Phát triển nuôi tôm hùm theo hướng bền vững

Cục Thủy sản (Bộ NN&PTNT) vừa tổ chức hội nghị Tăng cường hợp tác, liên kết nuôi và tiêu thụ tôm hùm vì sự phát triển bền vững tại TX Sông Cầu. Phóng viên Báo Phú Yên ghi lại một số ý kiến của các chuyên gia, nhà quản lý về giải pháp nuôi tôm hùm theo hướng bền vững. 

ÔNG TRẦN ĐÌNH LUÂN, CỤC TRƯỞNG CỤC THỦY SẢN: Sớm giao mặt nước nuôi trồng thủy sản ổn định cho người dân

Hiện nay, các quy hoạch không gian biển, tài nguyên vùng bờ và quy hoạch địa phương đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt, ban hành. Các địa phương cần sớm đẩy nhanh quy hoạch chi tiết vùng nuôi để lên bản đồ số, triển khai giao mặt nước nuôi trồng thủy sản (NTTS) ổn định cho người dân. Đồng thời tăng cường quản lý vùng nuôi, giám sát môi trường, dịch bệnh, các cơ sở ương dưỡng tôm hùm giống và kiểm soát chặt chẽ, tránh lạm dụng thuốc, hóa chất sử dụng trong NTTS.

Không chỉ thị trường Trung Quốc có nhu cầu đối với tôm hùm nuôi ở Việt Nam mà nhiều thị trường nước ngoài khác cũng có nhu cầu. Chính vì thế, việc sản xuất của chúng ta phải đảm bảo đủ lượng hàng, đạt chất lượng theo tiêu chuẩn quốc tế, tuân thủ quy định của nước nhập khẩu. Các địa phương, doanh nghiệp, HTX nuôi tôm hùm cần đẩy mạnh liên kết thu mua, chế biến và tiêu thụ, nhằm tạo ra chuỗi giá trị gia tăng, bền vững. Chính quyền địa phương vào cuộc mạnh mẽ hơn nữa để tổ chức sản xuất ngành hàng tôm hùm bài bản và có hệ thống hơn.

Thời gian qua, công tác truy xuất nguồn gốc tôm hùm đã được triển khai đến các địa phương và mang lại một số kết quả đáng kể. Tuy nhiên, việc truy xuất này vẫn chưa được minh bạch, rõ ràng. Cục Thủy sản đã phối hợp với các đơn vị tư vấn nghiên cứu gắn mã truy xuất nguồn gốc cho tôm hùm. Việc gắn mã này sẽ giúp truy xuất được cơ sở nuôi, vùng nuôi, đến các cơ sở thu mua, sơ chế… nhằm phục vụ xuất khẩu. Cục Thủy sản đang triển khai thí điểm bàn giao sản phẩm này cho các địa phương, doanh nghiệp, HTX nuôi tôm hùm. 

ÔNG PHAN TRẦN VẠN HUY, CHỦ TỊCH UBND TX SÔNG CẦU: Tiếp tục đầu tư phát triển nghề nuôi tôm hùm

Hiện trên địa bàn thị xã có khoảng 4.000 hộ dân với khoảng 10.000 lao động đang tham gia NTTS, trong đó chủ yếu nuôi tôm hùm lồng bè. Năm 2024, TX Sông Cầu có khoảng 129.320 lồng nuôi tôm hùm, sản lượng hơn 2.190 tấn, giá trị thu được trên đơn vị mặt nước NTTS khoảng 1,55 tỉ đồng/ha/năm.

TX Sông Cầu triển khai sắp xếp, giao khu vực biển, mặt nước để NTTS lồng bè tại các vùng nuôi ngay sau khi Đề án tổng thể phát triển ngành NTTS tỉnh giai đoạn 2021-2025, định hướng đến năm 2030 được phê duyệt, tiến tới chấm dứt tình trạng NTTS không phép, trái phép trên đầm, vịnh.

Địa phương đang hình thành vùng nuôi biển xa bờ với diện tích 1.380ha, đầu tư công nghệ nuôi phù hợp với từng đối tượng nuôi. Đồng thời kiện toàn 129 tổ cộng đồng NTTS theo quy chế tự chủ, tương trợ, hỗ trợ sản xuất, truy xuất nguồn gốc hàng hóa, bảo vệ môi trường, bảo vệ an ninh trật tự; gắn trách nhiệm, vai trò của chính quyền cơ sở. Bên cạnh đó, TX Sông Cầu triển khai đề án thu gom, xử lý rác thải từ NTTS lồng, bè; đầu tư hạ tầng ven bờ phục vụ NTTS; ứng dụng khoa học công nghệ và phát triển NTTS vùng biển xa bờ; chuyển đổi lồng bè nuôi thích ứng với biến đổi khí hậu.

Địa phương cũng đang đề xuất các chính sách hỗ trợ người dân bị ảnh hưởng khi thực hiện việc giải tỏa lồng, bè để đảm bảo an sinh xã hội, có việc làm ổn định sau khi thực hiện sắp xếp lồng, bè. 

