Lực lượng chức năng đến nhà làm CCCD cho người lớn tuổi, đi lại khó khăn.
Hiện nay, dự thảo Luật Căn cước đang nhận được sự quan tâm của dư luận với nhiều điểm mới đáng chú ý. Trong đó, việc lược bỏ vân tay, đặc điểm nhận dạng trên thẻ căn cước công dân (CCCD) cũng như sửa đổi một số thông tin trên bề mặt thẻ là đề xuất quan trọng, nhằm hướng tới việc đổi mới công tác quản lý dân cư, bảo đảm quyền con người, quyền công dân và đáp ứng yêu cầu phát triển không gian số, chính phủ số, công dân số.
Luật CCCD năm 2014 được Quốc hội khoá XIII thông qua đã đánh dấu bước tiến quan trọng trong công tác lập pháp, tạo điều kiện thuận lợi cho việc đi lại, giao dịch của nhân dân, góp phần phòng ngừa, đấu tranh chống tội phạm và hành vi vi phạm trật tự an toàn xã hội. Tuy nhiên, trong quá trình triển khai thi hành Luật CCCD năm 2014 đã xuất hiện một số tồn tại và các vấn đề phát sinh cần phải được xem xét để sửa đổi, bổ sung.
Thượng tá Nguyễn Văn Nước- Trưởng Phòng Cảnh sát quản lý hành chính về trật tự xã hội, Công an tỉnh cho biết, Luật CCCD năm 2014 có hiệu lực từ ngày 1.1.2016, việc tổ chức triển khai thực hiện đã mang lại một số kết quả nhất định trong công tác quản lý Nhà nước, công tác quản lý trật tự xã hội và đặc biệt là quản lý CCCD, tuy nhiên, vẫn còn một số tồn tại nhất định.
Thời gian qua, Đảng, Nhà nước có những chính sách về thực hiện chuyển đổi số và áp dụng công nghệ thông tin trong phục vụ quản lý Nhà nước về an ninh trật tự. Do vậy, việc điều chỉnh, sửa đổi, bổ sung Luật CCCD năm 2014 là một trong những việc làm rất quan trọng góp phần vào công tác quản lý Nhà nước và quản lý trật tự an toàn xã hội.
Dự thảo Luật Căn cước gồm nhiều nội dung quan trọng. Việc xây dựng dự án Luật này nhằm phục vụ giải quyết thủ tục hành chính và cung cấp dịch vụ công trực tuyến, góp phần phát triển kinh tế, xã hội; phục vụ công dân số, hoàn thiện hệ sinh thái phục vụ kết nối, khai thác, bổ sung làm giàu dữ liệu dân cư…
Về đối tượng áp dụng, dự thảo Luật mở rộng đối tượng áp dụng so với Luật CCCD năm 2014, ngoài áp dụng đối với công dân Việt Nam, cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan, Luật này còn áp dụng đối với người gốc Việt Nam đang sinh sống tại Việt Nam nhưng chưa xác định được quốc tịch.
“Dự thảo luật lần này mang tính ưu việt, nhân văn rất lớn. Một trong những điểm mới chúng tôi quan tâm chính là quy định cấp giấy chứng nhận căn cước cho công dân là người gốc Việt Nam nhưng không có quốc tịch Việt Nam cư trú ổn định, lâu dài trên lãnh thổ Việt Nam, giúp công dân không có quốc tịch có điều kiện giao dịch, đi lại, khám, chữa bệnh. Điều này thể hiện tính ưu việt, tạo điều kiện thuận lợi cho họ tiếp cận các dịch vụ của Nhà nước”- Trưởng Phòng Cảnh sát quản lý hành chính về trật tự xã hội nói.
Về nội dung thể hiện trên thẻ căn cước, dự thảo Luật sửa đổi theo hướng lược bỏ vân tay. Việc lăn vân tay khi thu nhận hồ sơ cấp chứng minh nhân dân 9 số, 12 số và nay là CCCD gắn chip là một trong những yêu cầu bắt buộc, vân tay của 2 ngón trỏ được in trên bề mặt thẻ.
Theo cơ quan chức năng, việc lược bỏ vân tay sẽ không ảnh hưởng tới bất kỳ hoạt động giao dịch hay thủ tục hành chính của công dân. Những dữ liệu về sinh trắc học của công dân được lưu trữ ngay trên chip của thẻ căn cước. Về phía người dân, nhiều ý kiến bày tỏ sự đồng tình trước đề xuất mới này của Bộ Công an trong dự thảo Luật, bởi dấu vân tay là cơ sở nhận dạng quan trọng cần được bảo vệ.
Cùng với việc lược bỏ vân tay, đặc điểm nhận dạng trên căn cước, một số thông tin trên bề mặt thẻ cũng được đề xuất sửa đổi như: quê quán đổi thành nơi đăng ký khai sinh, nơi thường trú đổi thành nơi lưu trú… Quy định mới được kỳ vọng sẽ giúp công dân không có đủ điều kiện đăng ký thường trú, tạm trú vẫn được cấp thẻ căn cước. Những thông tin về quốc tịch; họ và tên; ngày, tháng, năm sinh; giới tính; ngày, tháng, năm cấp thẻ và ngày, tháng, năm hết hạn… sẽ được giữ nguyên.
