mới lạ để bạn tới đây check-in, mà thay vào đó là những nét cổ kính mang giá trị về văn hóa, lịch sử. Tại đây bạn có thể khám phá thêm về cấu trúc thành lũy xưa của người Chăm Pa, ngắm nhìn những hiện vật từ đồ gốm cổ như ngói ống, bình cổ, những pho tượng… tiêu biểu cho giai đoạn phát triển rực rỡ của nghệ thuật điêu khắc, kiến trúc kinh thành Chăm Pa cổ xưa.

 

Sở VHTT&DL cùng với huyện Phú Hòa nên có kế hoạch khai thác Thành Hồ vào phát triển du lịch; tăng cường công tác quảng bá Thành Hồ, đào tạo hướng dẫn viên, xây dựng phòng trưng bày hiện vật… kết hợp với các hoạt động văn hóa khác ở địa phương nhằm hỗ trợ phát triển du lịch.

 

KTS HOÀNG XUÂN THƯỞNG



Nguồn: https://baophuyen.vn/94/319686/kham-pha-thanh-ho-chung-tich-van-hoa-cham-pa.html

Cùng chủ đề

Tránh quá ôm đồm chức năng cho đường sắt tốc độ cao, dễ dẫn đến lãng phí

Chiều 20/11, tiếp tục Chương trình kỳ họp thứ 8, Quốc hội khóa XV, Quốc hội thảo luận ở hội trường về chủ trương đầu tư dự án đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc - Nam và...

Tài trợ 250 triệu đồng cho công tác an sinh xã hội ở các đơn vị ngành Giáo dục

Ngày 20/11, đại diện BIDV Phú Yên cho biết: Nhân kỷ niệm 42 năm ngày Nhà giáo Việt Nam (20/11/1982-20/11/2024), đơn vị đã tổ chức trao tài trợ an sinh xã hội cho một số đơn vị trong ngành Giáo dục trên địa bàn tỉnh.   Cụ thể, BIDV Phú Yên trao tài trợ cho Trường đại học Phú Yên, Trường cao đẳng Y tế...

Tổ chức hành quân về nguồn “Vũng Rô – Hào khí tuổi trẻ”

Ngày 19/11, tại Di tích lịch sử quốc gia Vũng Rô (xã Hòa Xuân Nam, TX Đông Hòa), Tỉnh đoàn tổ chức chương trình hành quân về nguồn “Vũng Rô - Hào khí tuổi trẻ” nhân kỷ niệm 60...

Tháo gỡ khó khăn, vướng mắc cho các doanh nghiệp, nhà đầu tư

Ban Quản lý KKT Phú Yên vừa tổ chức làm việc, đối thoại với các doanh nghiệp có dự án đầu tư tại KKT Nam Phú Yên và các KCN trên địa bàn tỉnh. Đây là hoạt động thường niên của đơn vị này, nhằm nắm bắt, trao đổi, tháo gỡ khó khăn, vướng mắc của các doanh nghiệp, nhà đầu tư trong...

Ngô Minh Thơ – chú lính chì ở Đại đội K60

Trung úy Ngô Minh Thơ là người có mặt từ những ngày đầu thành lập Đại đội K60, đơn vị bảo vệ bến Vũng Rô, đón những chuyến tàu Không số cách đây 60 năm. Ông và đồng đội...

Cùng tác giả

Tránh quá ôm đồm chức năng cho đường sắt tốc độ cao, dễ dẫn đến lãng phí

Chiều 20/11, tiếp tục Chương trình kỳ họp thứ 8, Quốc hội khóa XV, Quốc hội thảo luận ở hội trường về chủ trương đầu tư dự án đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc - Nam và...

Tài trợ 250 triệu đồng cho công tác an sinh xã hội ở các đơn vị ngành Giáo dục

Ngày 20/11, đại diện BIDV Phú Yên cho biết: Nhân kỷ niệm 42 năm ngày Nhà giáo Việt Nam (20/11/1982-20/11/2024), đơn vị đã tổ chức trao tài trợ an sinh xã hội cho một số đơn vị trong ngành Giáo dục trên địa bàn tỉnh.   Cụ thể, BIDV Phú Yên trao tài trợ cho Trường đại học Phú Yên, Trường cao đẳng Y tế...

Tổ chức hành quân về nguồn “Vũng Rô – Hào khí tuổi trẻ”

Ngày 19/11, tại Di tích lịch sử quốc gia Vũng Rô (xã Hòa Xuân Nam, TX Đông Hòa), Tỉnh đoàn tổ chức chương trình hành quân về nguồn “Vũng Rô - Hào khí tuổi trẻ” nhân kỷ niệm 60...

Tháo gỡ khó khăn, vướng mắc cho các doanh nghiệp, nhà đầu tư

Ban Quản lý KKT Phú Yên vừa tổ chức làm việc, đối thoại với các doanh nghiệp có dự án đầu tư tại KKT Nam Phú Yên và các KCN trên địa bàn tỉnh. Đây là hoạt động thường niên của đơn vị này, nhằm nắm bắt, trao đổi, tháo gỡ khó khăn, vướng mắc của các doanh nghiệp, nhà đầu tư trong...

Ngô Minh Thơ – chú lính chì ở Đại đội K60

Trung úy Ngô Minh Thơ là người có mặt từ những ngày đầu thành lập Đại đội K60, đơn vị bảo vệ bến Vũng Rô, đón những chuyến tàu Không số cách đây 60 năm. Ông và đồng đội...

