Ngã rẽ trong chính trường Đức

Thủ tướng Đức Olaf Scholz (phải) gặp Tổng thống Frank-Walter Steinmeier tại Cung điện Bellevue ở Berlin hôm 16/12. (Nguồn: Reuters)

Theo Deutsche Welle, 394 đại biểu đã từ chối tín nhiệm Olaf Scholz trong khi 207 thành viên khác của Bundestag ủng hộ Thủ tướng và có 116 phiếu trắng. Các thành viên của phe đối lập lớn nhất – khối bảo thủ của Liên minh Dân chủ Thiên chúa giáo (CDU) và Liên minh Xã hội Thiên chúa giáo (CSU), cũng như Đảng Dân chủ Tự do (FDP) đã lên tiếng ủng hộ việc giải tán chính phủ liên minh.

Đại diện của Đảng cánh tả, Liên minh Sarah Wagenknecht (SSV) và đảng cực hữu Giải pháp thay thế cho nước Đức cũng bày tỏ sự không tin tưởng vào ông Olaf Scholz. Với kết quả này, ông Olaf Scholz chính thức đã thất bại trong cuộc bỏ phiếu tín nhiệm của Bundestag, mở đường cho cuộc bầu cử quốc hội sớm.

Theo hiến pháp Đức, Tổng thống liên bang Frank-Walter Steinmeier có quyền giải tán quốc hội. Nhưng bản thân Tổng thống Đức không muốn làm điều này. Các nhà báo Đức nhận định nếu Tổng thống cho rằng không còn khả năng thành lập một chính phủ ổn định thì có thể giải tán Hạ viện ngay sau khi cuộc bỏ phiếu bất tín nhiệm được thông qua. Tổng thống Đức có tới 21 ngày để thực hiện bước đi như vậy.

Báo Tagesschau (Đức) trích dẫn Luật Bầu cử Liên bang rằng sau khi quốc hội giải tán, cuộc bầu cử mới phải diễn ra trong vòng 60 ngày và tin rằng cuộc bầu cử tiếp theo vào quốc hội Đức sẽ diễn ra vào ngày 23/2/2025. Báo này cho rằng Tổng thống Frank-Walter Steinmeier không nên giải tán Quốc hội quá sớm vì ngày bầu cử phải nằm trong khoảng thời gian 60 ngày.

Tòa án Hiến pháp vào cuộc?

Trong lịch sử nước Đức đã xảy ra hai trường hợp quyết định giải tán quốc hội của Tổng thống bị phản đối trước tòa vào năm 1982 (Thủ tướng Helmut Kohl) và năm 2005 (Thủ tướng Gerhard Schröder). Vào thời điểm đó, Tòa án Hiến pháp Liên bang đã xem xét các khiếu nại chống lại quyết định giải tán Bundestag của Tổng thống liên bang.

Các thành viên của Bundestag cho rằng quyền của họ đã bị vi phạm vì không đáp ứng được các điều kiện giải tán. Kết quả là quyền lực của họ trong Bundestag kết thúc sớm hơn dự định thực sự. Ít nhất, những tuyên bố tương tự sẽ có thể xảy ra lần này. Tuy nhiên, không thể dự đoán chắc chắn phiên tòa sẽ kết thúc như thế nào.

Các yêu cầu bồi thường vào năm 1982 và 2005 đều không thành công. Trong phán quyết năm 2005, Tòa án Hiến pháp Liên bang nhấn mạnh rằng Tổng thống Liên bang có toàn quyền quyết định trong việc đánh giá tình hình bất ổn về mặt chính trị mà tòa án chỉ có thể kiểm soát ở một mức độ hạn chế.

Truyền thông Đức cho rằng, về mặt lý thuyết, vụ kiện sẽ không thể ảnh hưởng đến thời gian diễn ra cuộc bầu cử. Báo Tagesschau nhận định: Một phiên tòa có thể diễn ra trước cuộc bầu cử mới. Ví dụ, vào ngày 21/7/2005, Tổng thống Liên bang Horst Köhler đã ra lệnh giải tán Bundestag và ấn định ngày bầu cử mới vào ngày 18/9. Phiên tòa tiếp tục cho đến tháng Tám. Vào ngày 25/8/2005, Tòa án Hiến pháp Liên bang đã bác bỏ các yêu sách. Trong khi đó, công việc chuẩn bị cho cuộc bầu cử mới vẫn tiếp tục. Tuy nhiên, nếu vụ kiện thành công, ngày bầu cử sẽ không còn hiệu lực.

