Đầu tư hạ tầng để phân loại rác hiệu quả

Phú Yên đang thí điểm phân loại rác và xử lý rác sau phân loại để đúc rút bài học kinh nghiệm, chuẩn bị cho việc bắt buộc phân loại rác theo lộ trình. Tuy nhiên, việc triển khai phân loại rác có tính chất quy mô đồng loạt trên địa bàn tỉnh để đáp ứng lộ trình bắt buộc còn gặp nhiều khó khăn.

Phân loại rác tại nguồn

Thời gian qua, các cấp, ngành, địa phương trên địa bàn tỉnh chú trọng xây dựng, hướng dẫn và nhân rộng mô hình phân loại, giảm thiểu rác thải thông qua giải pháp xử lý rác hữu cơ tại chỗ thành sản phẩm hữu ích. Mô hình Trường học phân loại, giảm thiểu rác đã triển khai tại 13 trường từ cấp tiểu học đến THPT ở 9/9 huyện, thị xã, thành phố.

Mô hình Phân loại, ủ rác hữu cơ thành phân compost tại hộ gia đình và theo cụm dân cư quy mô nhỏ (dưới 50 hộ/cụm) đã triển khai đến gần 340 hộ sử dụng thùng ủ rác, lượng rác hữu cơ được thu gom, ủ phân khoảng 0,4 tấn/ngày. Mô hình Phân loại, ủ rác hữu cơ bằng thùng ủ loại lớn đã triển khai 3 thùng loại 1.000 lít tại chợ An Mỹ (huyện Tuy An) xử lý hơn 0,2 tấn rác/ngày, 3 thùng ủ loại 700 lít tại khu dân cư và điểm chợ thị trấn Phú Hòa (huyện Phú Hòa) xử lý gần 0,2 tấn rác/ngày.

Các mô hình Lực lượng tự quản môi trường, CLB tái chế rác thành nước tẩy rửa sinh học, đến nay đã hình thành 3 CLB phụ nữ tham gia tái chế ở xã Bình Ngọc (nay là phường 1, TP Tuy Hòa), xã Hòa Đồng (huyện Tây Hòa), xã Xuân Quang 2 (huyện Đồng Xuân) và triển khai tại chùa Bảo Lâm (TP Tuy Hòa), chùa Phật giáo Hòa Hảo Sơn Tự (TX Sông Cầu), HTX Nông nghiệp dịch vụ tổng hợp Chóp Chài và HTX Nông nghiệp kinh doanh tổng hợp Đồng Din (huyện Phú Hòa). Khối lượng rác hữu cơ (các loại vỏ cam, chanh, bưởi, khóm…) thu gom khoảng 3 tấn/ngày để sản xuất nước tẩy rửa sinh học. Trong đó, các sản phẩm nước tẩy rửa sinh học của Bình Ngọc và Đồng Din đã đạt sản phẩm OCOP 3 sao.

Đến nay, 5/9 huyện, thị xã, thành phố đã xây dựng kế hoạch phân loại rác tại nguồn. Theo ông Trần Quốc Huy, Phó Chủ tịch UBND huyện Đồng Xuân, địa phương đã xây dựng xong kế hoạch phân loại, thu gom và xử lý chất thải rắn sinh hoạt trên địa bàn từ tháng 9/2024. Địa phương cũng đã hướng dẫn hộ gia đình cách phân loại rác tại nguồn và tổ chức thu gom, xử lý.

Tuy nhiên, trên địa bàn huyện chưa có phương tiện thu gom rác riêng; do đó, rác sau khi phân loại, đối với rác hữu cơ sẽ được hộ gia đình ủ vi sinh làm phân bón cho cây trồng, còn rác vô cơ sẽ chuyển cho đơn vị thu gom, vận chuyển, xử lý đúng quy định. “Phấn đấu đến năm 2025, khoảng 50% thôn, khu phố trên địa bàn huyện thực hiện phân loại rác thải sinh hoạt tại nguồn”, ông Huy chia sẻ.

Cần hoàn thiện hạ tầng

Thời gian qua, Phú Yên đã phối hợp với nhiều cơ quan, đơn vị, tổ chức bảo vệ môi trường triển khai nhiều dự án, mô hình. Tổ chức quốc tế về bảo tồn thiên nhiên tại Việt Nam triển khai Dự án quản lý rác thải nhựa ở Việt Nam tại Phú Yên. Dự án này thực hiện nhiều mô hình, trong đó tập trung đưa TP Tuy Hòa đạt top 10 đô thị giảm nhựa trên cả nước đến năm 2025.

Trung tâm Hỗ trợ phát triển xanh thu hút nhiều dự án do các tổ chức phi chính phủ nước ngoài tài trợ triển khai tại Phú Yên như các dự án: Trao quyền cho phụ nữ trong chuỗi tái chế rác thải nhựa; nâng cao năng lực cho phụ nữ thu gom rác trong chuỗi tái chế rác thải nhựa; thúc đẩy nỗ lực giảm thiểu rác nhựa đại dương; Phú Yên thực hành không rác; trường học không rác… Trung tâm Nhiệt đới Việt – Nga triển khai nghiên cứu bảo tồn đa dạng sinh học và bảo vệ các hệ sinh thái trên địa bàn tỉnh.

Theo Luật Bảo vệ môi trường năm 2020, rác thải sinh hoạt từ hộ gia đình, cá nhân phải được phân loại và lộ trình bắt buộc chậm nhất đến ngày 31/12/2024. Phú Yên đang tập trung thí điểm phân loại rác và xử lý rác sau phân loại và mở rộng quy mô thí điểm để đúc rút bài học kinh nghiệm, chuẩn bị cho việc bắt buộc phân loại rác theo lộ trình của Luật Bảo vệ môi trường 2020. Tuy nhiên, việc triển khai phân loại rác có tính chất quy mô đồng loạt trên địa bàn tỉnh để đáp ứng lộ trình bắt buộc còn gặp nhiều khó khăn.

Bà Đào Thị Kim Chi, Chi cục trưởng Chi cục Bảo vệ môi trường tỉnh cho hay: Hiện trạng hạ tầng quản lý rác thải trên địa bàn tỉnh chưa phù hợp cho công tác phân loại rác. Phương tiện thu gom chưa đáp ứng theo nhu cầu thực tế. Rác được xử lý bằng phương pháp chôn lấp, chưa có nhà máy xử lý rác nên việc bố trí phương tiện thu gom riêng cho từng thành phần rác; việc sử dụng hiệu quả các thành phần rác sau phân loại với quy mô lớn là rất khó thực hiện. Ngoài ra, thói quen phân loại, tái chế thành sản phẩm hữu ích tại nguồn chưa được người dân thực hiện tốt, mặc dù nhận thức về lợi ích của phân loại rác được cải thiện rõ rệt.

ANH NGỌC