Cây cọ là loài cây thân thuộc trong đời sống của người dân Phú Thọ. Từ cây cọ, người dân có thể chế biến những món ăn dân dã mà đậm đà hương vị. Trong đó phải kể đến một món ăn độc, lạ, mang đặc trưng của vùng đất trung du mà thực khách muốn ăn phải đợi nhiều ngày mới có, đó là món nhộng cọ hay còn gọi là đuông cọ.
Để có được món ăn từ đuông cọ, phải trải qua nhiều công đoạn tỉ mỉ từ khi bắt đầu nuôi đuông béo ngậy cho tới khi chế biến. Quy trình để nuôi đuông cọ rất mất thời gian. Khi cây cọ được hạ xuống thì phải chặt bỏ đoạn ngọn, rồi để đoạn ngọn đó từ 15 đến 30 ngày. Trong thời gian này, sẽ có những con sâu ăn vào ngọn cọ rồi đẻ ra con nhộng.
Đuông cọ lớp da chuyển sang màu vàng trắng, con nào con nấy thân mình tròn mẩy là đạt đến độ ngon nhất
Trong khoảng một tháng sống ở đó, thức ăn của chúng sẽ là lõi và nõn trong thân cọ. Con nhộng sẽ to dần lên, nhưng nếu không khai thác đúng thời điểm, chúng sẽ già và mọc cánh bay đi. Vì vậy, đuông cọ khai thác tốt nhất là lúc bánh tẻ, chưa già. Khi những con tằm được ăn nõn cọ trở nên béo mập, lớp da chuyển sang màu vàng trắng, con nào con nấy thân mình tròn mẩy thì mới đạt đến độ ngon nhất.
Nếu không nuôi, nhiều người dân cũng có thể chọn cách vào rừng tìm những cây cọ đã chết để săn đuông bên trong thân cây. Chỉ cần tìm thân cây cọ khô mục khoảng 1-2 tháng là từ bên trong lõi thân mục có thể tìm thấy những chú nhộng trắng tinh. Khi đuông bằng đầu ngón tay trỏ, người ta bổ thân cây cọ ra và bắt những chú đuông căng tròn, béo mẫm về rửa sạch, cho vào chảo chao cho vàng ruộm rồi rắc lá chanh thái nhỏ là được một món ăn vừa lạ miệng vừa bổ dưỡng.
Đuông cọ không phải là món ăn được bán phổ biến. Thậm chí, để tìm mua cũng khá khó. nếu muốn thưởng thức món ăn này thì người dân phải nhờ người dân địa phương tìm kiếm rất lâu. Số lượng có thể mua được cũng hạn chế do cây cọ hiện nay không còn được trồng nhiều như trước. Bởi vậy, giá thành của đuông cọ hiện nay khá cao, dao động trong khoảng 300.000 đồng/kg.
Đuông cọ xào ăn cùng lá chanh và ớt là đặc sản hiếm có khó tìm của vùng Đất Tổ
Chị Nguyễn Thị Oanh ở xóm Dù, xã Xuân Sơn, huyện Tân Sơn là người có nhiều năm kinh nghiệm trong việc khai thác đuông cọ. Theo chị Oanh, một cây cọ cao 7m trên rừng đợi mục có thể khai thác được khoảng 1kg đuông cọ. Đuông cọ ngày càng khó kiếm hơn và không phải lúc nào cũng sẵn có. Chị Oanh hiện là đầu mối của nhiều thực khách biết và yêu thích đặc sản đuông cọ, chỉ cần tìm được đuông cọ ngon, khách hàng sẽ lập tức liên hệ để mua ngay.
Hiện nay bà con trong bản vẫn tiếp tục giới thiệu đặc sản này với khách du lịch tới với địa phương. Đuông cọ là đặc sản hiếm có khó tìm, có thể xào, nướng, chấm muối ớt… đều ngon và hấp dẫn du khách – chị Oanh cho biết.
Anh Nguyễn Thế Anh (TP. Hà Nội) sau khi thưởng thức đuông cọ xào chia sẻ: Đuông cọ vị có chút khác lạ so với đuông dừa. Đuông cọ thơm hơn và có vị béo ngậy, độ đậm và ngọt trong miệng lâu quên hơn so với đuông dừa. Đuông cọ ăn kèm chút lá chanh thì sẽ đạt tới hương vị thơm ngon rất khó quên.