Điều gì sắp xảy ra?

Cuộc bỏ phiếu tín nhiệm và việc giải tán Bundestag không làm thay đổi sự thật rằng Thủ tướng Olaf Scholz và chính phủ vẫn nắm quyền. Quyền hạn của Thủ tướng Liên bang chỉ chấm dứt sau khi thành lập Hạ viện mới (Điều 69 của Luật cơ bản). Và thậm chí sau đó, Thủ tướng Scholz sẽ vẫn tại vị theo yêu cầu của Tổng thống liên bang. Điều này “có hiệu lực” cho đến khi Hạ viện mới được bầu bầu ra Thủ tướng mới.

Bundestag hiện tại có thể hành động ngay cả sau khi Thủ tướng mất phiếu tín nhiệm và quyết định giải tán nó. Quốc hội Đức có thể thông qua luật nếu có đủ đa số cần thiết cho dự luật đang được đề cập.

Tờ báo Anh The Guardian viết rằng Thủ tướng Olaf Scholz và Đảng Dân chủ Xã hội của ông cũng sẽ tham gia cuộc bầu cử mới.

Liên minh “Đèn tín hiệu giao thông” ba bên của ông Scholz đã sụp đổ vào tháng 11 sau khi Đảng Dân chủ Tự do (FDP) rời đảng để phản đối việc thủ tướng sa thải Bộ trưởng Tài chính Christian Lindner vì những bất đồng sâu sắc về quản lý nợ. Kết quả là một chính phủ thiểu số của Đảng Dân chủ Xã hội (SDP) và Đảng Xanh ở Đức xuất hiện vào thời điểm khủng hoảng kinh tế và bất ổn địa chính trị.

Thủ tướng Olaf Scholz nói trước quốc hội: “Mục tiêu của tôi là tổ chức các cuộc bầu cử liên bang. “Đây là về niềm tin vào đất nước chúng ta và không gây nguy hiểm cho tương lai của chúng ta.” “Chính trị không phải là một trò chơi,” – ông nói, đồng thời chỉ trích gay gắt hành vi của FDP trong bối cảnh bị cáo buộc dàn dựng sự sụp đổ của chính phủ.

Hiện ông Friedrich Merz, người đứng đầu Liên minh Dân chủ Thiên chúa giáo (CDU) bảo thủ đối lập, có cơ hội thay thế Scholz làm Thủ tướng. Để đạt được mục tiêu này, đảng của ông phải đạt kết quả cao trong cuộc bầu cử quốc hội sắp tới. Theo ông Friedrich Merz, Đức đang phải đối mặt với một giai đoạn khó khăn. Nếu đất nước muốn vượt qua các vấn đề kinh tế, người Đức sẽ phải làm việc chăm chỉ hơn, đồng thời hứa hẹn sẽ có phần thưởng tài chính cho những ai chọn cách trì hoãn việc nghỉ hưu.

Chiến dịch bầu cử quốc hội tại Đức đã bắt đầu không chính thức trước cuộc bỏ phiếu bất tín nhiệm chính phủ. Các chính trị gia của tất cả các đảng đang tranh giành phiếu bầu của những cử tri không hài lòng với chi phí sinh hoạt ngày càng tăng. Luận điệu chống di cư cũng đang được sử dụng. Trong bối cảnh các sự kiện ở Syria, thông điệp của các tuyên bố trên chứa đầy những giọng điệu kịch tính. Do đó, đã xuất hiện những lời kêu gọi từ phe đối lập bảo thủ, cũng như đảng cực hữu Sự thay thế cho nước Đức (AfD), về việc xem xét lại triệt để chính sách cấp tị nạn cho người Syria.