Hướng tới mục tiêu đảm bảo đất ở, đất sản xuất cho đồng bào dân tộc thiểu số

Phát triển kinh tế – xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi (DTTS&MN), trước hết là hỗ trợ đất ở, đất sản xuất để đồng bào “an cư lập nghiệp”, xóa tình trạng “du canh du cư” là chủ trương lớn, xuyên suốt được Đảng, Nhà nước quan tâm thực hiện.

Tại tỉnh Phú Thọ, thời gian qua, các cấp, ngành, địa phương đã nỗ lực triển khai thực hiện dự án hỗ trợ đất ở, đất sản xuất của Chương trình mục tiêu Quốc gia phát triển kinh tế – xã hội vùng đồng bào DTTS&MN, tạo điều kiện để đồng bào ổn định cuộc sống, vươn lên thoát nghèo.

Được hỗ trợ đất ở sẽ giúp đồng bào DTTS&MN huyện Thanh Sơn “an cư lạc nghiệp”, ổn định cuộc sống.

Nỗ lực ổn định cuộc sống người dân

Phú Thọ có nhiều DTTS cùng sinh sống, chiếm trên 17% dân số toàn tỉnh. Giai đoạn 2021-2025, tỉnh có 58 xã thuộc khu vực I, II, III địa bàn miền núi và 70 thôn đặc biệt khó khăn (ĐBKK) (ngoài xã khu vực III), tập trung ở các huyện: Thanh Sơn, Yên Lập, Tân Sơn, Đoan Hùng, Thanh Thủy. Tỉnh đang thực hiện nhiều giải pháp để giải quyết tình trạng thiếu đất ở, đất sản xuất, phấn đấu đến năm 2025 hoàn thành cơ bản công tác định canh, định cư; sắp xếp, bố trí ổn định dân cư ở những nơi cần thiết. Theo kết quả rà soát, hiện nay trên địa bàn tỉnh có 160 hộ gia đình, cá nhân vùng đồng bào DTTS&MN thuộc diện hộ nghèo, cận nghèo thiếu đất ở, 1.203 hộ thiếu đất sản xuất nông nghiệp.

Thực hiện các nội dung hỗ trợ theo dự án, nhanh chóng ổn định cuộc sống người dân, UBND tỉnh đã ban hành Kế hoạch 3036/KH-UBND ngày 5/8/2022 về thực hiện Chương trình mục tiêu Quốc gia phát triển kinh tế – xã hội vùng đồng bào DTTS&MN giai đoạn 2021-2025; giao Ban Dân tộc tỉnh chủ trì phối hợp với các sở: TN&MT, Tài chính tham mưu ban hành các quyết định, thông báo, hướng dẫn về chính sách đất đai cho đồng bào DTTS. UBND các huyện được thụ hưởng chỉ đạo UBND xã rà soát các trường hợp thiếu hoặc không có đất để giao, cho thuê theo quy định. Tăng cường quản lý các trường hợp vi phạm chính sách đất đai đối với vùng đồng bào DTTS… Đáng lưu ý, tỉnh đã chỉ đạo ưu tiên hỗ trợ hộ nghèo, nhóm đồng bào DTTS khó khăn; tập trung cho các xã, thôn, bản ĐBKK; triển khai rà soát, thống kê nhu cầu đất ở, đất sản xuất của đồng bào DTTS&MN đảm bảo đúng đối tượng, quy định.

Đồng thời, UBND tỉnh đã ban hành Quyết định số 40/2022/QĐ-UBND ngày 19/12/2022 Quy định định mức giao đất ở, định mức bình quân đất sản xuất để thực hiện Dự án 1: Giải quyết tình trạng thiếu đất ở, nhà ở, đất sản xuất, nước sinh hoạt theo Quyết định số 1719/QĐ-TTg, ngày 14 tháng 10 năm 2021 của Thủ tướng Chính phủ làm căn cứ để các địa phương xây dựng kế hoạch bố trí thực hiện.

Đồng chí Nguyễn Thị Thu Hằng – Phó Trưởng phòng Kế hoạch – Tổng hợp, Ban Dân tộc tỉnh cho biết, để thuận lợi cho các địa phương trong quá trình thực hiện dự án đảm bảo nội dung theo quy định, Ban Dân tộc tỉnh đã ban hành hướng dẫn rà soát đối tượng, thứ tự ưu tiên, nội dung, nguyên tắc hỗ trợ đất ở, đất sản xuất cho đồng bào DTTS&MN. Đặc biệt, Ban đã cụ thể hóa quy trình thực hiện khép kín, phân cấp thực hiện từ khu dân cư đến UBND cấp huyện. Riêng với nội dung hỗ trợ bố trí đất sản xuất, các địa phương thực hiện hỗ trợ theo hình thức chuyển đổi theo nhu cầu đào tạo nghề; mua sắm nông cụ, máy móc làm dịch vụ nông nghiệp hoặc cần vốn để làm nghề khác tăng thu nhập; hỗ trợ xuất khẩu lao động, giao khoán bảo vệ rừng, trồng rừng.

