Vì sao tín dụng tăng trưởng chậm
Phát biểu khai mạc hội nghị, Phó Thống đốc Thường trực NHNN Đào Minh Tú cho biết, căn cứ diễn biến, tình hình thực tế Hội nghị về công tác tín dụng và triển khai Thông tư số 02/2023/TT-NHNN được tổ chức nhằm mục đích đánh giá lại công tác tín dụng những tháng đầu năm 2023 của toàn ngành, định hướng triển khai thời gian tới và thông tin rộng rãi đến toàn ngành về việc triển khai Thông tư số 02/2023/TT-NHNN (Thông tư 02).
Nhìn nhận năm 2022 và đầu năm 2023, nền kinh tế nói chung và ngành Ngân hàng nói riêng phải đối mặt với rất nhiều khó khăn: kinh tế toàn cầu tăng trưởng chậm lại, lạm phát vẫn cao; rủi ro bất ổn tài chính khi một số ngân hàng tại Mỹ, châu Âu khó khăn, đóng cửa; hoạt động sản xuất, kinh doanh nói chung gặp nhiều khó khăn; các thị trường xuất, nhập khẩu lớn, truyền thống của Việt Nam bị thu hẹp… Bối cảnh đó đã đặt ra nhiều sức ép và thách thức đan xen đối với hoạt động tín dụng của ngành Ngân hàng. Một mặt, cầu tín dụng của nền kinh tế giảm do 3 động lực tăng trưởng suy yếu (gồm cầu đầu tư phục vụ sản xuất kinh doanh, cầu tiêu dùng giảm và giải ngân đầu tư công chậm), ảnh hưởng tới khả năng hấp thụ vốn tín dụng của nền kinh tế.
 |
| Phó Thống đốc Thường trực NHNN Đào Minh Tú phát biểu chỉ đạo hội nghị |
Ở một khía cạnh khác, trong bối cảnh thị trường vốn (thị trường trái phiếu doanh nghiệp, thị trường chứng khoán), chưa thực sự phát huy hiệu quả, chưa phát triển tương xứng với vai trò cung ứng vốn trung, dài hạn cho nền kinh tế, thì áp lực vốn đối với tín dụng ngân hàng tiếp tục ở mức cao, nhất là vốn cho lĩnh vực bất động sản, đầu tư hạ tầng…
Nhận diện được các khó khăn, thách thức, ngay từ đầu năm, NHNN đã đề ra các giải pháp cho hoạt động của ngành, trong đó có công tác tín dụng. Trên cơ sở mục tiêu tăng trưởng kinh tế năm 2023 khoảng 6,5% và lạm phát khoảng 4,5% được Quốc hội, Chính phủ đặt ra, NHNN định hướng tăng trưởng tín dụng năm 2023 khoảng 14-15%, có điều chỉnh phù hợp với diễn biến, tình hình thực tế, hướng vào các lĩnh vực sản xuất kinh doanh, lĩnh vực ưu tiên, tiếp tục kiểm soát rủi ro tín dụng đối với các lĩnh vực tiềm ẩn rủi ro.
Bà Hà Thu Giang, Vụ trưởng Vụ Tín dụng các ngành kinh tế, NHNN cho biết thêm, từ đầu năm đến nay, NHNN đã tích cực thực hiện các giải pháp tháo gỡ khó khăn, khơi thông dòng vốn tín dụng, cụ thể: Rà soát, hoàn thiện các quy định pháp luật liên quan đến hoạt động cấp tín dụng nhằm tạo thuận lợi cho hoạt động của các TCTD; Phối hợp các Bộ, ngành, địa phương, các Hiệp hội ngành hàng, các doanh nghiệp đẩy mạnh triển khai Chương trình kết nối ngân hàng – doanh nghiệp, các Hội nghị tín dụng chuyên đề (DNNVV, Hợp tác xã, nông sản xuất khẩu chủ lực,…)… nhằm tháo gỡ kịp thời các khó khăn, vướng mắc trong tiếp cận nguồn vốn tín dụng ngân hàng…
Với các giải pháp quyết liệt từ ngành Ngân hàng, đến ngày 20/4/2023, tăng trưởng tín dụng đạt trên 12,23 triệu tỷ đồng, tăng 2,57% so với cuối năm 2022, tăng 10% so với cùng kỳ năm 2022. Theo Phó Thống đốc, tín dụng tăng thấp hơn cùng kỳ năm 2022 (6,46%), ngoài nguyên nhân từ phía cầu tín dụng thấp và thận trọng trong cấp tín dụng của các ngân hàng như đã nêu ở trên, còn có nguyên nhân do thị trường bất động sản (BĐS) tiếp tục khó khăn (chủ yếu liên quan đến vấn đề pháp lý dự án) dẫn tới tín dụng BĐS tăng chậm hơn nhiều so với các năm trước kéo theo tăng tín dụng chung ở mức thấp…
