Nội địa hóa chuỗi cung ứng năng lượng tái tạo

Nội địa hóa chuỗi cung ứng năng lượng tái tạo là một trong những mục tiêu quan trọng của Việt Nam trong quá trình phát triển ngành năng lượng. Theo các chuyên gia, để gia tăng tỷ lệ nội địa hóa, cần có sự hỗ trợ mạnh mẽ từ chính sách, bảo đảm tính ổn định và lâu dài để thu hút doanh nghiệp đầu tư vào nghiên cứu và phát triển công nghệ.

GS, TS Lê Chí Hiệp, Trường Đại học Bách khoa Thành phố Hồ Chí Minh nhấn mạnh: “Để gia tăng tỷ lệ nội địa hóa, cần phải có những chính sách đủ hấp dẫn và ổn định đối với các nhà đầu tư. Nội địa hóa không thể đạt được trong một sớm một chiều mà cần phải có lộ trình rõ ràng và bảo đảm tính khả thi”.

Nhằm thúc đẩy quá trình tham gia của doanh nghiệp trong nước vào chuỗi cung ứng năng lượng tái tạo, Chính phủ đã ban hành nhiều chính sách hỗ trợ phát triển công nghiệp phụ trợ, khuyến khích, tạo điều kiện cho các doanh nghiệp trong nước tham gia sâu hơn vào chuỗi cung ứng. Theo Nghị quyết số 55-NQ/TW của Bộ Chính trị về định hướng chiến lược phát triển năng lượng quốc gia đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045, Việt Nam sẽ tiếp tục ưu tiên phát triển năng lượng tái tạo, đồng thời đẩy mạnh các chương trình nội địa hóa sản xuất thiết bị và công nghệ liên quan.

Tuy nhiên, bà Trương Thị Chí Bình, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Công nghiệp hỗ trợ Việt Nam nhấn mạnh rằng, sự tham gia của doanh nghiệp Việt Nam trong chuỗi cung ứng ngành năng lượng tái tạo còn rất hạn chế. Tính đến thời điểm này, doanh nghiệp Việt Nam đã tham gia vào việc cung cấp một số linh kiện turbine điện gió, nhưng số lượng còn rất ít. Điều này cho thấy rằng Việt Nam cần một chiến lược dài hạn để phát triển nguồn nhân lực và hỗ trợ doanh nghiệp.

Về tầm nhìn dài hơi, theo bà Bình, để doanh nghiệp Việt có thể tham gia vào chuỗi cung ứng, quan trọng nhất là thị trường, tức các nhà máy năng lượng tái tạo phải cho doanh nghiệp cơ hội để tham gia vào chuỗi này.

“Nếu như không được tham dự để cung cấp linh kiện ngay từ đầu cho những công ty bán các thiết bị điện gió, điện mặt trời, doanh nghiệp Việt có thể tham dự vào công đoạn cung cấp linh kiện thay thế. Thực tế trong các nhà máy lớn của Việt Nam trong nhiều lĩnh vực, nhiều khi linh kiện thay thế mua tại Việt Nam vừa rẻ hơn, vừa tốt hơn lại vừa nhanh hơn các linh kiện thiết kế của hãng ban đầu. Những linh kiện đơn chiếc như vậy cần sự phát triển của thị trường nội địa và sẽ thuận lợi hơn rất nhiều so với nhập khẩu”, Phó Chủ tịch-Tổng Thư ký Hiệp hội Công nghiệp hỗ trợ Việt Nam cho biết.

Để những nhà máy đã đi vào hoạt động có thể tìm những linh kiện thay thế trong nước, theo bà Bình, cần phải có kế hoạch sớm bởi quá trình bảo hành, bảo dưỡng sẽ biết được về kế hoạch các linh kiện nào cần thời gian để thay thế. Do đó, ngay từ bây giờ, các bên nên ngồi lại với nhau để thảo luận về những linh kiện nào các nhà máy năng lượng tái tạo có thể cần trong tương lai gần để phát triển sớm.

Bên cạnh đó, theo Quy hoạch điện VIII, trong tương lai, chiến lược phát triển điện phụ thuộc rất nhiều vào năng lượng tái tạo. Do đó, rất cần một chính sách nội địa hóa dài hơi của Chính phủ để làm sao ngay từ ban đầu khi những nhà máy năng lượng tái tạo bắt đầu triển khai, họ phải có trách nhiệm với việc nội địa hóa những phần linh kiện, phụ tùng liên quan chế tạo ở trong nước. Nếu có chiến lược ban đầu và có kế hoạch nội địa hóa rõ ràng sẽ giúp các bên có sự chuẩn bị, từ đó tạo điều kiện cho doanh nghiệp Việt có thể tham gia vào chuỗi cung ứng năng lượng tái tạo.

Về chiến lược hỗ trợ các doanh nghiệp năng lượng tái tạo từ phía Hiệp hội Công nghiệp hỗ trợ Việt Nam, bà Bình cho biết, thời gian tới, hiệp hội sẽ làm việc với các đơn vị liên quan về việc thiết lập bản đồ công nghệ cho các lĩnh vực cụ thể như điện mặt trời, điện gió trên bờ, điện gió ngoài khơi… để cùng xác định xem khu vực nào doanh nghiệp Việt có thể tham dự được, và trong tương lai lộ trình sẽ thực hiện như thế nào.

Về hỗ trợ kỹ thuật, đối với mảng năng lượng tái tạo liên quan một số quy định, tiêu chuẩn quốc tế khá đặc thù và chi phí cao, hiệp hội đang hỗ trợ cung cấp thông tin. Để làm tốt phần việc sản xuất linh kiện cho ngành này, bà Bình nhấn mạnh, năng lực sản xuất, đặc biệt là tối ưu hóa sản xuất phải tốt, tức phải bảo đảm về chất lượng và giá thành thì doanh nghiệp mới có thể cung ứng được vào các chuỗi này. Do đó, hiệp hội cũng sẽ hỗ trợ doanh nghiệp năng lượng tái tạo đạt được tiêu chuẩn về năng lực sản xuất để trong mọi hoàn cảnh, doanh nghiệp nội đều có thể đáp ứng được yêu cầu của khách hàng.