Trên cơ sở chỉ đạo của tỉnh, hướng dẫn của các cơ quan chuyên môn, UBND các huyện có đối tượng thụ hưởng chính sách hỗ trợ đã tích cực tổ chức thực hiện. UBND các huyện đã ban hành văn bản chỉ đạo các phòng chuyên môn liên quan phối hợp rà soát, xác định mức bình quân đất ở, đất sản xuất vùng đồng bào DTTS&MN trên địa bàn chi tiết đối với từng loại đất sản xuất theo quy định. UBND các xã thực hiện rà soát, thống kê, tổng hợp báo cáo sơ bộ các hộ thiếu đất ở, đất sản xuất. Đồng thời, đẩy mạnh thông tin, tuyên truyền để người dân nắm bắt chủ trương, chính sách, đối tượng thụ hưởng, mức hỗ trợ theo quy định.

Nhờ bố trí đất sản xuất và bằng các hình thức hỗ trợ tạo thêm động lực để đồng bào DTTS&MN huyện Yên Lập phát triển kinh tế, vươn lên làm giàu.

Tiếp tục hoàn thiện cơ chế

Với sự vào cuộc chỉ đạo quyết liệt của tỉnh, nỗ lực triển khai của các cấp, ngành, địa phương, đến nay, cơ bản các nội dung của dự án hỗ trợ đất ở, đất sản xuất cho đồng bào DTTS được thực hiện đảm bảo quy định. Thời điểm hiện tại, toàn tỉnh đã thực hiện gần 15,9 tỷ đồng hỗ trợ cho các hộ thiếu đất ở, nước sinh hoạt, chuyển đổi nghề.

Để tiếp tục cụ thể, hoàn thiện cơ sở pháp lý thực hiện các nội dung hỗ trợ đất ở, đất sản xuất cho đồng bào DTTS&MN theo quy định của Luật Đất đai năm 2024, dự kiến tại Kỳ họp thứ Chín, HĐND tỉnh khóa XIX, UBND tỉnh sẽ có Tờ trình đề nghị ban hành Nghị quyết quy định chính sách về đất đai đối với đồng bào DTTS sinh sống trên địa bàn tỉnh.

Đồng chí Ngô Tiến Đức – Phó Giám đốc Sở TN&MT cho biết: “Việc HĐND tỉnh ban hành Nghị quyết quy định về chính sách đất đai đối với đồng bào DTTS sinh sống trên địa bàn là cần thiết, đúng thẩm quyền và phù hợp với quy định của pháp luật. Qua đó, đảm bảo ổn định, nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của đồng bào DTTS, cá nhân là người DTTS thuộc diện hộ nghèo, hộ cận nghèo tại vùng đồng bào DTTS&MN…”.

Dự thảo Nghị quyết sẽ thông qua phạm vi điều chỉnh, đối tượng áp dụng; quy định chính sách đảm bảo đất sinh hoạt cộng đồng tại vùng đồng bào DTTS&MN để đảm bảo cho sinh hoạt của cộng đồng phù hợp với phong tục, tập quán, tín ngưỡng, bản sắc văn hóa, điều kiện thực tế của từng khu vực. Đồng thời, quy định, đối với cá nhân là người DTTS thuộc diện hộ nghèo, hộ cận nghèo tại vùng đồng bào DTTS&MN (được hỗ trợ đất nông nghiệp theo quy định tại khoản 2, khoản 3, Điều 16, Luật Đất đai năm 2024) được xem xét giao đất để sản xuất nông nghiệp và không thu tiền sử dụng đất, tổng diện tích đất nông nghiệp sau khi được giao không vượt quá hạn mức giao đất nông nghiệp.

Cá nhân là người DTTS thuộc diện hộ nghèo, cận nghèo tại vùng đồng bào DTTS&MN được hỗ trợ đất ở nếu đang thuê nhà ở hoặc đang ở cùng bố mẹ trên thửa đất bao gồm đất ở, đất nông nghiệp có diện tích/tổng số người đang chung sống trên thửa đất nhỏ hơn 80m² đối với thửa đất thuộc địa bàn thị trấn, ven hai bên đường các quốc lộ, tỉnh lộ, khu vực quy hoạch khu trung tâm xã và nhỏ hơn 150m² đối với các khu vực còn lại. Đối với trường hợp đang ở cùng bố mẹ, nếu đảm bảo các điều kiện về diện tích được xem xét tách thửa, chuyển mục đích sử dụng đất sang đất ở; việc miễn, giảm tiền sử dụng đất khi giao đất, chuyển mục đích sử dụng đất thực hiện theo quy định hiện hành…

Với sự vào cuộc của các cấp, các ngành, địa phương, triển khai đồng bộ các giải pháp, nhất là hoàn thiện cơ chế, trong đó có việc ban hành Nghị quyết quy định về chính sách đất đai đối với đồng bào DTTS sinh sống trên địa bàn góp phần thực hiện có hiệu quả chính sách hỗ trợ đất ở, đất sản xuất cho đồng bào, đảm bảo thực hiện mục tiêu đến hết năm 2025, 90% hộ DTTS nghèo, hộ nghèo dân tộc Kinh sinh sống tại xã, thôn ĐBKK làm nghề nông, lâm, ngư nghiệp không có hoặc thiếu trên 50% đất sản xuất theo định mức của địa phương được giải quyết tình trạng thiếu đất sản xuất hoặc hỗ trợ chuyển đổi nghề.

Lệ Oanh