Phát biểu tại hội nghị, đại diện các ngân hàng đều thừa nhận, sức hấp thụ vốn của nền kinh tế là thách thức chính hiện nay đối với tăng trưởng tín dụng. Bà Phùng Thị Bình – Phó Tổng giám đốc Agribank cho biết, tăng trưởng tín dụng đang là vấn đề đau đầu của các ngân hàng. Tại Agribank, tăng trưởng tín dụng tại hầu hết các khu vực của ngân hàng đều giảm so với cùng kỳ năm 2022. Đến thời điểm này, chỉ tín dụng tại Đông Nam Bộ và Tây Nam Bộ tăng trưởng, còn các khu vực khác lại giảm so với đầu năm, đặc biệt là Đồng bằng sông Hồng. Nguyên nhân của tín dụng giảm không phải do chính sách hay lãi suất mà do sức hấp thụ vốn của nền kinh tế. Để tháo gỡ khó khăn, thúc đẩy tăng trưởng tín dụng, Agribank đã tổ chức nhiều hội nghị tín dụng và đưa ra các giải pháp tín dụng để hỗ trợ khách hàng.
Chung quan điểm, ông Lê Ngọc Lâm – Tổng giám đốc BIDV cho biết, mặc dù BIDV luôn thực hiện nghiêm túc các chỉ đạo của Chính phủ, NHNN, luôn tiên phong giảm lãi suất, nhưng, thực tế hiện nay cho thấy nhu cầu vay vốn giảm so với giai đoạn trước do các đơn hàng xuất khẩu giảm, khách hàng cá nhân vay tiêu dùng giảm sút… tăng trưởng tín dụng chậm lại. Đến thời điểm hiện tại, ông Nguyễn Hoàng Dũng, Phó Tổng giám đốc Phụ trách VietinBank khẳng định, ngành Ngân hàng đã thể hiện trách nhiệm cao nhất với nền kinh tế. Tuy nhiên, dư địa để ngành hỗ trợ nền kinh tế không còn nhiều.
Có góc nhìn tổng quan, TS. Nguyễn Quốc Hùng, Tổng Thư ký Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam cho rằng, hoạt động của các doanh nghiệp đang rất khó khăn dẫn đến sức hấp thụ vốn thấp. Dù các TCTD đã rất cố gắng giảm lãi suất đầu vào để giảm lãi suất cho vay nhưng để tăng trưởng tín dụng cũng rất khó khăn. “Ngân hàng không thiếu vốn, room tín dụng không vướng, doanh nghiệp tiếp cận vốn dễ dàng. Tuy nhiên, với sức hấp thụ vốn thấp như hiện nay, dù lãi suất có thấp nữa thì các doanh nghiệp cũng không vay”, TS. Nguyễn Quốc Hùng nhấn mạnh.
Ngành Ngân hàng tìm giải pháp hoá giải sức ép
Phó Thống đốc Đào Minh Tú cho biết, kết quả tín dụng trong những tháng đầu năm đặt ra cho NHNN và ngành Ngân hàng bài toán cần trả lời trước các cơ quan Nhà nước về đáp ứng vốn cho sản xuất, kinh doanh, vốn cho mục tiêu phục hồi và phát triển kinh tế – xã hội mà vẫn phải đảm bảo an toàn hoạt động hệ thống; trong khi nhiều doanh nghiệp đang gặp khó khăn trong trả nợ các khoản vay tại các TCTD, nguy cơ nhảy nhóm nợ là rất cao, dẫn tới khó để tiếp tục tiếp cận vốn vay duy trì và khôi phục sản xuất kinh doanh.
 |
| Toàn cảnh hội nghị |
Trước tình hình đó, để tạo điều kiện cho hoạt động tín dụng của ngành Ngân hàng, Chính phủ đã ban hành Nghị quyết số 50/NQ-CP ngày 08/4/2023, Nghị quyết 59/NQ-CP ngày 23/4/2023, làm căn cứ để NHNN đã ban hành Thông tư 02 ngày 23/4/2023 quy định về việc TCTD, chi nhánh ngân hàng nước ngoài cơ cấu lại thời hạn trả nợ và giữ nguyên nhóm nợ nhằm hỗ trợ khách hàng gặp khó khăn, tương tự như đã triển khai trong giai đoạn dịch COVID-19.
