Trải qua hơn 1.000 năm, làng Trạch Xá (Hà Nội) đã nuôi dưỡng những người thợ may tài hoa với đôi bàn tay khéo léo tạo ra những chiếc áo dài truyền thống tôn lên vẻ đẹp của người phụ nữ Việt.
Cách trung tâm thành phố Hà Nội khoảng 60km, làng nghề Trạch Xá (xã Hoà Lâm, huyện Ứng Hoà) từ xa xưa đã nổi tiếng với nghề may áo dài truyền thống. Ít ai biết rằng, ngôi làng này cùng nghề may áo dài truyền thống đã có tuổi đời lên tới hơn 1.000 năm. (Ảnh: Minh Sơn/Vietnam+)
Nghề may làng Trạch Xá đến bây giờ vẫn giữ được truyền thống là bởi làm hoàn toàn thủ công. Dịp cuối tháng 2/2024 vừa qua, Làng nghề may Trạch Xá đã được công nhận là 1 trong 26 Di sản văn hóa phi vật thể cấp Quốc gia. (Ảnh: Minh Sơn/Vietnam+)
Đến làng Trạch Xá những ngày sau Tết, dù không có vẻ sôi động, rộn ràng nhưng hầu như xưởng may nào cũng bận rộn cho “vụ mùa” mới. Theo chị Nguyễn Thị Dung – Phó Trưởng thôn Trạch Xá, trong làng có khoảng 500 hộ gia đình thì đến 90% làm nghề may áo dài. (Ảnh: Minh Sơn/Vietnam+)
57 năm tuổi đời nhưng ông Đỗ Minh Tám, một nghệ nhân may áo dài trong làng đã có đến 40 năm gắn bó với nghề. Theo lời ông Tám, nghề may nhà mình đã truyền từ rất nhiều đời đến nỗi ông cũng không nhớ nổi. Từ khi 8, 9 tuổi ông đã học cách làm quen với cây kim, sợi chỉ. Đến 15, 16 tuổi đã có thể tự may đã thành thạo các kỹ thuật may và có thể tự may được một chiếc áo dài truyền thống. (Ảnh: Minh Sơn/Vietnam+)
Theo ông Tám, trước đây áo dài của Trạch Xá được làm thủ công hoàn toàn. Thợ may của làng ngày xưa chỉ cần mang theo những dụng cụ cơ bản như kim, kéo, thước, vạch… là đã có thể hành nghề. (Ảnh: Minh Sơn/Vietnam+)
Ngày nay dù có sự hỗ trợ của máy may công nghiệp nhưng phần hỗ trợ của máy chỉ chiếm một tỷ lệ rất nhỏ. “Máy cũng chỉ dùng để hỗ trợ những đường khâu giấu đi, còn đường may phô ra ngoài thì bắt buộc phải làm bằng tay,” ông Tám chia sẻ. (Ảnh: Minh Sơn/Vietnam+)
Ông Tám cũng tiết lộ, khác với cách khâu thông thường, người làng Trạch Xá có bí quyết cầm kim tay dọc độc đáo, “cầm kim mà như không cầm.” Lúc khâu, ngón trỏ bàn tay phải người thợ có nhiệm vụ giữ chắc mũi kim, đồng thời dùng lực ngón giữa của tay phải đẩy cây kim còn các các ngón tay trái sẽ làm nhiệm vụ điều chỉnh vải và điều hướng cho mũi kim bằng cách chuyển động mặt vải lên xuống nhịp nhàng. Cách khâu này khiến tà áo dài mềm mại hơn. (Ảnh: Minh Sơn/Vietnam+)
Với kiểu cầm kim tay dọc, người thợ khi khâu áo không hề nhìn thấy kim. Sản phẩm sau khi hoàn thiện, mép trong áo không lộ đường chỉ mà phẳng như dán hồ, còn mặt ngoài vải, có các mũi chỉ thằng hàng, đều tăm tắp. “Trong dán hồ, ngoài phô trứng nhện” theo đó trở thành một tiêu chuẩn của người thợ may Trạch Xá. (Ảnh: Minh Sơn/Vietnam+)
