Nghiên cứu cơ chế hỗ trợ nhà khoa học, tránh tình trạng ‘nghiên cứu bị xếp ngăn tủ’

Những tồn tại cần khắc phục

Tại buổi gặp gỡ các đại biểu trí thức và nhà khoa học ngày 30/12 tại Hà Nội, Tổng Bí thư Tô Lâm nhấn mạnh, trí thức và nhà khoa học luôn là lực lượng tiên phong trong việc khai sáng dân trí, xây dựng lý luận cách mạng và ứng dụng khoa học kỹ thuật vào thực tiễn.

Tổng Bí thư ghi nhận, biểu dương, đánh giá cao và chúc mừng những thành tựu, kết quả mà đội ngũ trí thức, nhà khoa học Việt Nam đã đạt được trong các giai đoạn cách mạng của Đảng, đặc biệt trong giai đoạn đổi mới đất nước. Trong đó, ứng dụng công nghệ mới đã giúp chuyển đổi cơ cấu kinh tế nông nghiệp, nông thôn, tăng giá trị sản xuất, đưa Việt Nam vào nhóm các nước xuất khẩu hàng đầu thế giới về gạo, cà phê, hạt tiêu, điều, cao su…

Bên cạnh những thành tựu, Tổng Bí thư cũng thẳng thắn chỉ ra những tồn tại cần sớm khắc phục. Tổng bí thư cho biết, số lượng các công trình, sáng chế mang tầm quốc tế còn hạn chế, thiếu các phát kiến đột phá. Các tập thể khoa học mạnh, có uy tín khu vực và quốc tế vẫn chưa nhiều, trong khi nghiên cứu khoa học chưa đáp ứng được nhu cầu cấp thiết của xã hội.

Đáng chú ý, đội ngũ nhân tài tinh hoa và các chuyên gia đầu ngành đang thiếu hụt nghiêm trọng. Nhân lực kế cận cũng chưa được quan tâm đúng mức, dẫn đến đóng góp của trí thức cho phát triển kinh tế – xã hội chưa tương xứng.

Tổng Bí thư Tô Lâm phát biểu tại buổi gặp gỡ các đại biểu trí thức và nhà khoa học ngày 30/12 tại Hà Nội. (Ảnh: VGP).

Theo Tổng Bí thư, đội ngũ trí thức, nhà khoa học cần thực hiện trách nhiệm và sứ mệnh của mình, hướng tới các mục tiêu lớn lao. Cụ thể, đến năm 2030, Việt Nam cần có 100 phát minh, sáng chế được ghi nhận trên bảng xếp hạng khoa học thế giới, ba tạp chí khoa học đạt tiêu chuẩn quốc tế, và tối thiểu 5 doanh nghiệp công nghệ số ngang tầm các cường quốc.

Xa hơn, đến năm 2045, Việt Nam đặt mục tiêu trở thành một trong những trung tâm công nghiệp công nghệ số của khu vực, đứng nhóm 30 quốc gia dẫn đầu về đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số.

“Đội ngũ trí thức, nhà khoa học phải là nòng cốt để Việt Nam vươn lên dẫn đầu Đông Nam Á trong lĩnh vực nghiên cứu trí tuệ nhân tạo và năng lực cạnh tranh số”, Tổng Bí thư khẳng định.

Tổng Bí thư cũng đề nghị cần sớm đổi mới đào tạo, tuyển chọn và trọng dụng trí thức, gắn kết chặt chẽ giữa trung tâm khoa học, viện nghiên cứu, nhà trường và doanh nghiệp. Đặc biệt, ông yêu cầu có cơ chế hỗ trợ nhà khoa học, tránh tình trạng “nghiên cứu bị xếp ngăn tủ”, thay vào đó, kết quả nghiên cứu cần được chuyển giao cho doanh nghiệp để nâng cao năng suất lao động.

Việc xây dựng Chiến lược quốc gia phát triển đội ngũ trí thức, dự kiến hoàn thiện vào nửa đầu năm 2025, cũng được nhấn mạnh như một nhiệm vụ cấp bách.

Niềm tin vào Nghị quyết 57

Tại buổi gặp gỡ, các đại biểu trí thức, nhà khoa học bày tỏ sự tin tưởng vào Nghị quyết số 57 vừa được Bộ Chính trị ban hành ngày 22/12/2024. Theo GS, TSKH Trần Đình Long – Chủ tịch Hội Giống cây trồng Việt Nam, nghị quyết này mở ra động lực lớn cho sự đổi mới và phát triển khoa học, công nghệ. Ông cũng đề xuất khen thưởng xứng đáng cho các sáng tạo nông nghiệp chất lượng cao, góp phần đẩy mạnh kinh tế số trong ngành nông nghiệp.

Trong khi đó, TS. Nguyễn Quân – nguyên Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ, kiến nghị giao quyền sở hữu và định giá nghiên cứu khoa học cho các nhà khoa học. Điều này sẽ tháo gỡ các rào cản, giúp tối ưu hóa giá trị ứng dụng của khoa học vào thực tiễn.

Kết luận buổi gặp, Tổng Bí thư Tô Lâm nhấn mạnh: “Đảng, Nhà nước và nhân dân đặt kỳ vọng lớn vào đội ngũ trí thức, nhà khoa học – những người tiên phong kiến tạo gia tốc cho sự phát triển bền vững của đất nước”.

Những kỳ vọng này không chỉ là thách thức mà còn là động lực to lớn để đội ngũ trí thức, nhà khoa học Việt Nam khẳng định vai trò trong thời kỳ mới, góp phần đưa Việt Nam vươn tầm khu vực và thế giới.

Minh Thu