Những điều cần biết để bảo vệ sức khỏe

Tại Bệnh viện Sản Nhi tỉnh Phú Thọ, trong vòng 1 tháng qua, số lượng trẻ nhập viện vì mắc viêm phổi do virus RSV có xu hướng gia tăng nhanh chóng, chỉ tính riêng trong nửa cuối tháng 9, tỷ lệ bệnh nhi nhập viện vì mắc bệnh lý này đã tăng lên gấp 5 lần so với cùng kỳ năm 2023.

Thời điểm giao mùa là thời gian lý tưởng để virus hợp bào hô hấp (RSV) phát triển mạnh. Virus này gây bệnh đường hô hấp dưới và viêm phổi ở trẻ với khả năng lây lan mạnh.

Một ca bệnh điển hình, bệnh nhi (15 tháng tuổi) nhập viện Sản Nhi tỉnh Phú Thọ với chẩn đoán viêm phổi do virus RSV. Gia đình cho biết trẻ khởi phát bệnh với các triệu chứng viêm đường hô hấp trên như ho, hắt hơi, sổ mũi, 2 ngày sau, trẻ xuất hiện triệu chứng khò khè, ho tăng lên và thở nhanh, gia đình đưa trẻ đến khám tại bệnh viện. Sau 5 ngày điều trị, tình trạng của trẻ đã ổn định hơn.

Còn tại Bệnh viện Nhi trung ương, số ca bệnh hô hấp, truyền nhiễm nói chung và virus RSV nói riêng đang có dấu hiệu tăng nhanh trong những ngày gần đây.

TS.Đặng Thị Thúy, Trưởng khoa Nhi (Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới trung ương) thông tin, thời điểm này, tại Khoa Nhi của bệnh viện đã tiếp nhận rất nhiều trẻ tới khám và nhập viện do nhiễm các mầm bệnh khác nhau. Trẻ bị nhiễm virus RSV nhập viện nhiều trong những ngày qua, đặc biệt độ tuổi dưới 2 tuổi.

Theo số liệu thống kê từ Bệnh viện Nhi đồng 1, Nhi đồng 2 và Nhi đồng Thành phố cho thấy số lượng trẻ em nhập viện do các bệnh lý hô hấp trong giai đoạn từ tháng 9 đến tháng 12 hàng năm đều có xu hướng gia tăng.

Nguyên nhân chủ yếu là do các siêu vi thông thường như Rhinovirus, virus hợp bào hô Hấp (RSV), Adeno, cúm mùa… Các bệnh hô hấp thường xuất hiện khi thời tiết chuyển mùa tạo điều kiện thuận lợi cho các loại vi rút và vi khuẩn phát triển.

Theo số liệu thông kê, năm 2024, Bệnh viện Nhi đồng 1 đã tiếp nhận số lượng bệnh nhân mắc bệnh hô hấp tương đương với cùng kỳ năm 2023 và các năm trước đó.

Cụ thể, tính đến ngày 6/10/2024, số bệnh nhân viêm tiểu phế quản ghi nhận tại Bệnh viện Nhi đồng 1 là 4.693 ca (tương đương 129% so với cùng kỳ năm 2023), số bệnh nhân viêm phổi là 8.176 ca (tương đương 90,8% so với cùng kỳ năm 2023). 

So sánh trong vòng 5 năm từ 2019 – 2024, số lượng bệnh nhân hô hấp năm 2024 vẫn không có biến động đáng kể, số bệnh nhân viêm tiểu phế quản dao động khoảng 5.000 trường hợp/năm và viêm phổi dao động khoảng 10.000 trường hợp/năm. Tình trạng cũng tương tự tại các bệnh viện có khoa nhi khác ở TP.HCM

Hệ thống giám sát ca bệnh viêm hô hấp của Trung tâm Kiểm soát bệnh tật Thành phố cũng ghi nhận, trung bình mỗi tuần toàn Thành phố có khoảng 17.000 ca bệnh viêm hô hấp cấp tính; diễn tiến dao động theo mùa.

Những tuần có số ca viêm hô hấp thấp nhất trong khoảng thời gian tháng 2 – tháng 3 và tuần số ca bệnh cao nhất trong khoảng thời gian từ tháng 10 đến tháng 12 với hơn 20.000 ca/tuần. Số ca bệnh là trẻ em chiếm khoảng 60% tổng số ca mắc toàn thành phố và có diễn tiến tương tự.

Vào thời điểm giao mùa và đặc biệt là khi bước vào mùa tựu trường, tình hình bệnh hô hấp ở trẻ em thường có xu hướng tăng cao do các yếu tố thời tiết biến động và sự lây lan trong môi trường lớp học.

Để phòng ngừa và hạn chế sự gia tăng của các bệnh lý hô hấp trong giai đoạn này, ngành Y tế khuyến cáo người dân và các cơ sở giáo dục cần thực hiện các biện pháp sau:

Đảm bảo vệ sinh sạch sẽ, thông thoáng lớp học: Các cơ sở giáo dục, trường học, nhà trẻ, mẫu giáo cần thường xuyên vệ sinh lớp học và giữ thông thoáng lớp.

Tăng cường theo dõi sức khỏe của trẻ: Các cơ sở giáo dục cần theo dõi chặt chẽ sức khỏe học sinh, phát hiện sớm các trường hợp có triệu chứng sốt, ho, sổ mũi để thông báo kịp thời cho cơ sở y tế.