Thông tin cụ thể về Thông tư 02, bà Hà Thu Giang cho biết, đối tượng của Thông tư 02 là khách hàng (tổ chức, cá nhân) gặp khó khăn trong hoạt động sản xuất kinh doanh và khách hàng gặp khó khăn trả nợ vay phục vụ nhu cầu đời sống, tiêu dùng. Việc cơ cấu lại thời hạn trả nợ và giữ nguyên nhóm nợ cho khách hàng được thực hiện kể từ ngày 24/4/2023 đến hết ngày 30/6/2024.
Điểm đáng lưu ý của Thông tư 02 so với các thông tư cơ cấu lại nợ trước đấy là Thông tư 02 cho phép các tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài được quyền chủ động trong việc xem xét, đánh giá khó khăn của khách hàng để quyết định việc cơ cấu lại khoản nợ vay của khách hàng. Việc trích lập dự phòng rủi ro tín dụng được thực hiện trong 2 năm: (i) Đến 31/12/2023 là 50% số tiền phải trích bổ sung; (ii) Đến 31/12/2024 là đủ 100% số tiền phải trích bổ sung….
Tại hội nghị, các TCTD đều có chung quan điểm việc NHNN ban hành Thông tư 02 là kịp thời và cần thiết để tháo gỡ khó khăn cho ngân hàng và doanh nghiệp, trong đó các doanh nghiệp là đối tượng thụ hưởng lớn nhất. Tổng giám đốc BIDV Lê Ngọc Lâm đánh giá, việc ban hành Thông tư 02 là giải pháp rất kịp thời của NHNN giúp cho các NHTM hỗ trợ doanh nghiệp được cơ cấu nợ không bị chuyển nhóm nợ xấu. Từ đó các ngân hàng có thể tiếp tục xem xét cho DN và người dân tiếp tục vay vốn để đáp ứng nhu cầu sản xuất kinh doanh, tiêu dùng. “Trong thời gian tới, BIDV cố gắng đưa ra gói hỗ trợ lãi suất thấp hơn hỗ trợ người dân, doanh nghiệp, vượt qua giai đoạn khó khăn hiện nay”, ông Lâm chia sẻ.
Ông Nguyễn Hoàng Dũng đánh giá, Thông tư 02 là giải pháp mạnh để tháo gỡ khó khăn cho nền kinh tế, đặc biệt các doanh nghiệp sẽ hưởng lợi rất nhiều và rủi ro đối với các NHTM là rất lớn. Song, các NHTM cũng là doanh nghiệp và phải có trách nhiệm với nhà nước, với cổ đông, với nhân viên… do vậy các NHTM cần sự công bằng. “Một trong những giải pháp trước mắt để hỗ trợ ngân hàng là giảm lãi suất tiền gửi của Kho bạc Nhà nước tại các Ngân hàng”, ông Nguyễn Hoàng Dũng đề nghị.
Đánh giá cao việc NHNN ban hành Thông tư 02, TS. Nguyễn Quốc Hùng cho rằng, cần phải có thêm các giải pháp để thúc đẩy cầu tín dụng trong nền kinh tế. Theo đó, giải pháp đầu tiên là đẩy mạnh đầu tư công, giải pháp tiếp theo là kích cầu tiêu dùng trong nền kinh tế. Đối với việc triển khai gói tín dụng 120.000 tỷ đồng được 4 NHTM nhà nước đang triển khai, các vướng mắc đã ở phía các bộ, ngành và địa phương. Do đó, TS. Nguyễn Quốc Hùng đề nghị, các bộ, ngành, địa phương đẩy nhanh việc tháo gỡ các khó khăn vướng mắc, đặc biệt là những vướng mắc liên quan đến pháp lý.