ÔNG TRỊNH QUANG TÚ, GIÁM ĐỐC TRUNG TÂM TƯ VẤN VÀ QUY HOẠCH PHÁT TRIỂN THỦY SẢN (VIỆN KINH TẾ VÀ QUY HOẠCH THỦY SẢN): Đẩy mạnh phát triển chuỗi liên kết

Viện Kinh tế và quy hoạch thủy sản đã xây dựng được 2 mô hình liên kết sản xuất và tiêu thụ tôm hùm theo chuỗi giá trị hiệu quả và bền vững. Ở Phú Yên, đơn vị xây dựng chuỗi liên kết và tiêu thụ tôm hùm xanh tại TX Sông Cầu. Chuỗi liên kết này đã hình thành liên kết giữa HTX Dịch vụ tổng hợp tôm hùm Sông Cầu với Công ty TNHH Thương mại và Dịch vụ Hải sản Linh Phát, Công ty TNHH Thành Nga nhằm cung cấp giống tôm hùm đạt chất lượng và xuất khẩu tôm hùm nuôi.

HTX Dịch vụ tổng hợp tôm hùm Sông Cầu hiện có 35 thành viên, trong đó có 1 doanh nghiệp, với số lượng khoảng 2.300 lồng nuôi tôm hùm xanh, sản lượng khoảng 100 tấn/năm. Đơn vị đã tập huấn cho HTX các kỹ năng quản lý, lập kế hoạch sản xuất kinh doanh, truy xuất nguồn gốc sản phẩm, liên kết sản xuất theo chuỗi và phát triển thị trường. Đồng thời, đơn vị còn đưa ra các giải pháp phòng, trị bệnh trên tôm hùm nuôi, bảo quản tôm hùm sống, xây dựng thương hiệu từ mô hình, xúc tiến thương mại phát triển thị trường tiêu thụ tôm hùm…

Qua hơn 1 năm triển khai chuỗi liên kết và tiêu thụ tôm hùm xanh ở Sông Cầu, đến nay vẫn còn nhiều khó khăn. Việc quy hoạch chi tiết các vùng nuôi tôm hùm, giao mặt nước, sắp xếp lại lồng bè, cấp mã số NTTS… vẫn chưa được triển khai. Nguồn giống tôm hùm chưa đảm bảo cung cấp đủ số lượng, chất lượng, việc ứng dụng các công nghệ tiên tiến chưa nhiều… Những điều này cần được khắc phục trong thời gian tới. 

ÔNG NGUYỄN VĂN HỮU, PHÓ TRƯỞNG PHÒNG NUÔI TRỒNG THỦY SẢN (CỤC THỦY SẢN): Chấm dứt tình trạng nuôi tự phát

Từ năm 2015 đến nay, nghề nuôi tôm hùm ở Việt Nam phát triển nhanh cả về quy mô số lượng, thể tích lồng nuôi và sản lượng từng bước phát triển theo hướng sản xuất hàng hóa, phục vụ xuất khẩu. Năm 2024, cả nước có khoảng 280.500 lồng nuôi tôm hùm, với sản lượng hơn 5.870 tấn, kim ngạch xuất khẩu ước đạt 430 triệu USD, trong đó hai tỉnh Phú Yên và Khánh Hòa chiếm trên 95% tổng số lượng lồng nuôi và sản lượng cả nước.

Nghề nuôi tôm hùm phát triển nhanh, tuy nhiên hầu hết địa phương chưa có quy hoạch thời kỳ 2021-2030, chưa đầu tư hạ tầng các vùng nuôi biển. Tình trạng nuôi tôm hùm tự phát phổ biến, phát triển quá ngưỡng cho phép, dẫn đến môi trường và dịch bệnh ngày càng phức tạp. Hầu hết cơ sở nuôi quy mô nhỏ, tỉ lệ đăng ký NTTS lồng bè rất thấp, lồng bè truyền thống chiếm tỉ lệ lớn, chưa mở rộng ra các vùng biển hở. Công nghệ nuôi lạc hậu, chưa đẩy mạnh liên kết giữa người sản xuất và doanh nghiệp tiêu thụ sản phẩm…

Để phát triển nghề nuôi tôm hùm ổn định và bền vững, các địa phương cần tập trung rà soát, sắp xếp lại vùng nuôi, tổ chức đăng ký NTTS lồng bè, tăng cường công tác quản lý, ngăn chặn phát sinh ô nhiễm môi trường, dịch bệnh. Ưu tiên đầu tư, ứng dụng công nghệ nuôi thương phẩm theo hướng bền vững, nuôi vùng biển xa bờ, nuôi trong các trang trại trên bờ, chuyển đổi từ nuôi lồng truyền thống sang lồng HDPE thích ứng với biến đổi khí hậu. Đồng thời có chính sách khuyến khích doanh nghiệp tham gia đầu tư phát triển, tổ chức sản xuất theo chuỗi giá trị…

ANH NGỌC (ghi)