Người đứng đầu không trực tiếp vào cuộc, không trực tiếp làm, không trực tiếp dùng thì chuyển đổi số khó thành công

Bộ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Thanh Nghị cùng đại diện các đơn vị trực thuộc Bộ Xây dựng, các Sở Xây dựng trên toàn quốc tham dự Hội nghị. Hội nghị được tổ chức theo hình thức trực tiếp và trực tuyến.

Tại Hội nghị, đại diện Trung tâm thông tin – Bộ Xây dựng đã báo cáo tình hình triển khai chuyển đổi số ngành Xây dựng, những kết quả đạt được và một số khó khăn, hạn chế đang gặp phải, giới thiệu các nhiệm vụ và giải pháp trọng tâm thúc đẩy chuyển đổi số trong thời gian tới.

Thay đổi nhận thức và hành động về chuyển đổi số trong Bộ, ngành Xây dựng

Phát biểu tại Hội nghị, Bộ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Thanh Nghị cho biết, Bộ Xây dựng đã ban hành Kế hoạch chuyển đổi số ngành giai đoạn 2020-2025, định hướng đến năm 2030 và đã đạt được một số kết quả tích cực. Đó là sự thay đổi rõ rệt về nhận thức và hành động về chuyển đổi số tại các đơn vị trong Bộ, trong ngành.

Công tác xây dựng và hoàn thiện thể chế pháp luật ngành Xây dựng, công tác cải cách thủ tục hành chính đã được lồng ghép nội dung chuyển đổi số, giảm giấy tờ công dân, tạo thuận lợi cho người dân và doanh nghiệp trong giải quyết thủ tục hành chính. Đặc biệt, Hệ thống thông tin giải quyết thủ tục hành chính của Bộ đã được nâng cấp, kết nối đồng bộ với Cổng dịch vụ công quốc gia và các cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư, giúp tạo thuận lợi cho người dân và doanh nghiệp. Tỷ lệ hồ sơ nộp trực tuyến trong năm 2024 đã đạt 87%, tăng gấp ba lần so với năm 2020, đưa Bộ Xây dựng vào top 6 về chỉ số phục vụ người dân và doanh nghiệp.

Tuy nhiên, Bộ trưởng cũng chỉ ra một số thách thức đang phải đối mặt trong quá trình chuyển đổi số, bao gồm: Hạn chế về nhận thức và kỹ năng sử dụng công nghệ số của một bộ phận cán bộ, công chức; Thiếu hụt nhân lực công nghệ thông tin và an toàn thông tin, nguồn lực dành cho chuyển đổi số còn hạn chế, việc số hóa dữ liệu còn chậm. Ngoài ra, các nền tảng công nghệ mới như AI, BIM, GIS … còn chậm được triển khai, ứng dụng.

Cũng tại Hội nghị, đại diện Cục Phát triển đô thị, Bộ Xây dựng; Bộ Công an, Tập đoàn Viettel, VNPT đã có một số tham luận quan trọng liên quan đến công tác chuyển đổi số, cơ sở dữ liệu… trong ngành Xây dựng.

Học hỏi từ mô hình chuyển đổi số đã thành công là cách học tốt nhất

Tại Hội nghị, Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng đã chia sẻ một số kinh nghiệm, cách làm về chuyển đổi số sau 5 năm thực hiện chuyển đổi số quốc gia. Trong thời đại công nghệ số đang phát triển nhanh chóng, việc học hỏi từ những mô hình chuyển đổi số đã thành công là cách học tốt nhất. “Cái gì mới thì cách tốt nhất là đi học, nhất là những cái người khác đã làm thành công rồi”, Bộ trưởng Bộ TT&TT chia sẻ.

Tháng 6 vừa qua, Ủy ban Quốc gia về chuyển đổi số đã tổ chức một hội nghị quan trọng về mô hình chuyển đổi số thành công cấp Bộ, ngành để nhân rộng tại Tòa án nhân dân tối cao. Trong thời gian tới, vào cuối quý III, Ủy ban quốc gia về chuyển đổi số sẽ tổ chức thêm hai hội nghị về mô hình thành công là mô hình dịch vụ công trực tuyến và mô hình trung tâm điều hành thông minh.

Sau nhiều năm chuyển đổi số, chúng ta tổng kết được các bài học thành công để nhân rộng và phổ cập. Tư lệnh ngành TT&TT khuyến khích Bộ Xây dựng nên tham khảo các mô hình đã thành công của các Bộ, ngành, địa phương trong nước, của Bộ Xây dựng của các nước trên thế giới. Bộ trưởng cho rằng, ngày nay cách để trở thành người giỏi nhất không phải là người tự mình sáng tạo ra mọi thứ, mà là biết ai giỏi nhất cái gì, từ đó học hỏi, áp dụng. Đây cũng là cách tiếp cận của Viettel trong phát triển công nghệ cao.

AI không thay thế con người

Liên quan đến ứng dụng AI, Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng cho biết, hiện nay Bộ TT&TT đang tập trung vào việc sử dụng AI làm trợ lý, giúp việc cho con người. Tuy nhiên, cần phải tư duy rằng, AI chỉ là giúp việc, vẫn nằm trong tầm kiểm soát của con người. Cho dù AI có thông minh hơn, nhiều thông tin hơn, nhiều trí thức hơn nhưng mục đích cuối cùng cũng để giúp con người ra quyết định, làm việc tốt hơn. Đây là một cách tiếp cận rất nhân văn: AI không thay thế con người. Với sự hỗ trợ của AI, mình làm công việc tốt hơn, nhẹ tải đi, Bộ trưởng nhấn mạnh.

