Theo hợp đồng dự án liên kết về cung cấp giống đu đủ và bao tiêu sản phẩm giữa HTX nông nghiệp xã Tây Hiếu (Thị xã Thái Hòa) với Công ty cổ phần Chanh leo Nafoods (Nghệ An), được ký kết vào tháng 11/2022, thì công ty sẽ thu mua toàn bộ sản phẩm quả đu đủ cho hợp tác xã. Thế nhưng, hiện nay 13,6ha cây đu đủ của HTX nông nghiệp xã Tây Hiếu đã vào vụ thu hoạch, sản lượng gần 2.000 tấn quả, phần lớn đã chín và thối rữa rụng vàng cả gốc nhưng không được công ty thu mua. Điều này đã khiến người dân đứng ngồi không yên, nguy cơ mất trắng trên 7 tỷ đồng.
Gia đình anh Nguyễn Thế Dương, ở xóm Phú Tân, xã Tây Hiếu là một trong 16 thành viên HTX nông nghiệp Tây Hiếu, thị xã Thái Hòa tham gia dự án trồng cây đu đủ có sự bao tiêu sản phẩm của Công ty cổ phần Chanh leo Nafoods.
Theo đó, trên diện tích 0,5ha gia đình đã đầu tư 175 triệu đồng để cải tạo đất, lắp đặt hệ thống tưới nước tự động, dẫn phân và mua khoảng 1.000 cây giống đu đủ Đài Loan của dự án về trồng. Nhờ chăm sóc bài bản, đúng quy trình kỹ thuật nên cây đu đủ của gia đình sinh trưởng, phát triển tốt. Ước tính sản lượng đạt khoảng 80 tấn đu đủ quả để nhập cho công ty.
Thế nhưng, đến thời điểm hiện tại, phần lớn quả đu đủ đã chín rụng đầy gốc nhưng vẫn không được công ty về thu mua cho người dân.
Anh Nguyễn Thế Dương – Thành viên HTX nông nghiệp Tây Hiếu buồn bã chia sẻ: “Gần 1 năm chăm sóc, bao nhiêu vốn liếng của gia đình đầu tư vào vườn cây, giờ nhìn thấy cảnh quả đu đủ rụng đầy gốc không bán được, xót xa lắm. Giờ biết lấy gì mà sống. Chúng tôi đề nghị HTX và công ty phải có giải pháp để giải quyết cho chúng tôi”.
Không riêng gia đình anh Nguyễn Thế Dương mà hiện nay 13,6ha cây đu đủ của các thành viên HTX nông nghiệp Tây Hiếu đều rơi vào nghịch cảnh như trên.
Theo tính toán của người dân, bình quân 1 ha cây đu đủ cho sản lượng từ 140 – 150 tấn. Với giá cam kết thu mua là 3.500 đồng/kg thì người dân thu về trên 500 triệu đồng/ha. Thế nhưng, thực tế như hiện nay, 16 hộ trồng đu đủ ở đây có nguy cơ mất trắng trên 7 tỷ đồng nếu không có hướng giải quyết, đền bù thiệt hại từ phía công ty.
Anh Nguyễn Hồng Lĩnh – Thành viên HTX nông nghiệp Tây Hiếu (thị xã Thái Hòa) nói: Sản phẩm làm ra đến ngày thu hoạch, ai ai cũng vui cũng phấn khởi thế mà đùng cái không thu mua như mang con bỏ chợ. Trước đây chúng tôi bám lô, bám ruộng bao nhiêu thì giờ chẳng muốn ra vì nhìn làm gì cho xót xa.
Hợp đồng cung cấp giống đu đủ và bao tiêu sản phẩm quả đu đủ giữa Công ty cổ phần Chanh leo Nafoods và HTX nông nghiệp xã Tây Hiếu được ký kết ngày 21/11/2022 đã nêu rõ việc công ty sẽ cung cấp cây giống đu đủ và bao tiêu toàn bộ sản phẩm quả đu đủ. Tháng 7/2023 khi toàn bộ diện tích đu đủ vào vụ thu hoạch lứa đầu, đại diện HTX nông nghiệp Tây Hiếu đã liên lạc rất nhiều lần với phía công ty để về thu mua nhưng phía công ty chần chừ, không có động thái thu mua. Đến ngày 19/7/2023 thì phía công ty lại có thông báo chấm dứt hợp đồng kinh tế (về việc cung cấp cây giống đu đủ và bao tiêu sản phẩm quả đu đủ), với lý do là thị trường xuất khẩu hàng hóa chịu tác động tiêu cực từ xung đột của Nga – Ukraine.
Ngay sau khi nhận được thông báo từ phía công ty, đại diện HTX nông nghiệp Tây Hiếu đã có buổi làm việc trực tiếp với công ty tại văn phòng số 47 Nguyễn Cảnh Hoan, phường Quán Bàu, thành phố Vinh và được đại diện công ty cho biết, sẽ đưa ra phương án giải quyết và trả lời cho HTX nông nghiệp Tây Hiếu vào ngày 3/8/2023. Tuy nhiên, cho đến ngày 16/8/2023 công ty vẫn chưa có bất kỳ giải pháp nào được đưa ra.
Đến thời điểm này đã có 4 – 5 lứa đu đủ chín và rụng thối vàng cả gốc, bốc mùi hôi, ảnh hưởng đến môi trường xung quanh. Người trồng đang rất hoang mang và bức xúc.
Ông Nguyễn Quang Trung – Giám đốc HTX nông nghiệp xã Tây Hiếu, thị xã Thái Hòa cho biết: Họ không thu mua với lý do đưa ra là ảnh hưởng chiến sự giữa Nga và Ukraine trong khi đó chúng tôi ký khi chiến sự đã xảy ra. Vậy tại sao đến giờ đến thời điểm thu hoạch lại đưa ra lý do này? Rõ ràng chúng tôi bị mang con bỏ chợ. Hợp tác xã chúng tôi tha thiết mong muốn và đề nghị các cấp có thẩm quyền hỗ trợ giúp chúng tôi về pháp lý.
Theo tính toán, bình quân 1 ha đu đủ người dân đầu tư hết 340 triệu đồng. Đến thời điểm thu hoạch thì doanh nghiệp lại tự động chấm dứt hợp đồng, phủi sạch trách nhiệm. Hơn lúc nào hết các thành viên HTX nông nghiệp Tây Hiếu cần một câu trả lời thỏa đáng từ phía Công ty cổ phần Chanh leo Nafoods để bà con có hướng canh tác.
