Phát triển nguồn nhân lực văn hóa, nghệ thuật, thể thao và du lịch

Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch có 26 cơ sở đào tạo, trong đó 13 trường thuộc khối đại học, học viện; 11 trường khối cao đẳng; 2 trường thuộc khối trung cấp và 2 viện trực thuộc là Viện Văn hóa-Nghệ thuật quốc gia và Viện Khoa học thể dục thể thao Việt Nam. Hiện nay, lĩnh vực văn hóa-nghệ thuật có 18.581 học sinh, sinh viên; lĩnh vực thể dục-thể thao có 3.943 học sinh, sinh viên và du lịch có 10.210 học sinh, sinh viên.

Ở thời điểm hiện tại, Bộ đang có 8 cơ sở giáo dục đại học và 6 cơ sở giáo dục nghề nghiệp được công nhận đạt tiêu chuẩn kiểm định chất lượng giáo dục. Đầu tư cơ sở vật chất, đội ngũ giảng viên trình độ cao, mở những ngành nghề đào tạo mới, ký kết chương trình đào tạo đưa sinh viên học tập, trao đổi ở nước ngoài và mời giảng viên từ nước ngoài về giảng dạy, kết nối với các doanh nghiệp, tăng cường hợp tác quốc tế… góp phần phát triển nguồn nhân lực lĩnh vực văn hóa, nghệ thuật, thể thao và du lịch.

Lấy thực hành làm chính

Bên cạnh những ngành được quan tâm nhiều như báo chí-truyền thông, luật, ngôn ngữ, kinh tế, AI, quản lý văn hóa nghệ thuật…, du lịch đang là ngành thu hút sự quan tâm của học sinh, sinh viên. Trường đại học Văn hóa Hà Nội là một trong những môi trường có thâm niên đào tạo về du lịch, cung cấp nhân lực cho ngành văn hóa và các bộ, ngành nói chung. Từ bốn ngành truyền thống, trường mở rộng lên 21 ngành và chuyên ngành đào tạo bậc đại học, trong đó có du lịch và quản trị du lịch, đáp ứng nhu cầu của xã hội. Những năm gần đây, đơn đăng ký xét tuyển vào hai nhóm ngành này rất đông và điểm đầu vào khá cao.

Chia sẻ về ngành du lịch, PGS, TS Đinh Công Tuấn, Phó Hiệu trưởng Trường đại học Văn hóa Hà Nội cho biết: Du lịch đang là một trong những ngành thu hút đông học sinh, sinh viên. Dẫn số liệu thống kê của Cục Du lịch quốc gia, trong 5 ngày nghỉ lễ 30/4-1/5, cả nước đón 8 triệu lượt du khách, tăng 14,2% so với cùng kỳ năm trước, trong đó 3,6 triệu lượt khách lưu trú, ông Tuấn cho biết: Đối với ngành du lịch, nhà trường tập trung khai thác chất liệu về văn hóa để đào tạo hướng dẫn viên du lịch. Còn ngành quản trị văn hóa, nhà trường tập trung khai thác yếu tố kinh tế và quản trị đối với các cơ sở, công ty du lịch.

Môi trường đào tạo, giảng dạy tại Trường đại học Văn hóa Hà Nội được học sinh, sinh viên rất quan tâm. Nhà trường đầu tư về trang thiết bị, cơ sở vật chất và đặc biệt đầu tư về đội ngũ giảng viên. Phần lớn thầy, cô giảng dạy là các chuyên gia đã được đào tạo bài bản, có kinh nghiệm thực tiễn, tham gia thực tế nghiệp vụ du lịch từ các đơn vị lữ hành có uy tín. Trường hợp Trưởng khoa Quản trị du lịch và ngôn ngữ quốc tế Lê Tuấn Anh là một thí dụ.

Thầy Lê Tuấn Anh có thời gian học tại nước ngoài, làm công việc gắn liền thực tiễn, là Giám đốc Trung tâm Thông tin du lịch (Tổng cục Du lịch), đồng thời còn là Chủ tịch Quỹ Hỗ trợ phát triển du lịch được nhà trường mời về phụ trách khoa. Ở một số môn học, nhà trường mời giảng viên nước ngoài, chuyên gia kinh tế, giám đốc các công ty, doanh nghiệp du lịch đến trường trao đổi, nói chuyện với sinh viên.

