Ông Trump “ngắm bắn” vào Trung Quốc và Bắc Mỹ, khơi mào cuộc chiến thương mại mới hay chỉ là “con bài” mặc cả?

Ông Trump từng tuyên bố sẽ áp thuế 60% trở lên đối với hàng hóa nhập khẩu từ Trung Quốc và ám chỉ có thể áp thuế hơn 100% đối với xe nhập khẩu từ Mexico. (Nguồn: Getty Images)

Cụ thể, ông chủ mới của Nhà Trắng tuyên bố sẽ áp mức thuế 25% đối với tất cả các sản phẩm từ Mexico và Canada kể từ ngày đầu tiên nhậm chức và 10% đối với hàng hóa từ Trung Quốc.

Lý giải cho lời tuyên bố này, ông Trump cho biết, ông đánh thuế các sản phẩm nhập khẩu từ những quốc gia trên do tình trạng nhập cư trái phép và nạn buôn bán ma túy bất hợp pháp.

Mức thuế mà ông Trump đề xuất cao tới mức nào?

Hiện vẫn chưa rõ liệu mức thuế được đề xuất nói trên có được áp dụng thêm vào mức thuế mà ông đã đưa ra trong quá trình vận động tranh cử hay không.

Trong chiến dịch tranh cử, vị Tổng thống thứ 47 của nước Mỹ tuyên bố sẽ áp thuế 60% trở lên đối với hàng hóa nhập khẩu từ Trung Quốc và ám chỉ có thể áp thuế hơn 100% đối với xe nhập khẩu từ Mexico.

Theo ông Trump, mức thuế quan mới áp dụng cho đến khi Bắc Kinh có hành động ngăn chặn dòng chảy fentanyl – một loại thuốc phiện tổng hợp gây ra hàng chục nghìn ca tử vong mỗi năm, vào Washington.

Một số đồng minh của Mỹ cho rằng, Tổng thống đắc cử coi mối đe dọa về thuế quan chủ yếu là một “con bài” mặc cả để sử dụng trong các cuộc đàm phán tương lai với các nước ngoài.

Phản ứng của Canada, Mexico và Trung Quốc

Sau tuyên bố của ông Trump, Tổng thống Mexico Claudia Sheinbaum đã tổ chức một cuộc họp báo vào ngày 26/11. Bà cho biết sẽ gửi tới ông Trump một lá thư nêu bật tầm quan trọng của việc hợp tác giữa hai nước.

Tổng thống Sheinbaum cảnh báo, việc áp dụng thuế quan sẽ dẫn đến lạm phát, đặt các doanh nghiệp vào tình trạng nguy hiểm.

Về phần mình, Thủ tướng Canada Justin Trudeau tiết lộ đã nói chuyện với ông Trump qua điện thoại vào tối 25/11.

Ông nói: “Chúng tôi đã nói về một số thách thức mà hai nước có thể cùng nhau giải quyết”.

Trong khi đó, Thủ hiến tỉnh Ontario (Canada) Doug Ford đã đưa ra cảnh báo trực tiếp hơn khi nói rằng, mức thuế quan của Mỹ sẽ “gây thiệt hại cho người lao động và việc làm ở cả nền kinh tế lớn nhất thế giới và Canada”.

Về phía đất nước tỷ dân, Đại sứ quán Trung Quốc tại Mỹ nhận định, một cuộc chiến thương mại sẽ không có lợi cho bất kỳ bên nào.

Người phát ngôn Đại sứ quán Lưu Bằng Vũ tuyên bố: “Về vấn đề thuế quan, Trung Quốc tin rằng, hợp tác kinh tế và thương mại với Mỹ về bản chất là cùng có lợi”.

Thị trường toàn cầu đã phản ứng thế nào?

Đồng CAD và đồng Peso đã giảm xuống mức thấp nhất so với USD kể từ năm 2020 và 2022, sau thông báo của ông chủ Nhà Trắng mới. Trong khi đó, Nhân dân tệ suy yếu xuống mức thấp nhất kể từ tháng 7.

Các loại tiền tệ chính khác, bao gồm đồng EUR, Bảng Anh, đồng Won cũng “dắt tay nhau” xuống dốc.

Với thị trường chứng khoán, ngày 26/11, hầu hết các chỉ số chứng khoán lớn của châu Á đều giảm.

Ông Steve Okun, nhà sáng lập kiêm giám đốc điều hành của APAC Advisors có trụ sở tại Singapore nhận định, thị trường đang đánh giá, ông Trump sẽ thực sự nghiêm túc trong việc giảm thâm hụt thương mại của nền kinh tế lớn nhất thế giới với các quốc gia khác.

Theo Văn phòng Đại diện Thương mại Mỹ, Trung Quốc, Mexico và Canada là ba đối tác thương mại lớn nhất của đất nước. Nền kinh tế lớn nhất thế giới đang nhập khẩu nhiều hơn từ ba quốc gia này.

