Nghiêm cấm thỏa thuận mua bán người từ khi còn đang là bào thai
Chiều 22/10, trình bày báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật Phòng, chống mua bán người (sửa đổi) tại kỳ họp thứ 8, Quốc hội khóa XV, bà Lê Thị Nga, Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp của Quốc hội cho biết, qua rà soát một số trường hợp quyền dân sự chỉ có thể được xác lập sau khi một người được sinh ra và còn sống.
Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp của Quốc hội Lê Thị Nga.
Ngoài ra, theo quy định của Bộ luật Hình sự thì việc phạm tội đối với phụ nữ mang thai chỉ bị coi là tình tiết tăng nặng mà không bị coi là phạm tội đối với nhiều người. Như vậy, về mặt pháp lý chỉ được coi là người khi được sinh ra và còn sống.
Bà Lê Thị Nga nói, theo y học thì bào thai cũng chưa được xác định là con người. Khoản 1 điều 2 của dự thảo Luật quy định khái niệm về mua bán người, trong khi bào thai chưa được xác định là con người như trên đã phân tích nên Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho rằng việc quy định mua bán bào thai trong khái niệm mua bán người là không phù hợp.
Tuy nhiên, những năm qua, tình trạng mua bán bào thai nhằm mục đích mua bán đứa trẻ sau khi được sinh ra đang là thực tế đáng lo ngại.
Dự án Luật phòng, chống mua bán người (sửa đổi) gồm 8 chương và 65 điều (giảm 1 điều so với dự thảo trình Quốc hội, trong đó có bỏ và bổ sung 1 số điều).
Việc thỏa thuận mua bán này thực chất là tiền đề của hành vi mua bán người (mua bán người từ giai đoạn còn đang là bào thai), nhưng việc xử lý hành vi này lại chưa được pháp luật điều chỉnh.
“Trước yêu cầu nâng cao hiệu quả các biện pháp phòng chống mua bán người từ sớm, từ xa; đồng thời, tạo cơ sở pháp lý để tiếp tục hoàn thiện pháp luật về xử lý hành vi xâm phạm liên quan đến phụ nữ, trẻ em, tiếp thu ý kiến đại biểu Quốc hội, khoản 2 điều 3 dự thảo Luật đã quy định hành vi nghiêm cấm thỏa thuận mua bán người từ khi còn đang là bào thai”, bà Lê Thị Nga cho biết.
Bổ sung khái niệm “bào thai” để quá trình triển khai áp dụng được thuận lợi
Thảo luận tại hội trường, có ý kiến đại biểu Quốc hội đề nghị rà soát khái niệm mua bán người trong dự án Luật để nội luật hóa đầy đủ hơn các cam kết quốc tế mà Việt Nam là thành viên, đồng thời khái niệm cần phù hợp với cả quy định của Bộ Luật Hình sự và Luật trẻ em.
Cùng với đó, nhiều đại biểu đề nghị bổ sung hành vi “thỏa thuận mua bán người từ khi còn đang là bào thai” vào khái niệm mua bán người tại khoản 1 Điều 2, để làm cơ sở đấu tranh phòng, chống hiệu quả thực trạng này.
Đại biểu Thái Thị An Chung (đoàn tỉnh Nghệ An).
Đại biểu Thái Thị An Chung (đoàn tỉnh Nghệ An) cho rằng, Bộ luật Hình sự có quy định tội phạm về hành vi trái phép mua bán nội tạng, mô cơ thể người tại Điều 154, nhưng thai nhi lại không phải là bộ phận cơ thể người.
Do vậy, bà An Chung đề nghị bổ sung thêm vào nghiêm cấm hành vi mua bán bào thai người vào khoản 2 điều 3 của dự thảo Luật như đã trình tại phiên họp chuyên đề của đại biểu Quốc hội chuyên trách lần thứ 8 vừa qua. Và bổ sung khái niệm “bào thai” để quá trình triển khai áp dụng trong thực tiễn được thuận lợi.
Bên cạnh đó, việc quy định độ tuổi nạn nhân là trẻ em dưới 18 tuổi đang trong dự thảo Luật được cho là chưa tương thích với quy định nghiêm cấm hành vi mua bán trẻ em dưới 16 tuổi tại Bộ luật Hình sự và Luật trẻ em.
Đại biểu Huỳnh Thị Phúc (đoàn tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu) đề nghị sửa đổi độ tuổi quy định trẻ em là nạn nhân buôn bán người trong khoản 1, điều 2.
Đại biểu Huỳnh Thị Phúc (đoàn tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu).
Bà Phúc lý giải “điều này không chỉ đảm bảo chặt chẽ, mà còn phù hợp với pháp luật hiện hành, phù hợp với các cam kết Quốc tế mà Việt Nam ký kết”.
Tại phiên thảo luận, một số ý kiến đại biểu Quốc hội đề nghị cân nhắc, quy định nạn nhân (tại khoản 6 và khoản 7 điều 2) thành “bất kỳ người nào là đối tượng của hành vi mua bán người”, mà không chỉ là đối tượng bị xâm hại bởi hành vi mua bán người để phù hợp với Công ước ASEAN về phòng, chống buôn bán người, đặc biệt là phụ nữ và trẻ em.
Tuy nhiên, một số ý kiến cho rằng, nếu quy định theo hướng nạn nhân là “bất kỳ người nào là đối tượng của hành vi mua bán người”, thì rất khó chứng minh trên thực tế và không bảo đảm tính khả thi. Vì vậy, việc xác định nạn nhân cần phải dựa trên tiêu chí cụ thể, như bị xâm hại bởi hành vi mua bán người và được cơ quan có thẩm quyền xác định. Do đó, đề nghị cho giữ như trong dự Luật.
Bên cạnh đó, một số ý kiến đại biểu cũng đề nghị ưu tiên bố trí ngân sách cho những vùng có tình hình mua bán người xảy ra nghiêm trọng, phức tạp và khu vực biên giới…
Dự án Luật phòng, chống mua bán người sửa đổi sẽ tiếp tục chỉnh lý, hoàn thiện, đảm bảo chất lượng để thông qua tại Kỳ họp thứ 8 lần này.
