Nhìn lại chặng đường 70 năm của sân khấu Thủ đô Hà Nội

Phát biểu tại hội thảo, Chủ tịch Hội Sân khấu Hà Nội NSND Nguyễn Hoàng Tuấn khẳng định, 70 năm kể từ Ngày Giải phóng Thủ đô, có thể nói, không một sự kiện lớn nào của Hà Nội và đất nước, nghệ thuật sân khấu Thủ đô không góp mặt. Nhất là những năm tháng kháng chiến, sân khấu Hà Nội cùng với các loại hình nghệ thuật khác đã trực tiếp tham gia cuộc chiến đấu của dân tộc.

Nhiều vở diễn ra đời từ trong khói lửa chiến tranh, được dàn dựng khẩn trương và đến với chiến sĩ, đồng bào cả nước. Các nhân vật anh hùng, chiến sĩ, nông dân, công nhân, trí thức trở thành trung tâm các vở diễn, cùng với diễn xuất tài năng của các nghệ sĩ ở nhiều loại hình kịch nói, chèo, cải lương… đã góp phần cổ vũ chiến đấu.

Trong thời kỳ hòa bình, sân khấu Thủ đô đã vào cuộc nhanh, tạo nên những tác phẩm phản ánh chân thực đời sống, đa chiều công cuộc đổi mới, tôn vinh những tấm gương, điển hình tiên tiến, phê phán những thói hư, tật xấu, thức tỉnh ý thức xã hội… Đặc biệt, trong giai đoạn hiện nay, sân khấu Thủ đô đã hội nhập sâu rộng, phát triển hình thức thể hiện đa dạng, có những tác phẩm mới đáp ứng thị hiếu của công chúng hiện đại, đồng thời phục vụ công tác tuyên truyền chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước và thành phố bằng nghệ thuật.

Đồng quan điểm trên, NSND Bùi Thanh Trầm, từ những năm đầu thế kỷ, hầu hết những sự kiện sân khấu quan trọng nhất trong đời sống sân khấu cả nước đều diễn ra và kết tinh ở Hà Nội. Ngay sau ngày Thủ đô giải phóng (l0/10/1954), sân khấu Hà Nội đã nhanh chóng đi vào quỹ đạo của nền sân khấu cách mạng.

Trong suốt 10 năm đầu giải phóng tại các hội diễn sân khấu toàn quốc, sân khấu Thủ đô đã ghi dấu ấn với nhiều tiết mục đặc sắc. Có thể kể tới “Trương Viên” của đoàn Lạc Việt, “Bà mẹ sông Hồng”, “Hoàng Diệu” của đoàn Kim Phụng, “Kiều” của Đoàn Chuông Vàng, “Thạch Sanh” của Đoàn chèo Hà Nội…

“Thời kỳ từ 1965 đến 1975 là thời kỳ mà văn học nghệ thuật đạt những thành tựu lớn. Đóng góp của sân khấu Hà Nội vào thành tựu chung ấy trước hết phải nói đến tính chiến đấu, sắc bén, tính thời sự nóng bỏng của sân khấu Hà Nội, đặc điểm nổi bật kéo dài suốt những năm sau này, nhất là ở thời kỳ tiếp theo” – NSND Bùi Thanh Trầm cho biết thêm.

Tuy khẳng định sân khấu Hà Nội “đã có một lịch sử không thiếu vinh quang, rất nhiều thành tựu”, nhưng các chuyên gia cũng cho rằng, phía sau những thành tựu thì vẫn còn có những tồn tại cần phải giải quyết.

NSND Nguyễn Hoàng Tuấn chia sẻ: “Hà Nội ngày càng hòa nhập sâu rộng hơn vào quá trình hội nhập, hiện đại hóa thì những hình thức diễn xướng truyền thống càng chịu nhiều sức ép, trở thành yếu thế. Dù xót xa, chúng ta cũng phải thừa nhân thời đại hoàng kim của Cải lương đã qua, các loại hình truyền thống như chèo, dân ca, nhạc cổ truyền…đang mất dần công chúng. Các loại hình văn nghệ quần chúng đang gặp nhiều trở ngại. Cơ chế của Nhà nước với các nhà hát đang thay đổi theo chiều hướng thị trường. Xu hướng giải trí có xu hướng lấn dần nghệ thuật chuyên nghiệp không phải vì nghệ thuật chuyên nghiệp không giữ được tính chất chuyên nghiệp mà chủ yếu là do thị hiếu của đám đông đang nghiêng về sự giải trí đại chúng. Đây không phải là cái gì mới lạ, trái quy luật mà nó là hiện tượng mang tính phổ quát, toàn cầu”.

Qua đó, NSND Nguyễn Hoàng Tuấn cho rằng, trên chặng đường mới, giới nghệ thuật sân khấu Thủ đô cần tiếp tục đổi mới, sáng tạo, thể hiện sự tiên phong của nghệ sĩ trong phát hiện những vấn đề của thời đại, dự báo xu hướng phát triển của xã hội và đưa những vấn đề, con người vào tác phẩm sân khấu một cách hấp dẫn, cuốn hút bằng nhiều hình thức hiện đại, góp phần nâng cao đời sống tinh thần của nhân dân Thủ đô; phát triển văn hóa, xây dựng người Hà Nội thanh lịch, văn minh; xây dựng con người Việt Nam thời kỳ mới.

Còn theo NSND Bùi Thanh Trầm, Thủ đô và đất nước đang có những bước phát triển vượt bậc với nhiều đổi thay, trở thành chất liệu cho nghệ sĩ sáng tác. Khán giả hiện nay đang dần trở lại với sân khấu, tuy nhiên họ đòi hỏi tác phẩm có chất lượng nghệ thuật cao, được đầu tư công phu và giàu sáng tạo…

Trong khi đó, NSND Lê Tiến Thọ cho rằng: “Yêu cầu của thời đại trong việc xây dựng con người mới hôm nay, đặt ra nhiệm vụ cho nghệ thuật sân khấu chính là sự gắn bó, nỗ lực phản ánh chân thực cuộc sống, làm phong phú và sâu sắc thêm chủ nghĩa nhân văn của văn học, nghệ thuật nước nhà. Và để sân khấu Thủ đô phát huy được nhiệm vụ, phát triển xứng tầm, đóng góp cho công nghiệp văn hóa Thủ đô, giới nghệ sĩ sân khấu cần nỗ lực phát huy khả năng sáng tạo để có những tác phẩm nghệ thuật sân khấu có giá trị đỉnh cao, đáp ứng nhu cầu của công chúng, hoàn thành sứ mệnh trách nhiệm xã hội, nghĩa vụ công dân và đạo đức nghề nghiệp, chung sức, chung lòng xây dựng nhiều tác phẩm có giá trị chất lượng nghệ thuật cao, phục vụ nhân dân”./.