Vùng biển Phú Yên cá liệt có nhiều loại, như liệt búa, liệt xuôi, liệt ngang… Loài cá này nhiều xương nhưng ngọt nước; khi nấu mẳn với thơm cà thì hương vị đậm đà, nấu chua với lá me cho hương vị đặc trưng.
 |
| Tại chợ Giã (xã An Ninh Tây, huyện Tuy An), nhiều người tìm mua cá liệt tươi mỗi khi đi chợ. Ảnh: LÊ TRÂM |
Ở miền núi, cá liệt được sư muối rồi phơi khô thành cá liệt mặn, khi nướng lửa than, mùi thơm ngon, bùi béo. Cá liệt mặn đem chiên có vị beo béo, đậm đà. Bây giờ nhắc lại có người vẫn rất nhớ da diết cá liệt mặn.
Liệt nào cũng ngon
Cá liệt tươi ngon thường được bán ở các chợ ven biển từ TX Đông Hòa ra TP Tuy Hòa, đến huyện Tuy An và TX Sông Cầu. So với cá thu, cá ngừ, cá đấu, cá sơn thóc thì cá liệt “ít thịt nhiều xương”, nhưng nhiều người thèm ăn bởi cá ngọt nước khi nấu với thơm cà, hương vị đậm đà khi nấu lá me. Anh Đỗ Chí ở phường Hòa Hiệp Trung (TX Đông Hòa) cho hay: Hôm nào thấy chợ bán cá liệt là tôi chạy đi tìm hái nắm lá me non. Cá liệt mà nấu với lá me non là nó thấm vô đầu lưỡi với hương vị chua cay đậm đà. Hồi trước bà ngoại thường hay nấu món này, tôi ăn quen miệng đến giờ nên có cá liệt là vò lá me, bỏ thêm vài trái ớt vô nồi, ăn có mùi chua cay khó quên.
Theo nhiều ngư dân ở vùng biển Lò Ba (phường Hòa Hiệp Trung, TX Đông Hòa), mùa hè cá liệt xuất hiện ven bờ ra đến ngoài khơi, có khi một tàu nhỏ một chuyến đánh bắt trúng vài chục giỏ cá liệt. Cá liệt có nhiều loại, như liệt búa, liệt xuôi, liệt ngang… Cá liệt búa to bằng bàn tay xòe, thịt ngon khỏi nói, mỗi lần ăn dẽ gắp đũa mập. Cá liệt ngang thì xương đâm ngang, mình cá nở bề ngang. Còn cá liệt xuôi dài hơn cá liệt ngang, mình mẩy có thịt hơn.
Cá liệt ngang hay cá liệt xuôi nấu với thơm, cà chua đều rất ngọt nước. Anh Nguyễn Bảo Toàn ở xã Bình Kiến (TP Tuy Hòa) chia sẻ: Tôi có thời gian sống và làm việc ở TP Hồ Chí Minh, nhiều lúc rất thèm cá liệt. Khi có dịp về Phú Yên, tôi mua cá liệt về nấu ngọt với thơm, cà chua. Cá liệt búa hơi đắt tiền, có khi trong túi mình không đủ tiền mua nên tôi mua cá liệt ngang, liệt xuôi về nấu ngọt. Bắt nước sôi thả cá đã làm sạch vào, cho lửa nhỏ để sôi, vớt bọt rồi bỏ cà chua, thơm đã xắt vào. Khi nước sôi lại thì nêm nếm vừa ăn là tắt lửa rồi mới cho hành ngò, khi múc ra tô rắc thêm chút tiêu xay là xong. Tô canh cá liệt ngọt nước với chút mặn mà, hương vị thanh tao khó quên. Loại này chủ yếu húp nước chứ thịt cá ăn không đã thèm vì nó… xương nhiều hơn thịt.
Tại chợ Giã (xã An Ninh Tây, huyện Tuy An), sáng sớm nhiều người tìm mua cá liệt tươi vừa từ cảng Tiên Châu “chạy” vào. Chị Trần Thị Duyên ở xã An Ninh Tây vừa mua mớ cá liệt ngang tươi roi rói, cho hay: Cá liệt ngang ăn dễ bị xương mắc cổ, thế nhưng cá này bằm cho thật nhuyễn, vò viên nấu ngọt là món ngon hảo hạng. Nấu nồi canh cá liệt vò viên lấy nước để chan cơm, còn thịt dằm mắm chấm rau sống thì ngon khỏi nói.
 |
| Canh nấu cá liệt với cà chua, thơm. Ảnh: Internet |
Cá liệt mặn “dụ” cơm nguội
Người dân ở miền núi Sơn Hòa, Đồng Xuân, Sông Hinh hay xa hơn thì khó có dịp ăn cá liệt tươi mà chủ yếu thủ trong bếp cá liệt mặn. Chị Bùi Thị Nga ở xã Sơn Định (huyện Sơn Hòa) cho biết: Người ở quê tôi lâu lâu có dịp xuống chợ Hòa Đa (xã An Mỹ, huyện Tuy An) gặp lúc mua ít cá liệt tươi mà chủ yếu là cá liệt ngang về bằm vò viên chiên vàng nấu canh với cà chua, thơm, khế hoặc lá dang, lá dít. Còn không gặp cá tươi thì họ mua cá liệt mặn về để dành ăn dần.
Chị Nga kể: Ba mất sớm, một mình má tôi làm quần quật nuôi con nhưng thiếu trước hụt sau. Có lần má tôi đi làm xa, sẩm tối chưa về, hai chị em sợ quá đến hàng ba nhà hàng xóm ở nhờ chờ má. Thấy nhà người ta nướng cá liệt mặn mùi thơm, cơn đói cồn cào trong bụng, họ cho chị em mỗi đứa ăn lưng nửa chén cơm. Má tôi về, bữa cơm dọn bằng mâm đặt trên nền nhà đất, món ăn cũng là cá liệt mặn, hai chị em tôi ăn ngon lành. Về sau, cũng cá liệt mặn nhưng má đem chiên rồi cho chút nước mắm, mì chính, tiêu bột… Cá liệt mặn đem chiên có vị beo béo, đậm đà. Bây giờ nhắc lại tôi vẫn nhớ da diết!
Ông Nguyễn Thế Bình ở xã Xuân Phước (huyện Đồng Xuân) cũng khen con cá liệt mặn rất ngon, ăn chết cơm. “Cá liệt mặn nướng lửa than, sang bên kia mương đi thăm đồng, qua ba bốn đám ruộng vẫn còn bị mùi thơm níu kéo. Ở miền núi, cá liệt “dụ” cơm nguội. Sáng nướng cá liệt trên bếp than ăn cơm nguội no bụng rồi đi làm đồng. Giờ lâu lâu tôi vẫn thèm món cá liệt nướng lửa than”, ông Bình nói.
|
Cá liệt ngang ăn dễ bị mắc cổ, thế nhưng cá này bằm nhuyễn, vò viên nấu ngọt là món ngon hảo hạng. Nấu nồi canh cá liệt vò viên lấy nước để chan cơm, còn thịt dằm mắm chấm rau sống thì ngon khỏi nói.
Chị Trần Thị Duyên ở xã An Ninh Tây, huyện Tuy An |
MẠNH LÊ TRÂM