Bổ sung chế độ dinh dưỡng hợp lý: Chế độ dinh dưỡng đầy đủ giúp trẻ tăng cường sức đề kháng để phòng chống dịch bệnh.

Thực hiện vệ sinh cá nhân tốt: Trẻ cần được rửa tay thường xuyên bằng xà phòng và nước sạch. Điều này giúp giảm nguy cơ lây nhiễm các bệnh truyền nhiễm qua đường hô hấp.

Tiêm chủng đầy đủ: Phụ huynh cần đưa trẻ đến các cơ sở y tế để tiêm chủng đầy đủ và đúng lịch theo hướng dẫn của ngành Y tế. Việc tiêm chủng sẽ giúp tăng cường hệ miễn dịch cho trẻ.

Ngành Y tế cũng khuyến cáo phụ huynh không nên quá lo lắng, thay vào đó cần tuân thủ các biện pháp phòng bệnh để bảo vệ sức khỏe cho trẻ em và gia đình. Tình hình bệnh hô hấp tại Thành phố vẫn đang được kiểm soát tốt và chưa có dấu hiệu bất thường so với các năm trước.

Để giải quyết tình trạng quá tải, ngành Y tế Thành phố tăng cường công tác thu dung, điều trị bệnh nhân, kiểm soát nhiễm khuẩn và phòng chống lây nhiễm chéo trong các cơ sở khám bệnh, chữa bệnh.

Cụ thể hơn các biện pháp chăm sóc trẻ, phòng chống virus RSV, PGS-TS.Lê Thị Hồng Hanh, Giám đốc Trung tâm Hô hấp (Bệnh viện Nhi trung ương) cho biết, khi trẻ nhiễm virus RSV, triệu chứng khởi phát ban đầu thường là ho khan, hắt hơi, sổ mũi và có thể sốt nhẹ tới cao. Các triệu chứng này rất dễ bị nhầm lẫn với nhiễm cúm hay các loại virus khác.

Đến giai đoạn toàn phát, trẻ có dấu hiệu khò khè, ho nhiều, thở nhanh. Đối với trẻ sơ sinh có thể có các dấu hiệu nặng như sốt cao khó hạ, tím tái, rút lõm lồng ngực, trẻ kích thích quấy khóc hoặc có cơn ngừng thở. Đối với những trẻ có bệnh lý nền như trẻ bị tim bẩm sinh, trẻ sinh non, trẻ suy dinh dưỡng… bệnh có xu hướng tiến triển nặng hơn.

Bệnh thường kéo dài trong vài ngày, nếu trẻ có nền sức khỏe tốt, và được chăm sóc đúng cách, bệnh sẽ không quá đáng ngại và tự khỏi sau 3 – 5 ngày. Tuy nhiên, cha mẹ cần căn cứ theo tình trạng bệnh của từng trẻ để quyết định cho trẻ điều trị ở nhà hay nhập viện.

Theo PGS-TS Lê Thị Hồng Hanh, virus RSV có thể tồn tại trên bề mặt của các đồ vật cứng tới hơn 6 tiếng, sống trên quần áo và bàn tay cho tới 1 giờ. Một người sau khi bị nhiễm virus có thể sau 2 – 8 ngày mới biểu hiện triệu chứng.

Hiện nay, chưa có vaccine phòng ngừa virus hợp bào hô hấp. Tuy nhiên, cha mẹ có thể chủ động phòng tránh giảm nguy cơ nhiễm hoặc lây nhiễm RSV cho trẻ, tránh bùng phát thành dịch, bằng cách cho con bú sữa mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu đời kéo dài đến 2 tuổi.

Nên thường xuyên rửa tay sạch sẽ, nhất là khi vừa tiếp xúc với những trường hợp có biểu hiện cảm cúm. Cho trẻ ăn dặm đầy đủ dinh dưỡng; giữ gìn môi trường sạch sẽ, thoáng mát; vệ sinh mũi họng, thân thể, rửa tay thường xuyên cho trẻ; Khi cho trẻ ra ngoài cần đeo khẩu trang;

Tránh hôn, thơm, bắt tay trẻ; nên cho trẻ dùng riêng cốc và dụng cụ ăn uống; Không để trẻ tiếp xúc với khói thuốc lá; Rửa sạch đồ chơi và vệ sinh các bề mặt trẻ hay chạm vào thường xuyên.

Ở những đối tượng có nguy cơ cao diễn biến bệnh nặng khi nhiễm RSV có thể tiêm dự phòng kháng thể đơn dòng mỗi tháng một lần vào mùa dịch giúp tăng cường miễn dịch chống lại virus RSV tốt hơn. Đồng thời, cần tiêm chủng đầy đủ các mũi vắc-xin được khuyến cáo theo độ tuổi, đặc biệt với trẻ nhỏ.

Ngoài ra, các bác sỹ cũng khuyến cáo các bậc phụ huynh không nên tự ý sử dụng kháng sinh chữa bệnh cho con khi chưa xác định được chính xác con mắc vius RSV hay không và mức độ bệnh ra sao. Dùng kháng sinh không theo chỉ định không những không có tác dụng mà còn làm chậm quá trình điều trị, gây ra nhiều hậu quả sau này cho trẻ.