Rút kinh nghiệm từ những phương pháp đào tạo trước đây, cưỡi ngựa xem hoa, sinh viên tốt nghiệp phải đào tạo lại, nhà trường đi trước nắm bắt nhu cầu của xã hội, xác định đào tạo nghề và định hướng nghề nghiệp cho sinh viên là hướng đi quan trọng. Nhà trường xây dựng, điều chỉnh giáo trình đào tạo, đưa những kiến thức thực tiễn vào giảng dạy giúp sinh viên tiếp cận được thực tiễn.

Thực hiện chủ trương đưa nghề nghiệp vào chương trình đào tạo ngay từ những năm đầu để sinh viên có cơ hội tiếp xúc nghề càng sớm càng tốt, Trường đại học Văn hóa Hà Nội phối hợp Công ty TNHH Dịch vụ du lịch Tam Chúc thực hiện dự án “Vườn ươm tài năng văn hóa du lịch”.

Ông Đặng Xuân Thanh, Trưởng phòng Quản lý đào tạo Công ty TNHH Dịch vụ du lịch Tam Chúc cho biết, trong dự án này, công ty đã phối hợp với nhà trường xây dựng chương trình đào tạo, nâng số lượng chuyên đề đào tạo lên 20 chuyên đề; kết nối giữa doanh nghiệp với nhà trường xây dựng hệ thống thông tin về ngân hàng cơ hội việc làm cho thí sinh tham gia dự án; tổ chức hội thảo quốc tế trong chuỗi các hoạt động dự án, thực hiện chương trình về đại sứ văn hóa du lịch tại Tràng An…

Trong bối cảnh đời sống vật chất và tinh thần, kinh tế đã được nâng cao, du lịch, tham quan trở nên phổ biến. Nhìn ở góc độ nhân lực du lịch, theo Phó Hiệu trưởng Trường cao đẳng Du lịch Hà Nội Bùi Tất Hiếu, báo cáo của Cục Du lịch quốc gia, dự kiến năm 2025 đón 18 triệu khách du lịch quốc tế, chúng ta cần 5,5 triệu lao động. Năm 2009, Việt Nam cũng đã ký Thỏa thuận thừa nhận lẫn nhau trong ASEAN về nghề du lịch (MRA-TP), làm cơ sở cho việc phát triển nguồn nhân lực du lịch ASEAN và tạo thuận lợi cho dịch chuyển lao động trong khu vực. Có thể hiểu, nhân lực du lịch Việt Nam có thể sang Thái Lan, Singapore làm việc và ngược lại.

Đây vừa là cơ hội, vừa là thách thức đối với sinh viên theo học ngành này. Vì vậy, bên cạnh việc chuẩn bị về kiến thức, chuyên môn, kỹ năng nghiệp vụ, sinh viên phải nắm vững cả lịch sử văn hóa, địa lý, kiến thức về quản trị dịch vụ lữ hành, kỹ năng nghề nghiệp như thuyết trình, quản lý đoàn, kỹ năng lãnh đạo, giải quyết những vấn đề phát sinh, kỹ năng đàm phán. Trong thời đại chuyển đổi số, sinh viên ngành du lịch cần trang bị cho mình kiến thức về công nghệ, chuyển đổi số, ngoại ngữ, lòng tự tôn dân tộc và tình yêu đất nước.

Từ công tác đào tạo, có thể thấy, các nhà trường đã và đang chú trọng nâng cao kỹ năng và kiến thức từ thực tiễn cơ sở, giúp sinh viên và học viên vừa có khả năng nắm bắt chuyên môn cũng như các yêu cầu công việc ngay sau khi ra trường.

Cần cơ chế thu hút, đào tạo nhân lực văn hóa nghệ thuật

Chia sẻ về giải pháp và cơ chế thu hút, đào tạo nguồn nhân lực trong lĩnh vực nghệ thuật hiện nay, PGS, TS Nguyễn Đình Thi – Hiệu trưởng Trường đại học Sân khấu điện ảnh Hà Nội chia sẻ: Chương trình đào tạo của Trường đại học Sân khấu điện ảnh Hà Nội không ngừng được đổi mới, cung cấp cho sinh viên kiến thức, kinh nghiệm để làm nghề, tạo cơ hội cho các em những kỹ năng sau tốt nghiệp có thể tiếp cận ngay với công việc.

