Thời điểm này, về địa bàn xã Tà Cạ, huyện Kỳ Sơn thấy có khá nhiều những ngôi nhà kiên cố bê tông cốt thép được người dân xây dựng bám cheo leo bên vách sông Nậm Mộ và khe Suối Lội. Trong số đó có cả những ngôi nhà cao tầng mới đang xây dựng, hoặc mới hoàn thiện xong.
Chủ một ngôi nhà đang thi công ở khe Suối Lội thuộc bản Cầu Tám, xã Tà Cạ chia sẻ: Do quỹ đất bằng khan hiếm nên người dân chúng tôi vẫn phải làm liều xây dựng nhà ven sông để sinh sống. Vào mùa lũ, nếu nước dâng cao thì có thể mang theo đồ đạc để sơ tán.
Bà La Thị Hồng Văn – Phó Chủ tịch UBND xã Tà Cạ cho biết: Địa bàn xã Tà Cạ hiện có khoảng trên 40 hộ dân nằm ở khu vực sông, suối thuộc bản Hoà Sơn, Cầu Tám, Sơn Thành… Tính từ năm 2023 đến thời điểm này, có khoảng 7 hộ dân xây dựng nhà mới ven sông, suối.
Mặc dù chính quyền địa phương đã vận động, tuyên truyền, giải thích với người dân việc xây dựng nhà cửa bên sông suối vào mùa mưa lũ nguy hiểm đến tài sản và tính mạng, đặc biệt là xã nghiêm cấm không cho người dân dựng nhà mới, tuy nhiên việc xử lý không hề dễ dàng. Người dân vẫn xây dựng nhà do không có quỹ đất bằng ở nơi khác.
Đi dọc theo bờ sông Nậm Mộ đoạn gần khu vực chợ Mường Xén, chúng tôi quan sát thấy một căn nhà đang thi công dang dở dọc sông Nậm Mộ, hệ thống móng nhà được đổ bê tông cột cao 6-8 mét từ bờ sông lên.
Ông Lương Văn Biên – Chủ tịch UBND thị trấn Mường Xén cho biết: Thị trấn Mường Xén có trên 640 hộ dân thì có trên 400 hộ dân sinh sống ven bờ Nậm Mộ. Hàng năm, nhân dân đều phát sinh nhu cầu xây dựng nhà cửa, chính quyền địa phương thường xuyên kiểm tra, các hộ dân ở khu vực thị trấn phải được cấp phép xây dựng thì mới được làm nhà.
Vừa qua có 1 hộ dân tại khối 4 không được cấp phép xây dựng nhưng vẫn xây dựng nhà ven sông Nậm Mộ, UBND thị trấn Mường Xén đã cho đình chỉ không được xây dựng. Đối với các nhà cũ đã xây dựng ven bờ sông Nậm Mộ, thị trấn tuyên truyền người dân không cơi nới thêm ra lòng sông.
Theo nhiều người dân địa phương, ngoài nguyên nhân tự nhiên thì tình trạng người dân tự ý đổ đất đá lấn chiếm lòng sông Nậm Mộ làm nhà là một trong những nguyên nhân khiến dòng sông này bị thu hẹp, khi lũ về nhiều đoạn bị đổi dòng khiến dòng chảy làm sạt lở bờ sông và đe dọa nhiều ngôi nhà ở ven sông.
Được biết, địa bàn huyện Kỳ Sơn có khoảng trên 550 hộ dân sinh sống dọc bờ sông, suối có nguy cơ bị lũ ống, lũ quét, sạt lở đất thuộc các xã Tà Cạ, Phà Đánh, Mường Típ, Mường Ải, Hữu Kiệm, Chiêu Lưu, Mỹ Lý…
Đại diện UBND huyện Kỳ Sơn cho biết: Hiện nay, để quy hoạch khu dân cư cho các hộ dân bị ảnh hưởng sạt lở núi, sạt lở bờ sông di dời đến nơi an toàn là rất khó khăn.
Do đó vẫn còn tình trạng người dân dựng nhà ven sông, suối sinh sống rất nguy hiểm khi mùa mưa bão đến. Thời gian tới, huyện tiếp tục chỉ đạo các xã tuyên truyền, nhắc nhở, vận động người dân không xây dựng nhà cửa nơi bờ sông, suối nguy hiểm, kiên quyết không để phát sinh việc dựng nhà trái phép.
Mùa mưa lũ đang đến gần, huyện Kỳ Sơn đang rà soát các hộ dân vùng nguy cơ để có các phương án đảm bảo an toàn cho người dân. Mới đây, huyện Kỳ Sơn đã được Nhà nước đầu tư nguồn vốn trên 90 tỷ đồng, hiện đang triển khai xây dựng bờ kè sông Nậm Mộ, góp phần chống sạt lở bờ sông, đảm bảo an toàn cho người dân.
