Là vùng đất cội nguồn dân tộc, lễ hội cổ truyền của vùng Đất Tổ rất phong phú, nhiều lễ hội có nguồn cội lịch sử từ xa xưa, được tổ chức theo thời gian âm lịch, chủ yếu vào dịp ba tháng mùa Xuân. Hệ thống các làng, thôn có liên quan đến việc phụng thờ và tham dự lễ hội gắn với tín ngưỡng thờ các nhân vật thời đại Hùng Vương trong quá khứ trải rộng khắp các địa phương trên địa bàn tỉnh…
Lễ hội Đền Lăng Sương, Thanh Thủy.
Với 15 di tích thờ Hùng Vương và các nhân vật thời Hùng Vương, trong những năm qua huyện Lâm Thao luôn quan tâm đến công tác tu bổ, phục hồi các di tích cũng như bảo tồn những giá trị lịch sử, văn hóa, đáp ứng nhu cầu sinh hoạt văn hóa, tín ngưỡng của Nhân dân. Những ngày đầu năm, tại nhiều làng, xã trên địa bàn huyện diễn ra các lễ hội truyền thống tưởng nhớ các bậc tiền nhân. Vào ngày mùng 8, tháng Giêng, Nhân dân hai làng Vi-Trẹo, thị trấn Hùng Sơn lại háo hức hòa mình cùng không khí lễ hội rước chúa gái truyền thống của quê hương.
Ông Quản Văn Hùng – Thủ từ Di tích lịch sử văn hóa Đình Cả cho biết: “Lễ hội rước Chúa Gái là sinh hoạt tín ngưỡng dân gian của cư dân nông nghiệp gắn liền với hai nhân vật lịch sử huyền thoại thời kỳ Hùng Vương dựng nước là Tản Viên Sơn Thánh và Ngọc Hoa công chúa (con gái Vua Hùng thứ 18). Lễ hội rước Chúa Gái nhằm diễn lại tích Tản Viên Sơn Thánh đến núi Hùng rước công chúa Ngọc Hoa về núi Tản. Từ ngàn đời nay, người dân hai làng Vi – Trẹo, thị trấn Hùng Sơn tổ chức lễ hội Đình Cả hàng năm để tưởng nhớ, tỏ lòng tri ân công đức các Vua Hùng và các tướng lĩnh của thời kỳ Hùng Vương dựng nước”. Thị trấn Hùng Sơn cũng là địa phương có nhiều di tích lịch sử, lễ hội gắn liền với “Tín ngưỡng thờ cùng Hùng Vương”, ngoài Đình Cả, còn có Đình Đông, Đình Triệu Phú, Đình Hy Sơn, Miếu Lai, Chùa Quang Hưng, Đình Hậu Lộc; lễ hội Làng He, Lễ đón Vua Hùng về làng ăn Tết cùng với các trò: Săn lợn, chạy địch, tùng dí, bách nghệ khôi hài, lễ cầu làng truyền thống của các làng.
Trong văn hóa của người Việt, ai cũng biết đến nhân vật Sơn Tinh – Tản Viên Sơn Thánh là con rể của Vua Hùng thứ 18. Đây là vị thần có công giúp dân trị thủy, khai phá đất hoang trồng lúa nước, giết thú dữ và dẹp giặc ngoại xâm. Tản Viên Sơn Thánh được nhân dân tôn vinh và coi là vị thần “Thượng đẳng tối linh” người đứng đầu “Tứ bất tử” trong tín ngưỡng dân gian thờ thần của người Việt Nam. Thân mẫu của ngài là Đinh Thị Đen và vùng đất thiêng nơi đón thần chào đời là động Lăng Sương, nay thuộc xã Đồng Trung, huyện Thanh Thủy. Khắc ghi công lao to lớn của ngài, người dân đã lập Đền thờ Tản Viên Sơn Thánh. Điều đặc biệt đây còn là địa danh sinh ra mẹ Âu Cơ-người mẹ huyền thoại của dân tộc Việt Nam. Đây là ngôi đền thờ duy nhất ở Việt Nam thờ cả gia đình Thánh Tản và cũng là nơi thờ gốc trong hệ thống các di tích thờ Sơn Tinh tại Việt Nam. Đền Lăng Sương là nơi diễn ra các lễ hội nhằm tưởng nhớ đến ngày sinh của Đức Thánh Tản và ngày Thánh Mẫu về trời.