Trên tinh thần như vậy, Bộ TT&TT đã chính thức khởi động ba dự án trợ lý ảo. Một trợ lý ảo hỗ trợ cán bộ công chức, một trợ lý ảo giúp phát hiện các mâu thuẫn trong văn bản quy phạm pháp luật và một trợ lý ảo hỗ trợ người dân về hệ thống tư pháp.

Đào tạo nhận thức về chuyển đổi số cho người đứng đầu

Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng đặc biệt nhấn mạnh vai trò của người đứng đầu các cấp trong quá trình triển khai chuyển đổi số. Người đứng đầu không trực tiếp vào cuộc, không trực tiếp làm, không trực tiếp dùng thì khó thành công bởi vì người đứng đầu phải thay đổi một số quy định để thay đổi cách làm trong tổ chức.

Người đứng đầu có dùng mới biết sản phẩm có tốt hay không, mới đặt ra yêu cầu để công ty công nghệ hoàn thiện sản phẩm. Người đứng đầu sử dụng thì cả Bộ, cả ngành sẽ dùng theo. Đó chính là vai trò làm gương của người đứng đầu.

Bộ trưởng cũng đề xuất Bộ Xây dựng cần lên kế hoạch về một chương trình đào tạo nhận thức về chuyển đổi số dành cho người đứng đầu, nhất là các Cục trưởng, Vụ trưởng, các Giám đốc Sở. Đồng thời cần có kế hoạch tổng thể cấp Bộ, trong đó Bộ trưởng giao nhiệm vụ chuyển đổi số cụ thể cho từng đơn vị để chuyển đổi số được thực hiện đồng bộ trên bình diện toàn ngành Xây dựng.

Bộ trưởng nhấn mạnh tầm quan trọng của việc làm thí điểm trước khi nhân rộng, phổ cập khi triển khai chuyển đổi số. Làm thí điểm trước, làm đến nơi, làm cho đến thành công, sau đó mô hình hoá, nhân rộng ra toàn ngành. Chuyển đổi số chỉ hiệu quả khi làm 100% toàn ngành. Tuy nhiên có cái khó là không đủ kinh nghiệm, không đủ nguồn lực để làm ngay một lúc. Do đó cần lấy một dự án, một xã, một huyện làm thí điểm, làm đến tận cùng, sau đó thành công thì nhân rộng.

Làm chuyển đổi số thì phải dùng nền tảng số, thay vì dùng phần mềm. Cần làm rõ cái gì Trung ương làm, cái gì địa phương làm.

Đặc biệt, Bộ trưởng nhấn mạnh, những cái mới, nhất là liên quan đến công nghệ, chưa làm bao giờ muốn đưa xuống địa phương, xuống cấp dưới thì phải hướng dẫn chi tiết, cầm tay chỉ việc. Chỉ có cách này chuyển đổi số mới đi sâu xuống dưới, mới toàn dân, toàn diện.

Tìm công thức thành công để nhân rộng

Muốn chuyển đổi số thành công, cần phải tìm công thức thành công để nhân rộng. Bộ trưởng Bộ TT&TT đưa ra ví dụ, chuyển đổi số Việt Nam công thức là Chính phủ số + Kinh tế số + Xã hội số. Chuyển đổi số toàn dân dùng công thức “đi từng ngõ, gõ từng nhà, rà từng đối tượng”. Bộ Công an khi triển khai cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư thì xây dựng, phát triển dữ liệu theo công thức “đúng, đủ, sạch, sống”. Công thức phải ngắn gọn, đúng bản chất thì mới đi xuống được đến địa phương.

Một trong những thách thức trong quá trình chuyển đổi số mà các Bộ, ngành, địa phương gặp phải đó là thiếu hụt nguồn nhân lực về chuyển đổi số. Để giải quyết vấn đề này, Bộ trưởng cho biết, Việt Nam có nhiều doanh nghiệp công nghệ thông tin xuất sắc, đủ năng lực giúp các Bộ, ngành thực hiện chuyển đổi số thành công. Việc chính của cơ quan nhà nước là cung cấp thông tin, cung cấp tri thức, các doanh nghiệp công nghệ số có đủ nguồn lực để đưa ra các sản phẩm tốt, có chất lượng, giúp cơ quan nhà nước triển khai hiệu quả quá trình chuyển đổi số.

Về đầu tư cho chuyển đổi số, các Bộ, ngành là cơ quan quản lý nhà nước trong lĩnh vực đó trên toàn quốc, vì vậy chi cho chuyển đổi số nên chiếm khoảng 20-30% ngân sách của Bộ. Để đánh giá hiệu quả của các khoản đầu tư cho chuyển đổi số thì giá trị tạo ra từ một dự án phải lớn hơn chi phí thì mới làm. Kinh nghiệm của Australia là: Giá trị tạo ra gấp đôi chi phí thì nên làm.

Cuối cùng, Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng cam kết Bộ TT&TT sẵn sàng đồng hành với Bộ Xây dựng trong quá trình triển khai chuyển đổi số./.