Ché Lầu là một trong những bản biên giới khó khăn của xã biên giới Na Mèo thuộc huyện Quan Sơn (Thanh Hóa). Bản được hình thành từ năm 1989 trong những lần di cư của cộng đồng dân tộc H’Mông tại xã Nhi Sơn và xã Pù Nhi của huyện Mường Lát.
Bản nằm chông chênh trên sườn những đỉnh núi cao, nên trước khi chưa có đường, đời sống người dân gặp muôn vàn khó khăn. Đường đi đã khó, lại không có điện lưới, sóng vô tuyến, cuộc sống của đồng bào Mông bản Ché Lầu đằng đẵng trong bộn bề túng thiếu. Không chỉ khó khăn về kinh tế, đường đi, bà con trong bản còn bị chói buộc bởi những sợi dây tâm linh vô hình từ muôn vàn kiếp trước. Nhờ sự vào cuộc của cấp ủy Đảng, chính quyền, đến nay bản Ché Lầu đã khác xưa với những con đường bê tông hóa, những hủ tục lạc hậu cũng đã bị xóa bỏ, thay thế bằng nếp sống mới.
Nếp sống mới ở bản biên giới Ché Lầu. Ảnh: Internet
Nếp sống mới ở bản biên giới Ché Lầu thường gắn liền với những thay đổi tích cực trong phong tục tập quán, sản xuất nông nghiệp và giáo dục của người dân. Người dân ở Ché Lầu đã chuyển đổi từ việc canh tác truyền thống sang áp dụng các kỹ thuật nông nghiệp hiện đại hơn. Việc sử dụng giống cây trồng mới, phân bón hữu cơ và kỹ thuật tưới tiêu đã giúp tăng năng suất cây trồng và cải thiện đời sống cho người dân. Trong đó, các chương trình giáo dục được cải thiện và mở rộng, giúp trẻ em ở bản biên giới có cơ hội học tập tốt hơn. Ngoài ra, các lớp tập huấn kỹ năng nghề cũng được tổ chức, giúp người dân nâng cao tay nghề, từ đó có thêm cơ hội việc làm.
Trong khi áp dụng nếp sống mới, người dân ở Ché Lầu cũng chú trọng việc bảo tồn văn hóa truyền thống của dân tộc mình. Các lễ hội truyền thống, phong tục tập quán vẫn được giữ gìn và phát triển, tạo nên sự giao thoa giữa hiện đại và bản sắc văn hóa dân tộc. Nhà nước và các tổ chức phi chính phủ đã đầu tư cải thiện hạ tầng cơ sở tại Ché Lầu, như đường giao thông, hệ thống điện nước, tạo điều kiện thuận lợi cho việc di chuyển và sinh hoạt của người dân.
Năm 2021, con đường từ bản Son lên Ché Lầu đã được bê tông hóa. Từ khi có đường, có điện, đời sống của người dân nơi đây đã đổi thay. Những không gian u tịch của nghèo đói, tù túng của hủ tục đã bị đẩy lùi, nhường chỗ cho ánh sáng của đèn điện, ánh sáng của văn minh. Cũng từ đó, ngày ngày những tiếng ê a của trẻ thơ đang theo học con chữ tại bản. Một số cửa hàng tạp hóa tại đây cũng được mọc lên để phục vụ bà con. Những ngôi nhà siêu vẹo trước kia đã được dựng lại chắc chắn và được gắn số, con đường bê tông hóa bắt đầu được mang tên. Từ khi ngày có điện, cuộc sống của bản bỗng ồn ào, đủ loại động cơ, xe máy, ô tô, máy xay xát, máy bào gỗ làm nhà, tiếng của tivi… Con đường nhỏ dẫn từ trục chính vào những mái sa mu cổ cũng đã được bê tông chắc chắn.
Những ngôi nhà khang trang sạch đẹp của bà con bản Ché Lầu. Ảnh: Internet
Từ khi có điện, có đường, có sóng điện thoại, đời sống bà con đã bước sang trang mới. Những nông sản làm ra, thay vì gác bếp ăn dần như những năm trước thì giờ đây đã có thương lái đến thu mua tận nhà. Có tiền, bà con bắt đầu sửa sang lại nhà cửa, mua sắm những vật dụng cần thiết, các cháu nhỏ trong độ tuổi đi học đều được đến trường.
Đặc biệt, từ khi được chính quyền vận động tuyên truyền, những hủ tục lạc hậu của bà con như ma chay cưới hỏi kéo dài hàng tuần vừa tốn kém vừa gây ô nhiễm thì giờ đây xác chết đã được đưa vào quan tài, đình đám cũng tổ chức gọn nhẹ trong vòng 2 ngày. Đây được xem là bước tiến quan trọng trong đời sống văn hóa của bản.
Người dân ngày càng nhận thức rõ hơn về tầm quan trọng của việc bảo vệ môi trường. Các hoạt động như trồng cây, bảo vệ rừng, giữ gìn vệ sinh môi trường sống đang được chú trọng hơn bao giờ hết. Bên cạnh đó, những tập tục canh tác lạc hậu theo kiểu tự cung tự cấp giờ đây đã được thay đổi. Bà con đã chủ động đầu tư mua giống cây mới, ngắn ngày cho năng xuất cao về trồng. Bắt đầu hình thành những vùng nông sản tập trung để phát triển thành sản phẩm đặc trưng của vùng.
Để hỗ trợ bà con, nhiều dự án phát triển kinh tế đã được chính quyền các cấp đưa về đây như: dự án trồng Luồng, trồng vầu, dự án nuôi lợn đen năng xuất cao… Thông qua các dự án đã từng bước xóa bỏ tư tưởng trông chờ ỷ lại của một bộ phận người dân trong bản. Người dân đã chủ động làm kinh tế vươn lên thoát nghèo.
Nếp sống mới ở bản biên giới Ché Lầu không chỉ giúp người dân cải thiện đời sống vật chất mà còn nâng cao chất lượng cuộc sống tinh thần, tạo ra một cộng đồng vùng biên cương phát triển bền vững./.
Kim Oanh