Bà Nguyễn Thị Minh Thu, xã Tu Vũ, huyện Thanh Thủy chia sẻ: “Năm nào cũng vậy, đúng ngày 15 tháng Giêng, tôi cùng gia đình thường về Đền Lăng Sương tham gia lễ hội truyền thống, tri ân công đức Thánh Tản với những nghi thức trang nghiêm, thành kính và lễ rước kiệu đông vui náo nhiệt. Sau phần lễ tế là phần hội, với nhiều trò chơi dân gian như đấu vật, chọi gà, ném còn, kéo co,…”. Ngoài Đền Lăng Sương, huyện Thanh Thủy hiện có hơn 20 đình, đền và di tích thờ vọng các Vua Hùng cùng các danh nhân, danh tướng thời Hùng Vương.
Cùng với đồng bào dân tộc toàn tỉnh, đối với đồng bào dân tộc Mường ở Thanh Sơn, tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương cũng luôn giữ vị trí quan trọng trong đời sống tinh thần và tâm linh. Hiện nay, tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương được biểu hiện dưới các hình thức đa dạng, điển hình là việc Vua Hùng được thờ cúng chung với nhiều nhân vật như: Tản Viên Sơn Thánh (con rể Vua Hùng); các vị Công chúa: Tiên Dung, Ngọc Hoa, Mỵ Nương (con gái Vua Hùng); các vị tướng thời Vua Hùng…
Lễ hội rước chúa Gái, thị trấn Hùng Sơn, huyện Lâm Thao.
Là ngôi đình cổ của người Mường, Đình Thạch Khoán ngoài thờ Đức thánh Tản Viên Sơn; các anh hùng có công khai sơn lập địa, đánh giặc gìn giữ quê hương trong buổi đầu dựng nước, được các triều vua sắc phong, sử sách lưu danh, Đình còn thờ Ngọc Hoa công chúa, Tiên Dung công chúa, Thuỷ Tiên công chúa là các con gái Vua Hùng. Lễ hội Đình Thạch Khoán được tổ chức vào ngày 24 và ngày 25 tháng Giêng nhằm tri ân công đức Thánh Tản Viên và các bậc tiền nhân đã khai phá, xây dựng nên mảnh đất này. Lễ hội được tổ chức với phần lễ rước kiệu, dâng hương theo nghi lễ truyền thống. Sau lễ rước là phần tế lễ cầu cho quốc thái dân an, mưa thuận gió hòa. Phần hội với hoạt động giao lưu văn hóa của các khu dân cư: Thi gói, nấu bánh chưng, giã bánh giầy, diễn tấu cồng chiêng, đâm đuống, liên hoan văn nghệ quần chúng và các trò chơi dân gian, hoạt động dân gian quần chúng: Kéo co, ném còn, chơi đu, bịt mắt, thi đấu bóng chuyền…
Tại các điểm di tích thờ Hùng Vương và danh nhân, danh tướng thời Hùng Vương ngoài việc tổ chức các lễ hội truyền thống, vào đúng ngày 10/3 âm lịch, cùng với lễ Giỗ Tổ Hùng Vương được cử hành tại Khu Di tích lịch sử Đền Hùng trên núi Nghĩa Lĩnh (xã Hy Cương, thành phố Việt Trì) chính quyền và Nhân dân các địa phương khác trong cả nước cùng thành kính, trang nghiêm tổ chức lễ dâng hương.
Ông Phạm Bá Khiêm- nhà nghiên cứu văn hóa dân gian cho biết: Các di tích thờ tự các Vua Hùng trên địa bàn tỉnh là bằng chứng sinh động và đầy sức thuyết phục về Tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương trên quê hương Đất Tổ. Trải qua nhiều biến cố, thăng trầm của lịch sử dựng nước và giữ nước, các di tích, địa điểm thờ tự vẫn còn tồn tại với thời gian như khẳng định giá trị tâm linh bền vững trong đời sống tinh thần của cộng đồng người Việt. Việc duy trì lễ dâng hương tại các di tích có thờ cúng Hùng Vương và các danh tướng thời Hùng Vương góp phần giáo dục truyền thống yêu nước, biết ơn sâu sắc các Vua Hùng và các bậc tiền nhân đã có công dựng nước và giữ nước, giáo dục truyền thống đạo lý “Uống nước nhớ nguồn”, tôn vinh di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại “Tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương ở Phú Thọ”.
Thu Hà
Nguồn: https://baophutho.vn/tin-nguong-tho-cung-hung-vuong-qua-cac-le-hoi-truyen-thong-230011.htm
