Nhận diện thách thức thương mại hàng hóa với Mỹ

Nhận diện thách thức

Sau bầu cử Tổng thống Mỹ năm 2024, quan hệ thương mại song phương Việt – Mỹ đứng trước những thử thách và cơ hội rộng mở trong những năm tới. Trong đó, Việt Nam đang đối diện 3 thách thức: thặng dư thương mại tăng mạnh cả về tỷ trọng và tốc độ; Mỹ vẫn xác định Việt Nam nằm trong danh sách các nền kinh tế phi thị trường; với độ mở nền kinh tế lớn, tham gia nhiều hiệp định thương mại song phương và đa phương, Việt Nam chính là cửa ngõ để hàng hóa nước thứ 3 lẩn tránh thuế nhập khẩu của Mỹ.

Những thách thức trên nếu không được nhận diện kịp thời để điều chỉnh theo hướng giảm thiểu tác động, sẽ làm phát sinh các vấn đề khó hơn cho hàng hóa xuất khẩu, nguy cơ ảnh hưởng tới sản xuất. Theo đó, việc tìm kiếm các giải pháp để giảm đáng kể thâm hụt thương mại, gồm mục tiêu đạt được sự có đi có lại trong biểu thuế quan tương ứng, cũng như giải quyết các vấn đề trung chuyển và gian lận nguồn gốc xuất xứ là những thách thức có thật, phức tạp và nhiều khả năng xảy ra.

Tại Tọa đàm trực tuyến: Nhận định chính sách thương mại của Mỹ tác động tới thương mại hàng hóa của Việt Nam do Vụ Thị trường châu Âu – châu Mỹ (Bộ Công thương) tổ chức mới đây, TS. Lê Huy Khôi, Phó viện trưởng Viện Nghiên cứu chiến lược, chính sách công thương cho hay, nhiều doanh nghiệp và cộng đồng quốc tế có những dự báo khác nhau về chính sách thương mại mới dưới thời Tổng thống Trump, nhưng trên hết, đó sẽ là những chính sách ưu tiên hướng tới đảm bảo lợi ích cốt lõi cho Mỹ là bảo vệ sản xuất nội địa, tránh phụ thuộc quá lớn vào bên ngoài, thu hút đầu tư cho sản xuất nội địa.

Trong 11 tháng năm 2024, thương mại hai chiều Việt – Mỹ đạt gần 123 tỷ USD, tăng gần 13 tỷ USD so với thực hiện của cả năm ngoái. Mỹ tiếp tục là thị trường xuất khẩu lớn nhất của Việt Nam với kim ngạch 108,9 tỷ USD, tăng 23,9%; nhập khẩu từ Mỹ đạt 13,5 tỷ USD, tăng 7,3%; Việt Nam xuất siêu  95,4 tỷ USD, tăng 26,7% so với cùng kỳ năm trước.

Các sản phẩm xuất khẩu chủ lực của Việt Nam sang Mỹ đa dạng, từ nông sản (cà phê, hạt điều, hồ tiêu, gạo), hải sản (tôm, cá basa) và hàng may mặc, giày dép, linh kiện điện tử, gỗ và sản phẩm gỗ…, đóng vai trò quan trọng trong chuỗi cung ứng toàn cầu

Theo TS. Khôi, tới đây, các ngành công nghiệp chế biến, chế tạo như dệt may, da giày, hàng điện tử, máy móc, thiết bị có kim ngạch xuất khẩu lớn sang Mỹ cần lưu ý các biện pháp phòng vệ thương mại. Nhóm sản phẩm nông sản, vốn là mặt hàng tiêu dùng thiết yếu của Việt Nam sang Mỹ, trước mắt sẽ không ảnh hưởng nhiều.

Bà Virginia Foote, Chủ tịch, kiêm Giám đốc điều hành Công ty Bay Global Strategies khuyến cáo: “Dưới thời Tổng thống Donald Trump 2.0, Mỹ có thể tiếp tục áp dụng các biện pháp bảo hộ như kiểm soát nhập khẩu, áp thuế quan và đưa ra các tiêu chuẩn khắt khe về lao động, môi trường, nhằm bảo vệ sản xuất nội địa và giảm phụ thuộc của toàn chuỗi cung ứng vào Trung Quốc”.

Đa dạng hóa thị trường, tăng nhập hàng từ Mỹ

Xuất nhập khẩu năm 2025 của Việt Nam được dự báo tiếp tục tăng trưởng, khi nhu cầu tại nhiều thị trường lớn gia tăng, trong đó có Mỹ, lạm phát ở nhiều thị trường (EU, Nhật Bản) giảm… Những yếu tố này tác động tích cực đến thương mại của Việt Nam với thế giới.

Thế nhưng, rủi ro về các chính sách hạn chế thương mại và hàng rào thuế quan luôn cận kề, nhất là quy mô xuất khẩu trong năm 2025 dự báo tăng, vượt xa mốc 400 tỷ USD (Tổng cục Hải quan tính toán, xuất nhập khẩu cả năm 2024 đạt 782,33 tỷ USD).

Để giảm thiểu rủi ro, TS. Lê Huy Khôi nhấn mạnh, Việt Nam cần đẩy mạnh cải cách kinh tế, đa dạng hóa thị trường xuất khẩu và nâng cao năng lực cạnh tranh. Các doanh nghiệp chủ động cải tiến công nghệ, tuân thủ tiêu chuẩn quốc tế và phát triển chiến lược dài hạn để đáp ứng yêu cầu từ thị trường Mỹ. Các ngành xuất khẩu lớn sang Mỹ phải chủ động điều tiết để hạn chế bị “soi”.

Theo ông Diệp Thành Kiệt, Phó chủ tịch Hiệp hội Da giày – Túi xách Việt Nam (Lefaso), xuất khẩu sang Mỹ nhiều năm liên tục chiếm trên 40% tổng sản phẩm da giày, túi xách xuất khẩu của Việt Nam. Qua phân tích, bài toán ở quy mô quốc gia là phải giảm thâm hụt thương mại giữa hai bên để đảm bảo công bằng thương mại, theo đúng mục tiêu của chính quyền mới của Mỹ, vì Việt Nam hiện có thâm hụt thương mại lớn với thị trường này.

Nêu giải pháp, ông Kiệt đề xuất, về phía Chính phủ, để giảm thâm hụt thương mại, có thể giảm xuất khẩu hoặc tăng nhập khẩu. Nhưng việc giảm xuất khẩu không khả thi, vì sẽ ảnh hưởng tới tăng trưởng kinh tế, nhưng nên kiểm soát xuất khẩu một cách thực chất, tránh tình trạng gian lận xuất xứ hàng hóa. “Về nhập khẩu, theo tôi, nên tìm đầu mối nhập từ Mỹ, là cách giải quyết về thương mại công bằng với thị trường này”, ông Kiệt gợi mở.