Trường thường xuyên kết nối, liên hệ chặt chẽ với các nhà tuyển dụng, các nhà hát, đài truyền hình, công ty truyền thông để sinh viên được tiếp cận với các nhà tuyển dụng, có cơ hội làm việc thử tại các nhà hát, trường quay… ngay từ trên ghế nhà trường. Năm nay, trường tuyển sinh chuyên ngành đạo diễn sản xuất nội dung số. Đây là chuyên ngành có nhu cầu nhân lực lớn tại các đài truyền hình, công ty truyền thông.

Thúc đẩy cơ hội việc làm cho sinh viên, nhiều trường và cơ sở đào tạo đã tăng cường hợp tác đào tạo trong nước và quốc tế, đa dạng hóa lĩnh vực giảng dạy. Với 70 năm hình thành và phát triển, Học viện Âm nhạc quốc gia Việt Nam là cái nôi đào tạo chuyên sâu các ngành nghề âm nhạc, bao gồm các khoa: Piano, Dây, Thanh nhạc, Kèn, Gõ, Jazz, Lý luận, Sáng tác chỉ huy và khoa Nhạc cụ truyền thống…

Trong xu thế hội nhập quốc tế, toàn cầu hóa, sinh viên có nhiều lựa chọn đối với các thể loại sân khấu, nhiều loại hình âm nhạc du nhập Việt Nam, nhìn nhận về cơ hội việc làm đối với sinh viên theo học tại học viện, TS, NSND Đỗ Quốc Hưng, Phó Giám đốc Học viện Âm nhạc quốc gia Việt Nam cho biết, sinh viên tốt nghiệp trung cấp và đại học của học viện gần như 100% có việc làm. Họ có thể mở công ty hay các trường giảng dạy về âm nhạc.

Ngoài ra, Học viện Âm nhạc quốc gia Việt Nam cũng đang tham gia Đề án theo Quyết định 1341/QĐ-TTg ngày 8/7/2016 của Thủ tướng Chính phủ. Đây là cơ hội tốt cho Học viện Âm nhạc quốc gia Việt Nam đào tạo tài năng âm nhạc chuyên sâu. Ngoài học bổng, phí sinh hoạt, học viên được đào tạo chuyên sâu, nâng cao, có 3 tiết mỗi tuần được làm việc trực tiếp với các nghệ sĩ nhân dân, nghệ sĩ ưu tú…

Thu hút nhân lực trong lĩnh vực văn hóa, nghệ thuật, thể thao và du lịch, nhằm tạo nguồn nhân lực chất lượng cao, có chuyên môn, nghiệp vụ, trình độ, kỹ năng nghiệp vụ đáp ứng yêu cầu thực tiễn, Chính phủ đã ban hành nhiều đề án đào tạo nhằm đào tạo, xây dựng đội ngũ trí thức ngành văn hóa, nghệ thuật, thể thao, du lịch.

Cụ thể, Quyết định 1341/QĐ-TTg về đào tạo tài năng trong lĩnh vực văn hóa-nghệ thuật giai đoạn 2016-2025, tầm nhìn đến năm 2030; Đề án 1437/QĐ-TTg về đào tạo, bồi dưỡng nhân lực văn hóa nghệ thuật ở nước ngoài đến năm 2030; Quyết định 233/QĐ-TTg của Đề án Tuyển chọn, đào tạo, bồi dưỡng tài năng thể thao và nhân lực thể thao thành tích cao đến năm 2035; Quyết định 899/QĐ-TTg về Chiến lược quốc gia về thu hút, trọng dụng nhân tài đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050.

Có thể nói, với nhiều chính sách thu hút người tài, bên cạnh sự vận động tích cực từ các trường thuộc Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, trong bối cảnh chuyển đổi số, sự hỗ trợ của trí tuệ nhân tạo, tận dụng thời điểm vàng, hy vọng nhân lực khối nghệ thuật, văn hóa, thể thao và du lịch sẽ gia tăng cả về số lượng và chất lượng trong thời gian tới.