Nhật Bản có tận 9 triệu căn nhà hoang, tại sao vậy?

Cửa sổ bị đóng kín, lớp sơn bong tróc và cỏ mọc um tùm là điều có thể bắt gặp ở nhiều căn nhà bỏ trống tại Nhật Bản. Theo báo cáo từ Bộ Nội vụ Nhật Bản, hiện có hơn 9 triệu ngôi nhà hoang (akiya) trên khắp cả nước. Đây là con số kỷ lục, chiếm 13,8% tổng số bất động sản của nước này, theo South China Morning Post hôm nay 6.5.

Vấn đề nan giải

Những ngôi nhà bị bỏ hoang khi chủ nhân qua đời hoặc chuyển đến sống ở viện dưỡng lão, trong khi người thân không muốn chuyển đến ở hoặc không đủ tiền tu sửa. Nhiều trường hợp không xác định được người thừa kế, hay tranh cãi trong việc phân chia tài sản.

Ông Seth Sulkin, nhà sáng lập công ty phát triển bất động sản và quản lý tài sản Pacifica Capital KK, cho biết lý do chính khiến nhà ở Nhật Bản bị bỏ hoang đến từ dân số sống bên ngoài thành phố Tokyo đang giảm nhanh chóng, đặc biệt ở vùng Tohoku và Hokkaido.

Quyền thừa kế và sở hữu bất động sản ở Nhật Bản cũng là trở ngại khi xử lý những căn nhà hoang. Theo đó, khi chủ sở hữu qua đời, vợ/chồng của họ có quyền sở hữu một nửa bất động sản, phần còn lại được chia cho con cái. Nếu không xác định được người thừa kế hoặc có người từ chối bán phần sở hữu thì sẽ không có giải pháp.

Trước kia, nhà bỏ hoang chỉ phổ biến ở các vùng nông thôn bị ảnh hưởng nặng nề bởi sự suy giảm dân số ngày càng trầm trọng của Nhật Bản. Song tình trạng này hiện nay đã xuất hiện ở cả những vùng ngoại ô các thành phố lớn.

Để giải quyết tình trạng nhà hoang ngày càng gia tăng, Nhật Bản hồi tháng 12.2023 đã trao cho giới chức địa phương quyền duy trì các khoản giảm thuế đối với chủ sở hữu chưa có biện pháp bảo trì nhà ở. Động thái này nhằm khuyến khích chủ sở hữu tu sửa nhà, hoặc bán lại cho các công ty bất động sản để tận dụng tốt hơn.

Ông Sulkin cho rằng chính phủ cần có các cơ chế quyết đoán hơn, chẳng hạn cho phép các cơ quan chức năng địa phương tiếp quản những ngôi nhà hoang và bán lại cho các chủ đầu tư. “Nếu không, vấn đề sẽ ngày càng nghiêm trọng khi dân số Nhật Bản tiếp tục già đi, và sẽ có thêm nhiều căn nhà bỏ trống”, theo ông Sulkin.

Tận dụng cơ hội

Bà Tomoko Oono, cựu nhân viên ngân hàng ở quận Saitama, phía bắc Tokyo, cho biết: “Khi mẹ tôi qua đời khoảng 7 năm trước, chúng tôi chưa bao giờ thực sự nghĩ đến việc phát triển hoặc cho thuê nhà của bà”. Bà Oono cho rằng ngôi nhà đã cũ và xuống cấp, việc phá dỡ và tu sửa sẽ rất tốn kém. Do đó, bà đã quyết định bán đất.

Dù việc bán đất đã mang lại một khoản tiết kiệm khá lớn, bà Oono vẫn bất ngờ khi phát hiện chủ đầu tư đã cố xây 2 căn nhà trên cùng khu đất. “Mẹ tôi có một khu vườn và mảnh đất ở góc, nên chủ đầu tư đã lấp vườn để xây 2 căn nhà. Tôi nghĩ họ đã thấy cơ hội kiếm lời và nắm lấy nó”, bà nói.

Một số cá nhân nhận thấy cơ hội kinh doanh từ những căn nhà có giá mua ban đầu thấp. Vào năm 2020, ông Anton Wormann, từ Thụy Điển, đã mua một căn nhà bỏ hoang trong hơn 10 năm và biến nó thành một nơi ấm cúng để cho thuê, bất chấp người thân ban đầu phản đối. Chủ nhà không mặn mà với việc cải tạo nên thủ tục giấy tờ diễn ra nhanh chóng. Ông Wormann đã dành một năm cùng khoản tiết kiệm khá lớn để cải tạo gần như toàn bộ ngôi nhà. Ông cho biết đã học được rất nhiều và rất hứng thú với công việc này.

“Tôi thấy có tiềm năng lớn với những căn nhà hoang tại Nhật Bản. Nếu muốn, bạn có thể mua cả một ngôi làng ở những vùng xa. Nhưng vấn đề là nó sẽ khó bán lại, nên chỉ phù hợp với những ai có ý định ở dài lâu”, ông chia sẻ. Hiện ông Wormann đang theo đuổi dự án tu sửa căn nhà hoang khác ở quận Shinjuku, Tokyo, với chi phí hoàn thiện – bao gồm tiền mua nhà – có thể lên đến 25 triệu yen (hơn 4 tỉ đồng).