Cùng chuyên mục

Phú Yên không chỉ có “hoa vàng, cỏ xanh”

Là vùng đất với địa hình núi, sông, đồng, biển, lại là vùng đất cộng cư của nhiều dân tộc Kinh, Hoa, Chăm, Ê Đê, Ba Na…, ngoài cảnh quan hoang sơ, quyến rũ, đáp ứng nhu cầu check-in của giới trẻ và khách du lịch, Phú Yên còn có một chiều sâu về lịch sử, văn hóa như phần chìm của tảng...

Diện mạo Phú Yên cuối thế kỷ XIX qua “Du ký Trung kỳ theo đường cái quan”

Ngoài chính sử triều Nguyễn, những truyền tụng trong dân gian, nguồn tư liệu về Phú Yên thế kỷ XIX khá khiêm tốn. Chính vì thế, sau khi ra đời, tác phẩm “Du ký Trung Kỳ theo đường cái quan” của Camille Paris được bạn đọc, nhất là những nhà nghiên cứu lịch sử quan tâm.   Bài viết xin phác thảo hình ảnh Phú...

Quảng trường 1 Tháng 4 ngày ấy – bây giờ

Trước đây, quảng trường 1 Tháng 4 (TP Tuy Hòa) rất hoang sơ. Cả không gian rộng lớn chỉ dành để phục vụ các ngày lễ lớn. Trong công viên chỉ có vài ghế đá kê dọc theo các lối đi dưới những gốc cây dương được cắt tỉa.   Năm 2011, kỷ niệm 400 năm Phú Yên hình thành và phát triển, là...

Để những dòng sông được chảy và những cánh buồm đều giong…

Tại TP Hồ Chí Minh, Báo VietNamNet vừa tổ chức lễ trao giải cuộc thi Chuyện của những dòng sông. Các nhà báo, các doanh nghiệp đã có nhiều ý tưởng, đề xuất nhiều giải pháp để thời gian không xa, những dòng sông trên đất Việt đều được chảy theo lẽ thường tình của nó. Nước chảy, thì thuyền mới giong được...

Mở lối về cho thanh niên hoàn lương

Với tinh thần không để ai bị bỏ lại phía sau, Tỉnh đoàn, Hội LHTN tỉnh đã triển khai nhiều giải pháp hỗ trợ, giúp đỡ thanh thiếu niên lầm lỡ vượt qua mặc cảm, vươn lên tái hòa nhập cộng đồng, làm lại cuộc đời.   Đứng dậy sau vấp ngã   Gần 4 năm trước, thanh niên P.M.H (xã An Chấn, huyện Tuy An) bị...

Hải trình chí lược – tư liệu quý về Phú Yên đầu thế kỷ XIX

Cùng với Lịch triều hiến chương loại chí - tác phẩm được xem là “bách khoa thư đầu tiên của Việt Nam”, Hải trình chí lược là đóng góp quan trọng của Phan Huy Chú (1782-1840) đối với nền văn hiến nước nhà, đặc biệt là những ghi chép về tình hình biển đảo nước ta dưới thời vua Minh Mạng.   Hải trình chí...

Sáng mãi truyền thống Bộ đội Cụ Hồ

Thời gian qua, Ban liên lạc Truyền thống BĐPB tỉnh luôn quan tâm, tạo điều kiện giúp đỡ hội viên với nhiều hoạt động ý nghĩa, thiết thực; giữ gìn và phát huy phẩm chất, truyền thống Bộ đội Cụ Hồ, người chiến sĩ quân hàm xanh.   Đại tá Ninh Công Huân, Trưởng ban liên lạc Truyền thống BĐBP tỉnh tặng hoa và mừng...

Hai mẹ con – hai Bà mẹ Việt Nam anh hùng

Đó là mẹ Nguyễn Thị Tin và con gái Đỗ Thị An ở thôn Thượng Phú (xã Bình Kiến, TP Tuy Hòa). Mẹ Tin có 3 người con là liệt sĩ. Mẹ An có 2 con và chồng là liệt sĩ hy sinh trong kháng chiến chống Mỹ, cứu nước.   Hai mẹ con, hai Bà mẹ Việt Nam anh hùng. Đồ họa: TRẦN QUỚI   Đất...

Đình Phú Nông: Nơi lưu giữ những giá trị văn hóa tín ngưỡng cộng đồng

Đình Phú Nông có vị trí, vai trò rất quan trọng trong đời sống tín ngưỡng, một biểu tượng mang tính cộng đồng của người dân thôn Phú Nông, xã Hòa Bình 1, huyện Tây Hòa.   Lãnh đạo Sở VHTT&DL và huyện Tây Hòa trao bằng xếp hạng Di tích lịch sử - văn hóa cấp tỉnh Đình Phú Nông cho Đảng bộ, chính...

Quê hương Phú Yên tươi đẹp

Thiên nhiên ban tặng Phú Yên nhiều tài nguyên thiên nhiên, danh thắng, nhiều vũng, vịnh, bãi tắm đẹp, hệ thống sông ngòi dày đặc, trong đó có con sông Ba với đồng lúa Tuy Hòa trù phú. Phú Yên còn sở hữu một kho tàng di sản văn hóa vật thể và phi vật thể mà bao lớp tiền nhân đã dày...

Tin nổi bật

Tin mới nhất