Ô nhiễm không khí dự báo còn kéo dài

Trong những ngày gần đây, tình trạng ô nhiễm không khí tại Hà Nội và các tỉnh miền Bắc đang ở mức báo động. Đặc biệt, từ ngày 6 đến 8 tháng 1/2025, dự báo mức độ ô nhiễm sẽ đạt ngưỡng rất xấu, gây hại nghiêm trọng cho sức khỏe con người.

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), ô nhiễm không khí là nguyên nhân gây ra 7 triệu ca tử vong mỗi năm trên toàn cầu. Ảnh minh hoạ

Thủ đô Hà Nội, cùng với các tỉnh như Thái Nguyên, Vĩnh Phúc, Phú Thọ, Hưng Yên, Hải Dương và Thái Bình, tiếp tục chịu ảnh hưởng mạnh mẽ từ tình trạng ô nhiễm. Tại một số khu vực như Thái Nguyên, Hưng Yên và Thái Bình, chỉ số ô nhiễm đã đạt ngưỡng “rất xấu”, gây ra những tác hại lớn đối với sức khỏe cộng đồng.

Dựa trên dữ liệu từ các hệ thống theo dõi chất lượng không khí như của Bộ Tài nguyên và Môi trường, Đại sứ quán Mỹ và PAM Air, Hà Nội đã ghi nhận chỉ số ô nhiễm cao nhất vào sáng ngày 5/1, đứng thứ ba trên thế giới, chỉ sau Dhaka (Bangladesh) và Baghdad (Iraq).

Mức độ ô nhiễm ở thành phố này thậm chí còn vượt qua các thành phố thường xuyên chịu ô nhiễm nghiêm trọng như Delhi (Ấn Độ) và Karachi (Pakistan). Điều đáng lo ngại là ô nhiễm không khí tại Hà Nội và các khu vực lân cận có thể kéo dài từ 3-4 ngày, với đỉnh điểm vào ngày 6 và 7 tháng 1.

Mặc dù gió mùa Đông Bắc có thể giúp giảm thiểu ô nhiễm vào khoảng ngày 9-10 tháng 1, nhưng nguy cơ ô nhiễm tái diễn vào các ngày sau đó vẫn rất cao. Những đợt ô nhiễm kéo dài sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe người dân, đặc biệt là những người có tiền sử bệnh tim mạch, hô hấp, trẻ em, phụ nữ mang thai và người già.

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), ô nhiễm không khí là nguyên nhân gây ra 7 triệu ca tử vong mỗi năm trên toàn cầu. Ở Việt Nam, ít nhất 70.000 người tử vong mỗi năm vì các bệnh liên quan đến ô nhiễm không khí, chủ yếu là các bệnh đường hô hấp, bệnh tim mạch và ung thư phổi.

Hệ quả của ô nhiễm không khí là những vấn đề sức khỏe nghiêm trọng như hen suyễn, viêm phổi, đột quỵ, suy tim và ung thư phổi. Chuyên gia y tế khuyến cáo, cần phải đối xử với ô nhiễm không khí như một tình trạng khẩn cấp về sức khỏe cộng đồng, tương tự như cách mà chúng ta đã làm đối với đại dịch Covid-19.

Khi Việt Nam đối mặt với ô nhiễm không khí trong nước, những nguy cơ về dịch bệnh từ bên ngoài, đặc biệt là từ Trung Quốc, cũng không thể lơ là. Bệnh phổi không rõ nguyên nhân tại Trung Quốc có thể là một lời cảnh báo về các bệnh dịch mới hoặc sự tái phát của các dịch bệnh nguy hiểm.

Ô nhiễm không khí làm tăng nguy cơ mắc các bệnh hô hấp, trong khi đó, dịch bệnh có thể ảnh hưởng đến sức khỏe cộng đồng trên diện rộng và dễ dàng lây lan qua các biên giới.

Thêm vào đó, các yếu tố môi trường, như sự ô nhiễm từ các chất khí và vi khuẩn trong không khí, có thể tạo ra một môi trường thuận lợi cho các virus và vi khuẩn sinh sôi, làm gia tăng nguy cơ mắc bệnh.

Để đối phó với các mối lo từ ô nhiễm không khí và nguy cơ dịch bệnh, trao đổi với phóng viên, theo ông Trần Đắc Phu, nguyên Cục trưởng Cục Y tế dự phòng, Bộ Y tế Việt Nam cần phải thực hiện những biện pháp đồng bộ như tăng cường kiểm soát ô nhiễm môi trường.

Chính phủ cần có các chính sách mạnh mẽ để kiểm soát và giảm thiểu ô nhiễm không khí. Các biện pháp như phát triển giao thông công cộng, kiểm soát khí thải từ các phương tiện giao thông và các nhà máy công nghiệp, chuyển đổi sang năng lượng sạch cần được triển khai nhanh chóng.

Việt Nam cần nâng cao hệ thống giám sát y tế và dự báo dịch bệnh, đặc biệt là các bệnh lý mới như viêm phổi không rõ nguyên nhân. Đồng thời, cần thực hiện các biện pháp phòng ngừa, giám sát sức khỏe cộng đồng và tăng cường hợp tác quốc tế trong việc kiểm soát dịch bệnh.