Đối với người được cấp thẻ CCCD, dự thảo Luật bổ sung quy định về quản lý, cấp thẻ cho người dưới 14 tuổi và cấp giấy chứng nhận căn cước cho người gốc Việt Nam để bảo đảm quyền, lợi ích chính đáng của họ, phục vụ công tác quản lý Nhà nước; phát huy giá trị, tiện ích của thẻ căn cước trong hoạt động của chính phủ số, xã hội số. Tuy nhiên, việc cấp thẻ cho người dưới 14 tuổi sẽ thực hiện theo nhu cầu, còn đối với người từ đủ 14 tuổi trở lên là bắt buộc như quy định của Luật CCCD hiện hành.
Liên quan đến việc tích hợp thông tin vào thẻ căn cước, dự thảo Luật bổ sung quy định về việc tích hợp một số thông tin có tính ổn định, được sử dụng thường xuyên của người dân. Thẻ căn cước có giá trị sử dụng để cung cấp thông tin về người dân và tương đương việc xuất trình các giấy tờ do cơ quan có thẩm quyền cấp có thông tin đã được in hoặc tích hợp trong thẻ, giúp giảm giấy tờ, tạo thuận lợi trong thực hiện giao dịch dân sự, chuyển đổi số, cải cách thủ tục hành chính như: thông tin về thẻ bảo hiểm y tế, sổ bảo hiểm xã hội, giấy phép lái xe, giấy khai sinh, giấy chứng nhận kết hôn…
Căn cước điện tử là nội dung được bổ sung trong dự thảo Luật so với quy định của Luật CCCD năm 2014. Dự thảo Luật quy định mỗi công dân chỉ có 1 căn cước điện tử là tài khoản định danh điện tử do hệ thống định danh và xác thực điện tử tạo lập. Việc thực hiện thủ tục hành chính, dịch vụ hành chính công trên môi trường điện tử phải sử dụng căn cước điện tử.
Căn cước điện tử được sử dụng để thực hiện các giao dịch, hoạt động khác theo nhu cầu của người dân. Nó có giá trị sử dụng tương đương như việc sử dụng thẻ căn cước trong thực hiện các giao dịch có yêu cầu xuất trình thẻ; có giá trị cung cấp thông tin trong các loại giấy tờ, tài liệu đã được tích hợp vào tài khoản định danh điện tử để cơ quan, tổ chức có thẩm quyền đối chiếu khi thực hiện giao dịch có yêu cầu xuất trình giấy tờ đó.
Về quy định chuyển tiếp, dự thảo Luật quy định chuyển tiếp theo hướng CCCD đã được cấp trước ngày Luật này có hiệu lực thi hành vẫn có giá trị sử dụng đến hết thời hạn được ghi trong thẻ. Khi người dân có yêu cầu thì được đổi sang thẻ căn cước. Chứng minh nhân dân còn thời hạn sử dụng đã được cấp trước ngày Luật này có hiệu lực thi hành thì được sử dụng đến hết ngày 31.12.2024.
Các loại giấy tờ có giá trị pháp lý đã phát hành có sử dụng thông tin từ chứng minh nhân dân, thẻ CCCD vẫn nguyên hiệu lực pháp luật. Thẻ CCCD quy định tại các văn bản quy phạm pháp luật trước ngày Luật này có hiệu lực thi hành có giá trị như thẻ căn cước được quy định tại Luật này.
Chính phủ ban hành Nghị quyết 46/NQ-CP ngày 31.3.2023 phiên họp chuyên đề về xây dựng pháp luật tháng 3 năm 2023. Theo đó, Chính phủ quyết nghị về nội dung dự án Luật Căn cước công dân (sửa đổi), thống nhất về sự cần thiết xây dựng Luật. Bộ Công an chủ trì, phối hợp với các bộ, cơ quan liên quan khẩn trương hoàn thiện hồ sơ dự án Luật như: về tên gọi của Luật, thống nhất đổi tên Luật Căn cước công dân thành Luật Căn cước.
Về thu thập, cập nhật, kết nối, chia sẻ, khai thác và sử dụng thông tin trong Cơ sở dữ liệu căn cước (Điều 17 dự thảo Luật), thống nhất giao Chính phủ quy định chi tiết nội dung này. Về cấp CCCD cho người dưới 14 tuổi (Điều 20 dự thảo Luật), tích hợp thông tin (Điều 23 dự thảo Luật), quy định chuyển tiếp (Điều 46 dự thảo Luật)… cần tiếp tục đánh giá tác động, rà soát, nghiên cứu kỹ, bảo đảm khả thi, tránh gây xung đột với pháp luật liên quan.
Quy định trong luật những nội dung có tính ổn định, thống nhất cao; những nội dung mới, còn biến động thì giao Chính phủ quy định bảo đảm linh hoạt trong điều hành và kịp thời điều chỉnh cho phù hợp với thực tiễn. Tiếp tục rà soát các điều ước quốc tế liên quan để có quy định phù hợp với đặc điểm, điều kiện của Việt Nam và sự phát triển của công nghệ trên nguyên tắc tạo thuận lợi tối đa cho người dân khi sử dụng căn cước trong các giao dịch; bảo đảm bí mật đời tư, bí mật cá nhân theo quy định của Hiến pháp.
Bộ Công an chủ trì, phối hợp với Bộ Tư pháp, Văn phòng Chính phủ và các cơ quan liên quan nghiên cứu, tiếp thu ý kiến của các Thành viên Chính phủ, ý kiến thẩm định của Bộ Tư pháp, ý kiến của Văn phòng Chính phủ, hoàn thiện hồ sơ dự án Luật theo quy định. Giao Bộ trưởng Bộ Công an thừa uỷ quyền Thủ tướng, thay mặt Chính phủ ký trình Quốc hội, Uỷ ban Thường vụ Quốc hội dự án Luật Căn cước.
Phương Thảo
