Nỗ lực bất thành của EU, Nga vẫn đang thu được rất nhiều tiền từ bán thứ này cho châu Âu

Chỉ vài ngày sau khi Ukraine quyết chặn đường cấp khí đốt Nga tới EU thông qua hệ thống ống trung chuyển, Tổ chức nghiên cứu độc lập và thông tin năng lượng hàng đầu thế giới Rystad Energy công bố dữ liệu cho thấy thông tin bất ngờ rằng – châu Âu vẫn mua một lượng khí đốt tự nhiên hóa lỏng (LNG) kỷ lục từ Nga vào năm ngoái, bất chấp nhiều nỗ lực của các nhà lãnh đạo khu vực nhằm cắt giảm nguồn tài chính thu được từ nhiên liệu hóa thạch cho quỹ tài trợ chiến dịch quân sự của Tổng thống Putin.

Một con tàu neo đậu tại một nhà ga khí đốt tự nhiên hóa lỏng (LNG) ở Đức. (Nguồn: Reuters)

Theo các nhà phân tích của Rystad Energy, các tàu chở 17,8 triệu tấn khí đốt siêu lạnh của Nga đã cập cảng châu Âu vào năm 2024, tăng hơn 2 triệu tấn so với năm trước.

Nhà phân tích về khí đốt Jan-Eric Fähnrich tại Rystad Energy, cho biết, lưu lượng LNG không chỉ tăng mà còn “ở mức kỷ lục”.

Châu Âu đã nỗ lực cắt giảm lượng khí đốt nhập khẩu khổng lồ của Nga qua đường ống kể từ khi Moscow khởi động chiến dịch quân sự tại Ukraine, nhưng đã lại mua ngày càng nhiều lô hàng LNG từ một số quốc gia liên quan, bao gồm cả Nga. Năm ngoái, Nga đã vượt qua Qatar để trở thành nhà cung cấp LNG lớn thứ hai của châu Âu, sau Mỹ.

Năm 2024, châu Âu đã nhập khẩu 49,5 tỷ m3 (bcm) khí đốt Nga qua đường ống và 24,2 m3 nữa ở dạng lỏng lạnh trên tàu biển. Nhà phân tích Jan-Eric Fähnrich cho biết thêm, một số LNG sẽ được bán lại cho các quốc gia khác.

Các số liệu được công bố chỉ vài ngày sau khi Ukraine chính thức ngừng cung cấp khí đốt Nga qua đường ống trung chuyển của mình, nhằm chấm dứt tuyến đường năng lượng từ thời Liên Xô đã tồn tại qua gần 3 năm căng thẳng toàn diện giữa hai nước láng giềng.

Những người hoạt động khí hậu cho rằng, chính EU đang tự làm suy yếu sự ủng hộ của mình đối với Ukraine và các mục tiêu khí hậu đã đặt ra, bằng cách tiếp tục trả tiền cho Nga để mua các loại nhiên liệu góp phần làm hành tinh nóng lên.

Kể từ khi cuộc xung đột Nga-Ukraine nổ ra, EU đã nỗ lực cắt giảm nhu cầu năng lượng truyền thống và nới lỏng các quy định để xây dựng tua-bin gió và tấm pin mặt trời, nhưng các nhà khoa học cho biết, nền kinh tế của họ vẫn chưa được “làm sạch” nhanh như mong đợi để giữ cho hành tinh không nóng lên 1,5 độ C (2,7 độ F) vào cuối thế kỷ, như mục tiêu chính của Hiệp định Paris về biến đổi khí hậu.

Trung tâm Nghiên cứu năng lượng và không khí sạch (Crea) có dữ liệu hơi khác so với Rystad Energy, cho thấy, EU nhập khẩu LNG của Nga có trị giá khoảng 7,32 tỷ Euro vào năm 2024. Số liệu cho thấy, về khối lượng tăng 14% so với cùng kỳ năm trước, đưa khối lượng nhập khẩu lên 17,5 triệu tấn.

“Lý do cho sự gia tăng này khá đơn giản”, Vaibhav Raghunandan, một nhà nghiên cứu về Nga tại Crea cho biết. “LNG của Nga được cung cấp với mức chiết khấu cao… Không có lệnh trừng phạt nào được áp dụng đối với mặt hàng này và các công ty đều đang hoạt động vì lợi ích riêng. Tất nhiên, họ sẽ mua ngày càng nhiều khí đốt từ nhà cung cấp rẻ nhất”.

EU đặt mục tiêu ngừng nhập khẩu nhiên liệu hóa thạch của Nga vào năm 2027 nhưng vẫn chưa muốn cấm khí đốt như đã làm đối với than và dầu. Vào hồi tháng 6/2024, các quốc gia thành viên đã nhất trí cấm “chuyển tải” LNG của Nga sang các nước ngoài EU kể từ tháng 3/2025. Nhà phân tích khí đốt Fähnrich cho rằng, sự gia tăng đột biến gần đây trong nhập khẩu LNG của Nga có thể là do những nỗ lực “chạy đua” vận chuyển khối lượng lớn trước khi lệnh trừng phạt có hiệu lực.

Các nhà hoạt động Ukraine lên tiếng chỉ trích các lệnh trừng phạt Nga đang bị phá hoại bởi “những lỗ hổng rõ ràng” vẫn đang cho phép Nga tài trợ cho chiến dịch quân sự bằng doanh thu khủng thu được từ nhiên liệu hóa thạch.

“Mức nhập khẩu LNG kỷ lục của Nga vào năm 2024 là lời nhắc nhở rõ ràng rằng, EU phải hành động quyết đoán để đóng các lỗ hổng còn lại trong hệ thống các lệnh trừng phạt của mình”, Svitlana Romanko, người sáng lập Razom We Stand – một nhóm vận động về khí hậu và Ukraine, cho biết.

“Chúng tôi hiện có tới 15 gói trừng phạt và lệnh cấm hoàn toàn đối với việc nhập khẩu LNG của Nga là rất cần thiết để ngăn chặn việc tài trợ cho chiến dịch quân sự của Moscow”. Bà Svitlana cũng kêu gọi EU trấn áp “đội tàu bóng đêm” của Nga gồm các tàu chở dầu cũ và không được bảo hiểm đầy đủ, đồng thời đóng nốt một “lỗ hổng” cho phép châu Âu nhập khẩu các sản phẩm được làm từ dầu thô của Nga tại các quốc gia như Thổ Nhĩ Kỳ và Ấn Độ.

Trong một báo cáo của bà Svitlana Romanko và các đồng nghiệp vào tháng trước chỉ ra rằng, các lệnh trừng phạt Nga chặt chẽ hơn có thể cắt giảm tới 25% ô nhiễm khí nhà kính liên quan đến dầu khí thượng nguồn của Nga vào năm 2030. Báo cáo cho biết, nếu năng lượng tái tạo thay thế nhiên liệu truyền thống, lượng khí thải sử dụng cuối cùng có thể giảm 300 triệu tấn mỗi năm.

“EU có một lựa chọn – tiếp tục tài trợ cho xung đột quân sự Nga-Ukraine và ô nhiễm, hoặc cam kết hướng tới một tương lai năng lượng sạch, an toàn và hòa bình”, bà Romanko cương quyết.