Phân bón chịu thuế hay không chịu thuế VAT đều có điểm lợi và bất lợi

Sáng 10-11, báo Nông Thôn Ngày Nay tổ chức tọa đàm Thuế giá trị gia tăng (VAT) cho phân bón – Vì lợi ích của nông dân và sự phát triển ngành phân bón trong nước.

Phát biểu tại tọa đàm, Phó chủ tịch Hội Nông dân Việt Nam Nguyễn Thị Thơm cho biết việc Quốc hội đang thảo luận về dự thảo Luật Thuế giá trị gia tăng sửa đổi, trong đó có nội dung chuyển phân bón từ diện không chịu thuế sang chịu thuế đang thu hút sự chú ý của nhiều nông dân, hợp tác xã, doanh nghiệp kinh doanh, sản xuất phân bón.

Do đó, bà Thơm đề nghị các vị đại biểu Quốc hội, chuyên gia cùng thảo luận, trao đổi dân chủ, trách nhiệm, đưa ra những ý kiến góp ý để chính sách đảm bảo lợi ích “ba nhà”, trong đó đặc biệt quan tâm đến nhà nông, để hỗ trợ người nông dân sản xuất nông nghiệp.

Tính kỹ tác động đến người nông dân

Tại buổi tọa đàm, đại biểu Phan Đức Hiếu – ủy viên Thường trực Ủy ban Kinh tế Quốc hội – cho hay hiện có hai kịch bản để lựa chọn khi áp dụng thuế VAT là 0% hay 5%, đây là hai kịch bản được nhiều người có ý kiến.

So sánh hai phương án là áp thuế VAT 5% hay 0%, ông Hiếu nhấn mạnh là mỗi một kịch bản đều có điểm lợi và điểm bất lợi khác nhau. Không có một kịch bản nào là toàn diện và rất khó để so sánh.

Theo ông Hiếu, chỉ quyết định chọn được phương án nào nếu như chúng ta lấy đối tượng nào làm trọng tâm, đó là Nhà nước, doanh nghiệp hay người tiêu dùng (người nông dân) để quyết định.

Nhìn ở góc độ người tiêu dùng, ông Hiếu cho rằng nếu doanh nghiệp giảm chi phí sản xuất, họ có sẵn sàng giảm giá bán cho nông dân hay không? Bởi khi áp thuế 5% chắc chắn giá thành sản phẩm sẽ tăng lên. 

Còn trong trường hợp thuế suất VAT 0%, ít nhất giá thành phân bón không tăng.

Với kịch bản áp thuế VAT 5%, ông Hiếu cho hay doanh nghiệp sẽ được hoàn thuế đầu vào, có điều kiện thúc đẩy sản xuất trong nước, gia tăng cạnh tranh.

Ông Hiếu đánh giá trong cả hai kịch bản này thì doanh nghiệp đều có lợi ích như nhau và đây là cơ hội giảm chi phí. Sản xuất trong nước sẽ lợi hơn nhập khẩu vì sản phẩm nhập khẩu cộng thêm 5%, sản xuất trong nước sẽ được gia tăng lợi thế cạnh tranh.

Nhưng ở góc độ người tiêu dùng, họ phải trả thêm 5%. Việc doanh nghiệp có giảm giá bán hay không mới chỉ là kỳ vọng.

“Tôi đề xuất nên lấy ý kiến riêng về vấn đề thuế VAT đối với mặt hàng phân bón, trước khi thông qua trình toàn văn dự thảo Luật Thuế giá trị gia tăng” – ông Hiếu nói thêm.

Bà Nguyễn Thị Lan Hương, chuyên viên chính Vụ Chính sách (Tổng cục Thuế), cho rằng việc áp 5% thuế VAT sẽ góp phần tránh hiệu ứng tăng giá thành sản phẩm, tạo thuận lợi cho ngành sản xuất trong nước trong bối cảnh cạnh tranh với hàng nhập khẩu.

Đồng thời hỗ trợ tốt hơn cho sản xuất nông nghiệp vì toàn bộ thuế VAT đầu vào của sản xuất sẽ không phải hạch toán vào chi phí mà được khấu trừ thuế VAT đầu vào.

“Các doanh nghiệp sản xuất phân bón sẽ được hoàn thuế do thuế VAT đầu ra (5%) thấp hơn đầu vào (10%), các doanh nghiệp sản xuất sẽ có dự địa để giảm giá bán nếu giá phân bón và các nguyên liệu đầu vào trên thị trường không thay đổi” – bà Hương phân tích.

Cần sự điều tiết của Nhà nước nếu áp thuế VAT 5%

Chuyên gia nông nghiệp Hoàng Trọng Thủy cho hay trước năm 2014 chúng ta đã áp thuế 5% đối với mặt hàng phân bón. Từ tháng 1-2015, khi không áp thuế VAT đối với mặt hàng phân bón thì nông dân vui, nông nghiệp đã có tăng trưởng.

Tuy nhiên, sau đó khi thị trường nông nghiệp gặp một số vấn đề, doanh nghiệp gặp khó khăn, có nhiều doanh nghiệp lao đao, cũng có nơi sản xuất phân bón kém chất lượng…

“Chúng ta rất cần đầu tư cho nông dân, phát triển nông nghiệp bền vững. Do vậy quan điểm của tôi là áp thuế VAT nhưng phải thỏa mãn các điều kiện và Nhà nước phải cam kết được việc bình ổn giá” – ông Thủy nói.

Ông Phạm Văn Hòa – ủy viên Ủy ban Pháp luật của Quốc hội – cho biết qua giải trình của Thường vụ Quốc hội, ông nhận thấy từ năm 2015, khi chuyển phân bón từ chịu thuế VAT 5% sang không chịu thuế đã gây ảnh hưởng, bất lợi rất lớn cho các doanh nghiệp sản xuất phân bón trong nước.

Vì thuế VAT đầu vào của các doanh nghiệp phân bón không được khấu trừ, phải hạch toán vào chi phí, bao gồm cả thuế đầu vào. Điều này ảnh hưởng rất lớn đối với đầu tư, mua sắm sản phẩm cố định làm giá thành sản phẩm trong nước tăng cao.

“Quan điểm của tôi là đồng tình với giải trình của Thường vụ Quốc hội. Đó là phải áp thuế VAT 5% đối với mặt hàng phân bón. Phân bón hiện nay là loại hàng hóa trong diện bình ổn giá. Nhà nước sẽ điều tiết để đảm bảo phân bón không tăng cao” – ông Hòa nói.