Xã Hùng Xuyên, huyện Đoan Hùng có điều kiện thổ nhưỡng phù hợp, thuận lợi cho các giống lúa, trong đó giống lúa nếp Khoái Đen đặc sản đạt chất lượng OCOP 3 sao. Hương vị thuần khiết của giống lúa chính gốc bản địa cùng chất đất tự nhiên tạo cho hạt nếp Khoái Đen đạt độ thơm ngon, dẻo mềm độc đáo.
Cánh đồng lúa nếp Khoái Đen tại khu Đoàn Kết.
Giống bản địa có từ lâu đời, nếp Khoái Đen có bông to dài, chất lượng gạo thơm ngon. Đây là giống lúa dài ngày, ưa những chân ruộng trũng, nhiều nước, có thể chịu ngập từ 1-2 ngày. Giống nếp này khi chín, vỏ hạt ngả màu cau khô, hơi đen, khi xát ra hạt gạo tròn, trắng đục, dùng để đồ xôi, gói bánh chưng… Có lẽ do chất đất, khí trời, độ cao, gió núi đã góp phần làm nên vị ngon ngọt, mềm, dẻo, mùi thơm đặc trưng của hạt gạo.
Trước đây, người dân gieo cấy không tập trung nên khi đến thời điểm thu hoạch, thân cây cao dễ bị đổ do mưa bão, cộng thêm giống lúa chín muộn hơn so với lúa khác nên dễ bị sâu bệnh, năng suất không cao. Năm 2021, thực hiện Đề án 939 về “Hỗ trợ phụ nữ khởi nghiệp giai đoạn 2017-2025”, Hội LHPN xã Hùng Xuyên đã xây dựng mô hình phụ nữ khởi nghiệp từ giống lúa nếp quý bản địa của địa phương, hỗ trợ toàn bộ lúa giống để trồng mẫu gần một ha lúa nếp Khoái Đen tại khu Đoàn Kết và khu Vĩnh Lại, kết quả cho năng suất cao, chất lượng gạo ngon. Hiện nay gạo nếp Khoái Đen trên thị trường có giá 45.000đ/1kg.
Gạo nếp Khoái đen của HTX Bưởi và Dịch vụ tổng hợp Hùng Xuyên đạt chất lượng OCOP 3 sao năm 2023
Nhằm nâng cao giá trị, thu nhập cho người dân, vụ mùa năm 2023, Hội LHPN huyện phối hợp với Phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện, xã Hùng Xuyên mở rộng diện tích gieo cấy giống lúa nếp Khoái Đen tại các khu Đoàn Kết, Vĩnh Lại, Thượng Khê, Đông Dương và Tân Lập với tổng diện tích gieo cấy 12ha. Ông Nguyễn Hải Đô – Giám đốc Hợp tác xã (HTX) Bưởi và Dịch vụ tổng hợp Hùng Xuyên cho biết: “Giống lúa này sinh trưởng phát triển tốt, chịu thâm canh, cây cao từ 1,5 – 1,7m, khả năng đẻ nhánh trung bình, trỗ bông trong điều kiện ánh sáng ngày ngắn, có khả năng chống chịu sâu bệnh tốt, thời gian sinh trưởng 140 ngày, năng suất đạt 1,3 -1,5 tạ/sào. Để làm ra sản phẩm lúa nếp đạt chuẩn, quy trình sản xuất bao gồm công đoạn chính là chọn giống, chăm sóc và đóng gói sản phẩm, trong đó khâu quan trọng nhất là chọn giống lúa. Giống được chọn ngay tại ruộng, lựa những bông lúa gọn, có hạt mảy đều…”.
Xác định OCOP là chương trình phát triển kinh tế khu vực nông thôn theo hướng phát triển nội lực và gia tăng giá trị, là giải pháp, nhiệm vụ trong triển khai thực hiện Chương trình Mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới, thời gian tới, HTX Bưởi và Dịch vụ tổng hợp Hùng Xuyên sẽ mở rộng diện tích cấy nếp Khoái Đen lên 20ha. Cùng với đó, tiếp tục hướng dẫn nông dân thực hiện tốt quy trình chăm sóc diện tích lúa theo tiêu chuẩn, phấn đấu nâng hạng OCOP cho sản phẩm. Chủ động giới thiệu quảng bá, mở rộng thị trường tiêu thụ trên các sàn thương mại điện tử, mạng xã hội.
