Nằm cách trung tâm thành phố Hà Nội khoảng 40km về phía Đông Bắc. Làng nghề tre trúc Xuân Lại có địa chỉ ở thôn Xuân lai, xã Xuân Lai, huyện Gia Bình, tỉnh Bắc Ninh.Nghề làm tre trúc thủ công đã xuất hiện từ rất lâu ở làng không ai nhớ từ khi nào; nhưng theo những người lớn tuổi trong làng, thì nghề này đã tồn tại ở Xuân Lai hàng trăm năm.
Qua bộ ảnh “Nét đẹp làng nghề tre Xuân Lai” của tác giả Phan Huy Thiệp, sẽ đưa khán giả thấy được từ cây tre mộc mạc thân thương, người Xuân Lai đã chăm chút cây tre trong quá trong quá trình trưởng thành, đến khi cây cho thu hoạch, họ lại chăm từng công đoạn sơ chế thân tre trước khi đến với đôi bàn tay khéo léo của người Xuân Lai để sáng tạo nên những sản phẩm thủ công độc đáo, hữu ích. Bộ ảnh được tác giả gửi tham dự Cuộc thi Ảnh và Video Việt Nam hạnh phúc – Happy Vietnam, do Bộ Thông tin và Truyền thông tổ chức.
Nghề làm tre trúc ở xã Xuân Lai (huyện Gia Bình, tỉnh Bắc Ninh) không biết có tự bao giờ. Chỉ biết rằng, bao thế hệ người Xuân Lai sinh ra, lớn lên đã in sâu trong kí ức hình ảnh cây tre chất ngất quanh làng, tiếng đục đẽo kì cạch rộn rã.
Cây tre trúc mua về từ một số tỉnh sẽ được ngâm dưới ao nước khoảng 6 tháng để tránh mối mọt, tăng độ dẻo dai. Sau khi vớt lên, người ta cạo bỏ lớp vỏ hay gọi là cạo tinh tre rồi hơ lửa để nắn cho thẳng. Cây tre đạt yêu cầu sau đó được đưa vào lò hun khói từ 8- 12 ngày để đạt theo màu sắc mong muốn. Vật liệu dùng để tạo khói là rơm trộn bùn. Quá trình hun khiến cây tre được sấy khô trở nên rất nhẹ, bền chắc, giữ màu trong nhiều năm.
Điểm khác biệt của sản phẩm tre trúc Xuân La so với sản phẩm tre trúc các địa phương khác đó là sản phẩm tre trúc Xuân La có nhiều sắc độ khác nhau, từ đen bóng đến nâu cánh gián, nâu nhạt, vàng…. được tạo nên bằng kỹ thuật hoàn toàn tự nhiên chứ không sơn phết tạo màu.
Sau khi hun, người thợ sẽ phải thực hiện nhiều công đoạn nữa mới ra được thành phẩm. Ở Xuân Lai, mỗi người thợ đảm nhận 1 công đoạn. Nam giới đảm nhận phần kỹ thuật khó như đục đẽo, lên khung, phụ nữ làm công đoạn nhẹ hơn: xếp nan, thắt nút….
Mang trong mình truyền thống văn hóa vùng đất địa linh nhân kiệt, người Xuân Lai luôn tự hào về nghề truyền thống từ tre trúc của cha ông trao truyền. Hiện nay, xã Xuân Lai có khoảng 250 hộ làm nghề tre trúc trong đó 45 hộ chuyên sản xuất sản phẩm thủ công mỹ nghệ cao cấp. Nghề truyền thống giúp đời sống kinh tế của Xuân Lai phát triển, giàu có.
Năm 2014, Xuân Lai được UBND tỉnh Bắc Ninh công nhận là làng nghề truyền thống. Năm 2016, sản phẩm tre trúc Xuân Lai được Bộ Văn hóa – Thể thao và Du lịch đưa vào danh mục văn hóa phi vật thể cấp quốc gia.
Vietnam.vn
