Cuộc xung đột ở Ukraine đã thay đổi đáng kể và tạo ra một điểm sáng mới cho NATO. Do đó, quá trình tìm người giữ chức tổng thư ký NATO trong giai đoạn này đòi hỏi nhiều yếu tố hơn, bởi bất kỳ động thái nào của liên minh trong giai đoạn này đều phải thật thận trọng.
Các ứng viên tiềm năng nhất
Theo hãng tin Reuters, do không còn nhiều thời gian, cuộc đua tranh chức tổng thư ký của NATO đang dần nóng lên. Hiện đã có một số đồn đoán về các ứng viên tiềm năng có thể thay ông Stoltenberg.
Tổng thư ký NATO Jens Stoltenberg trong chuyến công tác Đức ngày 21.4
Trong chuyến công tác Đức vào tuần trước, Bộ trưởng Quốc phòng Anh Ben Wallace đã tỏ rõ sự quan tâm đến việc trở thành nhà lãnh đạo tiếp theo của NATO và nói rằng ông “thích công việc này”, theo tờ The Telegraph.
Ông Wallace nói với hãng thông tấn Đức DPA rằng việc trở thành tổng thư ký của liên minh xuyên Đại Tây Dương “là một công việc tuyệt vời” nhưng đó “không phải là quyền quyết định của tôi”.
Bên cạnh đó, các thành viên NATO cũng đang muốn liên minh có một nữ tổng thư ký đầu tiên, trong khi một số khác lại muốn vị trí này sẽ thuộc về một cựu nguyên thủ quốc gia để đảm bảo NATO có ảnh hưởng chính trị cao nhất. Cũng có những ý kiến cho rằng lãnh đạo NATO nên là một người nào đó thuộc một quốc gia thành viên Liên minh châu Âu (EU) nhằm gắn kết quan hệ của 2 liên minh.
Do đó, Thủ tướng Đan Mạch Mette Frederiksen được cho là một ứng cử viên nặng ký, bởi bà có thể đáp ứng cả 3 tiêu chí trên. Các nhà ngoại giao NATO nói rằng họ đang nghiêm túc cân nhắc ủng hộ bà Frederiksen, mặc dù bà nói rằng bà không quan tâm đến chức này.
Các đồn đoán về việc bà Frederiksen sẽ là lãnh đạo NATO tiếp theo xuất hiện dày đặc hơn sau khi Nhà Trắng xác nhận bà sẽ có cuộc gặp với Tổng thống Mỹ Joe Biden vào đầu tháng 6. Theo truyền thống, vị trí tổng thư ký NATO thuộc về một người châu Âu, nhưng bất kỳ ứng viên nghiêm túc nào cũng cần có sự ủng hộ từ Washington, cường quốc lãnh đạo của liên minh.
Thủ tướng Đan Mạch Mette Frederiksen phát biểu tại văn phòng ở Copenhagen, hồi tháng 3.2020
Nếu được chọn, bà Frederiksen sẽ là lãnh đạo thứ 3 liên tiếp của NATO đến từ một quốc gia Bắc Âu. Tuy nhiên, bà sẽ phải từ bỏ chức vụ thủ tướng Na Uy, điều mà các nhà bình luận chính trị cho rằng sẽ đẩy chính phủ mong manh của bà đến bờ vực sụp đổ.
Tuy nhiên, một nguồn thạo tin cho biết chính quyền ông Biden vẫn chưa nhắm đến ứng viên nào và các “cuộc tranh luận sôi nổi” giữa các trợ lý hàng đầu đang diễn ra. Theo Bộ Ngoại giao Mỹ, còn quá sớm để suy đoán xem Washington sẽ ủng hộ ai.
Những khả năng khác
Thủ tướng Kaja Kallas của Estonia, Chủ tịch Ủy ban châu Âu (EC) Ursula von der Leyen (đến từ Đức) và Phó Thủ tướng Canada Chrystia Freeland cũng được nêu tên trong các cuộc thảo luận giữa trong giới ngoại giao cũng như báo chí, theo Reuters.
Tuy nhiên, các nhà ngoại giao nói rằng bà Kallas, so với các thành viên NATO khác, được coi là quá hiếu chiến đối với Nga. Việc quá cứng rắn với Nga sẽ đặt ra nhiều khó khăn cho NATO vào lúc này, bởi liên minh vừa phải đảm bảo các đồng minh cùng hỗ trợ Ukraine, vừa tránh bất kỳ sự leo thang nào có thể kéo NATO vào cuộc chiến trực diện với Nga.
Trong khi đó, Đức muốn bà von der Leyen ở lại để điều hành EC. Còn bà Freeland phải đối mặt với những trở ngại lớn khi là không phải là người châu Âu và đến từ một quốc gia bị coi là chậm chạp trong chi tiêu quốc phòng.
Những cái tên khác cũng được cân nhắc là Thủ tướng Hà Lan Mark Rutte và Thủ tướng Tây Ban Nha Pedro Sanchez. Tuy nhiên, ông Rutte khẳng định ông không muốn làm việc này, trong khi ông Sanchez đang bận rộn với một cuộc tổng tuyển cử vào cuối năm nay.
Các quốc gia NATO thường đưa ra quyết định ai sẽ là tổng thư ký trong các cuộc họp kín. Tuy nhiên, quyết định không rõ ràng, chủ yếu diễn ra trong các cuộc tham vấn giữa các nhà lãnh đạo và nhà ngoại giao. Những cuộc tham vấn đó sẽ tiếp tục cho đến khi tất cả các thành viên NATO đồng ý rằng họ đã đạt được sự đồng thuận.
Trường hợp NATO không đồng thuận chọn bất kỳ ứng viên nào, ông Stoltenberg khả năng cao nhiệm kỳ của ông sẽ lại được gia hạn, ít nhất là cho đến một hội nghị thượng đỉnh khác của NATO vào năm 2024. Tuy nhiên, ông Stoltenberg đã nói rằng ông không muốn ở lại lâu hơn.
