Nghệ sĩ Công Minh, em ruột của nghệ sĩ Xuân Yến, cho biết bà đã điều trị bệnh già tại Bệnh viện Chợ Rẫy cách đây hơn một tháng. “Do tuổi cao sức yếu, chị tôi đã trút hơi thở cuối cùng khoảng 1 giờ 30 sáng 29-7. Sự ra đi của chị tôi là nỗi đau xót lớn của gia tộc Minh Tơ – Thanh Tòng” – nghệ sĩ Công Minh chia sẻ.
Nữ nghệ sĩ Xuân Yến tên thật là Nguyễn Xuân Yến, bà sinh năm 1945 trong một gia đình theo nghệ thuật sân khấu và gia tộc Minh Tơ đã nhiều đời gắn bó với nghề hát.
Bà bầu Vĩnh Xuân chính là bà cổ của bà, ông Bầu Thắng là ông nội, ông Minh Tơ và nghệ sĩ Bảy Sự là cha mẹ.
Vì cả gia đình cư ngụ trong rạp hát nên ngoài giờ học chữ ở trường, khi về nhà bà được dạy nghề diễn viên. Ngay từ nhỏ bà đã học rất nhiều các vai kép võ tướng, học hát các vai đào võ, đào văn, các vai mụ, vai tì nữ,…
Bà được đánh giá là thông minh, sáng sân khấu, nên từ năm 6 tuổi đã đóng những vai đào chánh trong đoàn Đồng ấu Minh Tơ do cha của bà sáng lập.
Nghệ sĩ Xuân Yến và các diễn viên là cháu ruột, con ruột trong gia tộc Minh Tơ
Đang là diễn viên của gánh hát Vĩnh Xuân – Khánh Hồng năm 1972 Xuân Yến theo đoàn hát bội của nghệ sĩ Thành Tôn ra Bình Định hát chầu nhân Lễ hội Quang Trung. Tại đây, bà được bà Bầu gánh hát Kim Chưởng mời gia nhập đoàn và cũng là nơi bà gặp nghệ sĩ Hữu Cảnh.
Năm 1975, nghệ sĩ Xuân Yến kết hôn với nghệ sĩ Hữu Cảnh, hai người có 6 người con trong đó ba người con lớn của hai nghệ sĩ sống ngoài nghề sân khấu, ba người con sau đều làm trong nghệ thuật. Đó là nghệ sĩ Trinh Trinh (sinh 1977), nghệ sĩ Bảo Trân (1979) và nghệ sĩ Bảo Châu (1982).
Đến năm 1988 nghệ sĩ Hữu Cảnh bị đột quỵ và ông qua đời trong niềm thương tiếc của gia đình, bạn bè và các khán giả hâm mộ.
Nghệ sĩ Xuân Yến tại cuộc triển lãm ảnh gia tộc Minh Tơ – Thanh Tòng
Nghệ sĩ Xuân Yến đã học diễn các vai kép võ tướng mặt trắng, các tướng trung như: Quan Công, Tiết Nhơn Quí, Lữ Bố, Triệu Tử Long, vì thời kỳ nầy khán giả thích xem các cô đào hát giả trai đóng tuồng như trường hợp NSND Phùng Há đóng vai Lữ Bố, Bích Thuận đóng Triệu Tử Long, Bảy Nam đóng vai Quan Công…
Nữ nghệ sĩ Xuân Yến cũng học hát rất nhuần nhuyễn các vai đào võ như: Phàn Lê Huê, Thần Nữ, Hồ Nguyệt Cô, Lưu Kim Đính, Đào Tam Xuân… Các vai đào văn như Điêu Thuyền, Bàng Quí Phi, Hàn Tố Mai, Nguyệt Kiểu… Các vai mụ như Địch Thiên Kim, Lý Thần Phi, (tuồng Bích Vân Cung kỳ án), Đỗng Mẩu (tuồng San Hậu), Ngô Quốc Thái (tuồng Lưu Bị Cầu Hôn Giang Tả)… Các vai như tỳ nữ, tỷ tất, phu nhơn, vợ lão tiều…
Bà còn được nhớ đến với các vai diễn trong các tác phầm sân khấu sử Việt như: Thượng Dương Hoàng Hậu (trong Nhiếp Chính Ỷ Lan), vai lão Mẫu (trong tuồng Đường Về Núi Lam), Nữ tướng (trong Thanh Gươm và Nữ Tướng).