Cục Phân tích kinh tế Mỹ cho hay, năm ngoái, thâm hụt thương mại là 67,9 tỷ USD đối với Canada, 152,4 tỷ USD đối với Mexico và 279,4 tỷ USD đối với Trung Quốc.

Thực tế, Washington có thâm hụt thương mại với nhiều đối tác thương mại. Đây là vấn đề khiến ông Trump bận tâm kể từ nhiệm kỳ đầu tiên của ông tại Nhà Trắng. Đây cũng là một trong những lý do khiến ông phát động chiến tranh thương mại với đất nước tỷ dân vào năm 2018.

Ông Okun nói: “Với quan hệ song phương, ông Trump xem xét các mối quan hệ dựa trên việc Mỹ có thâm hụt thương mại hay thặng dư thương mại với quốc gia đó không? Nếu có, ông sẽ giải quyết bằng thuế quan”.

Nhiều chuyên gia cho rằng, ông Trump có ý định đàm phán lại Hiệp định thương mại Mỹ-Mexico-Canada (USMCA). (Nguồn: The Fabricator)

Thuế quan sẽ có tác dụng gì?

Tác động tức thời của thuế quan sẽ khiến chi phí xuất khẩu hàng hóa sang Mỹ của các công ty Canada, Mexico và Trung Quốc tăng cao, làm giảm lợi nhuận.

Đổi lại, các công ty có thể chuyển những chi phí cao hơn này cho khách hàng, dẫn đến giá cả hàng hóa tăng cao hơn.

Bên cạnh đó, thuế quan có thể sẽ tác động nghiêm trọng đến ngành công nghiệp ô tô của Mexico. Quốc gia Trung Mỹ là nơi đặt các nhà máy sản xuất của Honda, Nissan, Toyota, Mazda và Kia, cũng như một số nhà cung cấp phụ tùng ô tô của Trung Quốc.

Ngoài ra, thuế quan cũng sẽ ảnh hưởng đến các công ty công nghệ châu Á như Foxconn, Nvidia, Lenovo và LG. Những công ty này đã mở rộng hoạt động tại Mexico, với các nhà máy sản xuất mọi thứ, từ phụ tùng xe điện đến TV màn hình phẳng.

Còn với Canada, tuyền thông nước này đưa tin, ngay cả mức thuế 10% từ Mỹ cũng có thể gây ra thiệt hại kinh tế 21 tỷ USD mỗi năm cho Ottawa.

Các mặt hàng xuất khẩu chính của nước này sang nền kinh tế lớn nhất thế giới là dầu mỏ, khí đốt và xe cộ.

Và tất nhiên, không chỉ những quốc gia bị áp thuế chịu thiệt.

Theo ông Gary Ng, chuyên gia kinh tế cấp cao phụ trách khu vực châu Á – Thái Bình Dương tại Natixis ở Hong Kong (Trung Quốc), về lâu dài, thuế quan sẽ gây ra tác động lạm phát ở Mỹ và ảnh hưởng tiêu cực đến thương mại toàn cầu.

“Thuế quan có thể dẫn đến lạm phát cao hơn, khiến Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed)isẽ khó cắt giảm lãi suất hơn”, ông Gary Ng khẳng định.

Mục đích thực sự của ông Trump?

Một số nhà phân tích tin rằng, ông Trump đang sử dụng thuế quan để báo hiệu với Canada và Mexico rằng, ông có ý định đàm phán lại Hiệp định thương mại Mỹ-Mexico-Canada (USMCA) – một hiệp định thương mại tự do mà ông đã ký vào năm 2020 để thay thế cho Hiệp định thương mại tự do Bắc Mỹ (NAFTA).

Mặc dù USMCA đã cập nhật các điều khoản thương mại ở một số lĩnh vực nhưng phần lớn vẫn giữ nguyên các điều khoản ban đầu của NAFTA.

Ông Okun nêu quan điểm, ông Trump đã nói rất rõ ràng rằng, USMCA là điều cần phải được xem xét lại và đàm phán lại khi ông trở lại Nhà Trắng. Các mức thuế này đối với Mexico và Canada như là tiền đề cho việc này.

Trong khi đó, ông Tim Harcourt, nhà kinh tế tại Đại học Công nghệ Sydney (Australia) nhấn mạnh, mức thuế quan sẽ thực sự chấm dứt thương mại tự do giữa Mỹ, Canada và Mexico.

Còn Goldman Sachs mô tả, thông báo về thuế quan của ông Trump gợi nhớ nhiều hơn đến chính quyền đầu tiên của ông. Khi đó, thuế quan là một chiến thuật đàm phán và ông chủ Nhà Trắng không áp dụng một số mức thuế mà ông đe dọa do đã đạt được mục tiêu.

Nhưng với CNN, tuyên bố của vị Tổng thống thứ 47 của nước Mỹ dường như là màn mở đầu cho cuộc chiến thương mại đã được hứa hẹn từ lâu với Trung Quốc và các nước Bắc Mỹ.