Ngoài kỹ thuật cầm kim tay dọc, áo dài Trạch Xá còn độc đáo khi dùng chỉ may được lấy ra từ chính mảnh vải dùng may áo. Ông Tám cho biết, nếu dùng chỉ công nghiệp khi giặt, là, thân áo sẽ bị co dưới tác động của nhiệt, nước, tà áo dài sẽ bị cứng. Áo dài Trạch Xá khi giặt sẽ không bị co rút, trông rất tự nhiên và mềm mại. (Ảnh: Minh Sơn/Vietnam+)
Ông Tám cho biết, tháng bận rộn nhất trong năm của làng Trạch Xá là tháng 10 và 11. Bởi thời gian này, người dân làm áo dài để diện Tết. (Ảnh: Minh Sơn/Vietnam+)
Ông Đỗ Minh Tám là thợ cả thông thạo may áo dài cho nam giới. Mẫu áo nam cổ được ông Tám thiết kế với những kiểu dáng phỏng theo những mẫu áo xưa đã từng được thợ may Trạch Xá dựng cho vua Bảo Đại và các quan lại Triều Nguyễn. (Ảnh: Minh Sơn/Vietnam+)
Tùy theo chất liệu, mỗi chiếc áo dài nam có giá vài triệu, vài chục triệu, thậm chí hàng trăm triệu đồng một sản phẩm nhờ sự tinh xảo từ chiếc cúc áo đến đường kim mũi chỉ. (Ảnh: Minh Sơn/Vietnam+)
Ông Tám chia sẻ trước đây khi chưa có sự hỗ trợ của máy may, mỗi chiếc áo dài phải cần khoảng 4 ngày mới có thể xong. Hiện giờ, khi đã có thêm các công cụ hỗ trợ, mỗi ngày ông có thể hoàn thiện 1 chiếc áo truyền thống. (Ảnh: Minh Sơn/Vietnam+)
Những ngày này, tại xưởng may nhà chị Lê Thị Hằng cũng tất bật cho các đơn hàng áo dài lên tới cả ngàn bộ. (Ảnh: Minh Sơn/Vietnam+)
Khác với ông Tám, xưởng may chị Hằng lại chuyên về những mẫu áo dài cách tân, hiện đại. Chị Hằng cho biết: “Mình không phải người làng nhưng làm dâu tại đây từ lâu và đã có 12 năm trong nghề may áo dài.” (Ảnh: Minh Sơn/Vietnam+)
Nhờ sự chăm chỉ học hỏi cũng như tiếp thu những kiến thức về áo dài hiện đại, những bộ áo dài của chị Hằng được rất nhiều du khách cũng như khách hàng ưa tích. (Ảnh: Minh Sơn/Vietnam+
Nghề may ở Trạch Xá muốn học cũng rất gian nan, đòi hỏi lòng kiên trì, tận tâm của cả người học lẫn người dạy. Theo chị Hằng, để có thể thạo nghề, mỗi người thường phải mất cỡ 3 – 4 năm trời ròng rã. (Ảnh: Minh Sơn/Vietnam+)
Dưới bàn bàn tay khéo léo của người thợ may, những chiếc áo dài truyền thống được tạo nên đầy sự kín đáo, vừa tôn lên vóc dáng thanh thoát của người phụ nữ Hà thành. (Ảnh: Minh Sơn/Vietnam+)
Áo dài ở Trạch Xá vẫn luôn được người tiêu dùng ưa chuộng bởi vẻ mềm mại của tà áo và tôn được dáng thanh thoát của người mặc. (Ảnh: Minh Sơn/Vietnam+)
Năm 2004, làng Trạch Xá được công nhận là “Làng may áo dài truyền thống.”Trong làng, có rất nhiều thợ giỏi được công nhận là nghệ nhân. Làng Trạch Xá hiện nay không chỉ là một làng nghề truyền thống mà còn là địa điểm văn hóa thu hút khách du lịch trong và ngoài nước. (Ảnh: Minh Sơn/Vietnam+)