Phát biểu kết luận hội nghị, một lần nữa Phó Thống đốc Đào Minh Tú khẳng định về mặt cơ chế chính sách từ ngành Ngân hàng trong đối với tăng trưởng tín dụng là không vướng và các ngân hàng đã tìm mọi giải pháp để thúc đẩy tăng trưởng tín dụng, tăng trưởng tín dụng chậm chủ yếu đến từ phía nền kinh tế và doanh nghiệp. Phó Thống đốc cũng ghi nhận và đánh giá cao các ngân hàng trong 4 tháng đầu năm đã trách nhiệm, tìm nhiều giải pháp hỗ trợ cho người dân, doanh nghiệp, nền kinh tế, nhất là 4 NHTM Nhà nước đã chủ động trong hưởng ứng chính sách, dẫn dắt thị trường, hưởng ứng chính sách…
Tuy nhiên, theo Phó Thống đốc, vẫn còn ngân hàng chưa mạnh dạn, bám sát vào hơi thở cuộc sống, doanh nghiệp phản ánh thủ tục vẫn còn chậm, lãi suất vẫn còn cao… Do vậy, trong thời gian tới, các ngân hàng cần phải nhận diện đầy đủ hơn những khó khăn của nền kinh tế, doanh nghiệp để có giải pháp hỗ trợ. “Khó khăn lúc này của chúng ta là giải quyết cả hai vai, một là hỗ trợ doanh nghiệp, hai là đảm bảo an toàn của ngân hàng, không để trống rỗng nhà cửa khi khó khăn ập đến. Mở rộng tín dụng, tích cực cho vay nhưng phải đảm bảo an toàn”, Phó Thống đốc Thường trực Đào Minh Tú lưu ý.
Trên cơ sở đó, Phó Thống đốc cũng đã yêu cầu các NHTM phải có hướng dẫn nội bộ, phải có quy trình, thủ tục đơn giản, thuận lợi, dễ hiểu dễ làm. Thực sự phải coi việc tạo điều kiện cho doanh nghiệp là nhiệm vụ trọng yếu. oàn ngành Ngân hàng tập trung coi công tác tín dụng là quan trọng… Đối với nhiệm vụ cụ thể, Phó Thống đốc yêu cầu một số nội dung trọng tâm.
Thứ nhất, tiếp tục thực hiện có hiệu quả Chỉ thị số 01.
Thứ hai, hướng dòng vốn vào sản xuất kinh doanh, lĩnh vực ưu tiên theo quy định của Chính phủ; kiểm soát chặt chẽ tín dụng vào lĩnh vực rủi ro; tiếp tục cải thiện thủ tục hành chính, tăng khả năng tiếp cận vốn cho khách hàng.
Thứ ba, quán triệt các nội dung tại Văn bản số 2931 liên quan đến cho vay BĐS. Đối với gói tín dụng 120.000 tỷ đồng, đề nghị 4 NHTM nhà nước tuyên truyền rộng về gói tín dụng này. Khi triển khai dự án nào cũng cần phải công bố rõ ràng.
Thứ tư, tiếp tục triển khai gói hỗ trợ lãi suất 2% từ nguồn vốn Ngân sách nhà nước, tuyệt đối không được từ chối các khoản đủ điều kiện hưởng gói hỗ trợ này.
Thứ năm, tiếp tục đẩy mạnh các hoạt động kết nối ngân hàng – doanh nghiệp để hỗ trợ tháo gỡ kịp thời vướng mắc cho doanh nghiệp.
Thứ sáu, tiếp tục tiết giảm chi phí, để giảm mặt bằng lãi suất cho vay. Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam tiếp tục vận động các NHTM nhà nước, NHTM quy mô lớn giảm lãi suất để có mặt bằng lãi suất hợp lý hơn.
Thứ bảy, Thông tư 02 có tác dụng trực tiếp tới doanh nghiệp. Trong quá trình triển khai cần phải quan tâm đến chất lượng tín dụng, chất lượng nợ sau cơ cấu… Các TCTD cần ban hành quy chế nội bộ về triển khai Thông tư 02 nhưng không làm tăng thêm các điều kiện. Đồng thời, tuyên truyền phổ biến để các Hiệp hội, doanh nghiệp nắm thông tin cụ thể chính sách. Nếu có khó khăn, kiến nghị ngay với Vụ Tín dụng để báo cáo lãnh đạo NHNN.
Thứ tám, NHNN chi nhánh các tỉnh, thành phố, tăng cường phối hợp và giám sát quá trình triển khai. Đẩy mạnh thông tin tuyền truyền về Thông tư 02 để các đối tượng trong diện thụ hưởng nắm được.
Thứ chín, đối với các vụ, cục, đơn vị trực thuộc NHNN, cần thực hiện theo dõi, giám sát việc triển khai Thông tư 02. Ngoài ra, Vụ Chính sách Tiền tệ theo dõi sát diễn biến mặt bằng lãi suất, phối hợp với Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam vận động các ngân hàng tiếp tục hạ lãi suất. Còn với Cơ quan Thanh tra, giám sát ngân hàng, theo dõi, giám sát chặt chẽ việc triển khai Thông tư 02, kiến nghị xử lý kịp thời các sai phạm…
