Nữ tiến sĩ bị thu hồi bằng vì giả mạo dữ liệu luận án

Ping Dong, một cựu nghiên cứu sinh ngành tâm lý học tại Đại học Toronto từ năm 2012 đến 2017, đã bị thu hồi bằng tiến sĩ sau khi hội đồng trường kết luận rằng cô có khả năng làm giả dữ liệu trong luận án. Quyết định này không chỉ gây chấn động giới học thuật mà còn đặt ra nhiều câu hỏi về tính liêm chính trong nghiên cứu.

Luận án của Ping Dong tập trung vào cách các vi phạm đạo đức, như trốn thuế hoặc ngoại tình, ảnh hưởng đến hành vi tiêu dùng. Tuy nhiên, điều tra của trường đại học cho thấy các câu trả lời từ những người tham gia nghiên cứu xuất hiện với mức độ trùng lặp “không thể tin được”. Báo cáo còn chỉ ra rằng chồng của cô đã đóng giả làm người tham gia nghiên cứu để tạo ra dữ liệu giả. Theo lời khai của một người hướng dẫn cũ, Dong từng thú nhận về việc này, mặc dù sau đó cô phủ nhận hoàn toàn cáo buộc.

Những phát hiện ban đầu về vấn đề dữ liệu xuất hiện vào năm 2018, khi biên tập viên của tạp chí Psychological Science nhận được phản hồi từ một độc giả về các mẫu dữ liệu bất thường trong một bài báo do Dong công bố. Sau khi phân tích, một cố vấn thống kê xác nhận rằng dữ liệu chứa nhiều bất thường, bao gồm việc ngẫu nhiên hóa không đúng cách và những mẫu số liệu trùng lặp bất thường. Khi bị chất vấn, Dong đưa ra lý do rằng lỗi xuất phát từ “ngẫu nhiên hóa không phù hợp nhưng vô tình”, song hội đồng điều tra của trường đã kết luận đây là một lời biện minh giả dối.

Cụ thể, luận án của Dong dẫn đến ba bài báo, hai trong số đó đã bị rút lại do phát hiện dữ liệu bị làm giả:

“Visual Darkness Reduces Perceived Risk of Contagious-Disease Transmission From Interpersonal Interaction”, công bố năm 2018 trên Psychological Science; “Witnessing Moral Violations Increases Conformity in Consumption”, công bố năm 2017 trên Journal of Consumer Research.

Ngoài ra, bài báo thứ ba, “Ray of Hope: Hopelessness Increases Preferences for Brighter Lighting”, công bố năm 2014 trên Social Psychological and Personality Science, cũng bị đưa vào diện nghi vấn nhưng chưa được điều tra chính thức.

Hậu quả đối với sự nghiệp và danh tiếng học thuật

Vụ việc không chỉ khiến Ping Dong mất bằng tiến sĩ mà còn làm suy giảm nghiêm trọng danh tiếng của cô trong cộng đồng học thuật. Trước khi bị phát hiện gian lận, Dong đã sử dụng bằng tiến sĩ từ Đại học Toronto để đảm nhận vị trí giảng viên tại Trường Quản lý Kellogg thuộc Đại học Northwestern. Tuy nhiên, cô rời khỏi vị trí này chưa đầy một năm sau khi bài báo đầu tiên bị rút lại từ Psychological Science.

Trong quá trình điều tra, hội đồng trường phát hiện Ping Dong đã cố tình xóa dữ liệu để che giấu hành vi sai phạm. Vào năm 2019, biên tập viên của Journal of Consumer Research đã yêu cầu Dong cung cấp dữ liệu liên quan để phục vụ cho việc bảo trì cơ sở dữ liệu. Tuy nhiên, cô đã hạn chế quyền truy cập, làm dấy lên nghi ngờ về ý định của mình. Một nhà khoa học dữ liệu, được mời để kiểm tra các vấn đề trong bài báo, kết luận rằng vụ việc vượt xa các “thực hành nghiên cứu đáng ngờ” thông thường và có dấu hiệu rõ ràng của hành vi sai trái.

Ngoài hai bài báo bị rút lại liên quan đến luận án, Ping Dong còn có hai bài báo khác bị rút lại và một bài báo bị chỉnh sửa. Điều này cho thấy các vấn đề trong nghiên cứu của cô không chỉ giới hạn ở luận án tiến sĩ, mà còn mở rộng ra các công trình khác. Tuy vậy, một bài báo công bố năm 2013 trên Psychological Science của Dong vẫn chưa được điều tra, mặc dù biên tập viên hiện tại cho rằng đây có thể là một thiếu sót của Đại học Toronto.

Cuộc điều tra về trường hợp của Ping Dong đã làm nổi bật trách nhiệm của các cơ sở giáo dục trong việc giám sát chất lượng nghiên cứu. Một trong những vấn đề đáng chú ý là sự thiếu liên lạc giữa Đại học Toronto và các biên tập viên tạp chí. Trong một số trường hợp, các biên tập viên như Christian Unkelbach từ Social Psychological and Personality Science cho rằng nhà trường đã không cung cấp đủ thông tin hoặc bằng chứng để hỗ trợ điều tra những bài báo nghi ngờ gian lận.

Thêm vào đó, một cựu giám sát luận án của Dong cho biết cô chưa từng được liên lạc chính thức từ phía nhà trường trong quá trình điều tra. Điều này đặt ra câu hỏi về tính minh bạch và hiệu quả của quy trình xử lý các vụ việc gian lận nghiên cứu tại Đại học Toronto.

Ping Dong, người đã không xuất hiện trong phiên điều trần của hội đồng trường, vẫn giữ im lặng trước những cáo buộc. Trường đại học cũng từ chối cung cấp thêm thông tin ngoài các kết luận đã được công bố, khiến vụ việc vẫn còn nhiều điểm chưa rõ ràng.

Vụ việc của Ping Dong là lời cảnh tỉnh không chỉ cho cá nhân cô mà còn cho toàn bộ cộng đồng học thuật. Tính liêm chính và minh bạch là nền tảng của nghiên cứu khoa học. Việc phát hiện và xử lý nghiêm các hành vi gian lận không chỉ bảo vệ uy tín của các cơ sở giáo dục mà còn đảm bảo rằng tri thức khoa học được xây dựng trên nền tảng đáng tin cậy.