Cung cấp thông tin cho người dân về nguy cơ ô nhiễm không khí và cách bảo vệ sức khỏe, cũng như việc phòng ngừa và phát hiện sớm các bệnh hô hấp. Các biện pháp bảo vệ như đeo khẩu trang, sử dụng máy lọc không khí, và hạn chế ra ngoài khi có cảnh báo ô nhiễm cần được phổ biến rộng rãi.

Trước tình hình ô nhiễm không khí nghiêm trọng, các chuyên gia khuyến cáo người dân thực hiện một số biện pháp để bảo vệ sức khỏe cá nhân và cộng đồng. Đầu tiên, khi chỉ số chất lượng không khí (AQI) ở mức nguy hại (201-300), người dân cần hạn chế tối đa các hoạt động ngoài trời và vận động mạnh. Nên thực hiện các hoạt động trong nhà hoặc hạn chế di chuyển khi không cần thiết.

Đối với những người nhạy cảm như trẻ em, phụ nữ mang thai, người già và người mắc bệnh tim mạch, hô hấp, cần tránh tiếp xúc trực tiếp với không khí ô nhiễm.

Bên cạnh đó, khi ra ngoài, đặc biệt trong những ngày ô nhiễm nặng, người dân nên đeo khẩu trang chống bụi mịn (PM2.5), có khả năng ngăn ngừa các hạt bụi nhỏ, độc hại xâm nhập vào cơ thể.

Ngoài việc bảo vệ bản thân khi ra ngoài, người dân cần chú trọng đến việc vệ sinh cơ thể và không gian sống. Sau khi ra ngoài, hãy vệ sinh mũi, súc họng bằng nước muối sinh lý để loại bỏ bụi bẩn và chất ô nhiễm.

Trong nhà, nên thường xuyên dọn dẹp và đảm bảo thông thoáng không gian sống, hạn chế bụi bẩn tích tụ. Một trong những biện pháp quan trọng khác là lựa chọn phương tiện giao thông hợp lý.

Nên sử dụng phương tiện giao thông công cộng thay vì xe cá nhân để giảm tiếp xúc với không khí ô nhiễm. Nếu phải lái xe, nên giảm thời gian tiếp xúc ngoài trời. Đồng thời, cần hạn chế sử dụng các loại bếp ô nhiễm như bếp than tổ ong, củi hoặc đốt rơm rạ, vì đây là những nguồn thải khói độc hại vào không khí. Thay vào đó, nên sử dụng bếp điện hoặc bếp ga.

Ngoài ra, việc tăng cường dinh dưỡng để nâng cao sức đề kháng là một biện pháp cần thiết. Ăn uống đủ chất, bổ sung vitamin C và các chất chống oxy hóa sẽ giúp cơ thể tăng cường sức đề kháng, giảm thiểu các tác động tiêu cực từ ô nhiễm không khí.

Những người mắc bệnh mãn tính, đặc biệt là bệnh về tim mạch và hô hấp, cần tuân thủ điều trị theo chỉ định của bác sĩ và khám sức khỏe định kỳ để theo dõi tình trạng bệnh.

Khi chỉ số chất lượng không khí ở mức trung bình (AQI 51-100), người bình thường có thể tham gia hoạt động ngoài trời, nhưng người nhạy cảm nên hạn chế hoạt động mạnh ngoài trời và theo dõi sức khỏe.

Khi mức ô nhiễm ở mức kém (AQI 101-150), người dân cần giảm thời gian hoạt động ngoài trời, đặc biệt là các hoạt động cần sức khỏe cao. Người nhạy cảm nên tránh ra ngoài, nếu có thì cần giảm thiểu thời gian vận động.

Nếu mức ô nhiễm đạt ngưỡng xấu (AQI 151-200), người bình thường cần hạn chế các hoạt động ngoài trời hoặc tham gia các hoạt động vận động cần gắng sức. Nên ưu tiên các hoạt động nhẹ nhàng trong nhà và hạn chế di chuyển ra ngoài.

Với mức ô nhiễm rất xấu (AQI 201-300), người dân tuyệt đối tránh hoạt động ngoài trời hoặc tham gia các hoạt động gắng sức. Khuyến khích ở trong nhà và sử dụng khẩu trang chuyên dụng khi ra ngoài.

Đặc biệt, đối với trẻ em, người già và những người mắc bệnh mạn tính, cần thực hiện các biện pháp bảo vệ sức khỏe một cách nghiêm ngặt. Khi chỉ số chất lượng không khí đạt mức nguy hại (AQI 301-500), người bình thường và những người nhạy cảm cần tuyệt đối tránh mọi hoạt động ngoài trời, đóng cửa sổ và cửa ra vào để hạn chế tiếp xúc với không khí ô nhiễm.

Ô nhiễm không khí là một mối nguy lớn đối với sức khỏe cộng đồng, và những biện pháp bảo vệ sức khỏe cá nhân trong tình trạng ô nhiễm hiện tại là rất cần thiết. Việc theo dõi chất lượng không khí và chủ động thực hiện các biện pháp phòng ngừa có thể giúp giảm thiểu tác động xấu của ô nhiễm đối với sức khỏe.