Đáy hàng khơi là một công cụ đánh bắt thủy hải sản, bao gồm hệ thống các thiết bị như: Cột đáy, rượng đáy, đõi đáy, nèo đáy, miệng đáy bằng lưới có hình chóp giăng ngang dòng nước chảy ở biển để bắt tôm cá các loại. Hầu hết mọi người chỉ biết qua sự truyền miệng của nhiều thế hệ rằng nghề đóng đáy hàng khơi ở thị trấn Mỹ Long được hình thành đã hơn 100 năm.
Cùng tác giả Nguyễn Khánh Vũ Khoa trải nghiệm về công cụ đánh bắ t hải sản qua bộ ảnh “Nghề Đáy Hàng Khơi – Trà Vinh”. Bộ ảnh này cũng được tác giả gửi tham dự Cuộc thi ảnh và Video “Việt Nam hạnh phúc – Happy Vietnam”, do Bộ Thông tin và Truyền thông tổ chức.
Ngoài biển khơi mênh mông nước, để dựng lên một dải đáy, công việc đầu tiên đòi hỏi người làm nghề cần định vị đúng dòng chảy của luồng lạch để cắm những hàng cột đáy liên hoàn nối tiếp nhau ngang luồng lạch.
Thông thường, đáy hàng khơi được ngư dân đóng cách đất liền từ 10 đến 15 hải lý (khoảng từ 18 đến 25 km). Đáy hàng khơi được dùng những cây to, thẳng (thường là cây kè), có chiều dài khoảng 30 mét, rồi cắm sâu xuống đáy biển để làm trụ đáy. Mỗi miệng đáy rộng khoảng 50 m, được ráp từ lưới gân, ni long, có mắt nhỏ. Miệng đáy dài, đuôi thắt lại như hình chóp và được cột cố định vào những trụ đáy. Khi đổ đục (thu hoạch tôm, cá), bạn chòi (người làm công đóng đáy, canh giữ) chỉ việc kéo miệng đáy lên, mở dây, đổ đục cho tôm, cá vào thuyền.
Những cư dân đặt chân lên vùng đất ven biển này và định cư rồi khai mở nghề đóng đáy để sinh sống đến từ các vùng Nam Trung bộ như: Phú Yên, Khánh Hòa, Phan Thiết…
Miệng đáy rộng được làm bằng loại lưới đan thành hình chóp, đuôi thắt gọi là “đục đáy”. Miệng đáy được bắt cố định vào giữa hai cột đáy phía trên và dưới để hứng tôm cá di chuyển theo dòng nước chảy…
Cột đáy thường được ngư dân sử dụng từ thân cây dừa, cây sao, cắm cách nhau khoảng 5 -10m, chắn ngang dòng chảy của nước. Giữa các cột đáy có rượng đáy được cột cố định bằng cây tre hoặc dây kẽm nằm ngang, cách mặt nước biển chừng 1,5-2,5 m vừa để giữ vững cột đáy, vừa làm “con đường” trên không để đi lại từ miệng đáy này sang miệng đáy kia.
Người “thợ” đóng đáy hàng khơi phải có kinh nghiệm, hiểu biết về nghề biển. Đồng thời, phải biết xác định hướng gió, dòng chảy của biển và đặc biệt phải biết đâu là lạch biển, nơi nào có nhiều cá, tôm…
Theo nhiều ngư dân, đáy hàng khơi được đóng theo các lạch biển, nơi có độ sâu trên dưới 12 sải nước theo cách tính của ngư dân (tức từ 20 đến 25 m). Mỗi hộ ngư dân làm nghề đáy hàng khơi có bình quân từ 10 đến 30 miệng đáy (tùy thuộc vào điều kiện kinh tế, vốn đầu tư…).
Tất cả những kinh nghiệm từ đi biển, xem thiên văn, việc chọn luồng lạch, kỹ thuật cắm hàng đáy, phương cách trải đáy… đều được truyền dạy từ cha sang con, hết đời này sang đời khác./.
Vietnam.vn
