Sông khô, hồ cạn
Mặc dù chỉ mới đầu mùa nắng, nhưng Hồ chứa nước Hòa Hải, phục vụ nước nông nghiệp và nước sinh hoạt xã Bình Hải và xã Bình Hòa (huyện Bình Sơn) hiện đã xuống thấp, nước không tràn qua đập để chảy về phục vụ nông nghiệp. Trữ lượng nước thấp, ảnh hưởng cấp nước cho Nhà máy nước Bình Hải.
Phó Chủ tịch UBND xã Bình Hải Phạm Cầu cho biết: “Hồ Hòa Hải có diện tích khoảng 1 hecta, được xây dựng từ những năm 1979, phục vụ tưới nông nghiệp cho cho xã Bình Hòa là khoảng 10-15 hecta, còn xã Bình Hải khoảng 25 hecta. Hiện giờ, lượng nước xuống thấp so với đập thoát nước, nếu không có mưa thì khoảng tháng 6 là hồ cạn”.
Còn tại huyện Nghĩa Hành, trong vụ này, toàn huyện có trên 2.200ha lúa đã xuống giống gieo sạ, ngoài ra còn có các loại cây trồng bắp, rau, dưa hấu, ớt, đậu các loại…theo chuyển đổi cây trồng chịu hạn. Tuy nhiên tình hình nắng nóng và trặm bơm hư hỏng khiến người dân vô cùng lo lắng.
Ông Trần Thanh Hùng, xã Hành Tín Tây, huyện Nghĩa Hành, tỉnh Quảng Ngãi cho biết: Vụ hè thu 2023 đã bắt đầu nhưng Trạm bơm Tân Hòa lại hư hỏng. Cả chục sào lúa và hoa màu của gia đình ông đều đợi nước. Khi nào trạm bơm hoạt động thì mới gieo sạ, trồng trọt được, còn không thì phải bỏ vụ hè thu”.
Giám đốc HTX Dịch vụ nông nghiệp Hành Tín Tây Trần Ngọc Hồng cho biết, Trạm bơm Tân Hòa được xây dựng cách đây gần 20 năm nên đã hư hỏng, xuống cấp. Vị trí trạm ở gần sông, thấp trũng nên thường xuyên bị ngập nước vào mùa mưa lũ. Gần đây, hệ thống điện đứt gãy, máy bơm gặp sự cố nên không thể vận hành.
“Trạm ngưng hoạt động khiến 40 hecta đất nông nghiệp không canh tác được, người dân tìm đến HTX yêu cầu sửa chữa trạm bơm. Nhu cầu cấp bách mà lại không có kinh phí, tôi đành đi vay trước 30 triệu đồng sửa chữa tạm thời”, ông Hồng chia sẻ.
Hiện trạm bơm này hoạt động không liên tục, ngày có nước, ngày không. Người dân khu vực Tân Hòa phải xuống giống cầm chừng.
Xã Hành Tín Tây nằm ngoài vùng tưới thạch nham nên thường xuyên thiếu nước do nắng nóng kéo dài. Khi sông Vệ dần cạn nước, người dân đắp thêm đập tràn, đập bổi, đắp bờ để gom nước từ sông Vệ vào, bơm máy lên đồng ruộng. Do thiếu nước nên năng suất, sản lượng cây trồng sụt giảm trong vụ hè thu.
Triển khai chống hạn
Theo Sở NN&PTNN tỉnh Quảng Ngãi, Quảng Ngãi có 800 công trình thủy lợi cấp nước cho sản xuất nông nghiệp và các ngành kinh tế khác với năng lực tưới thực tế hơn 48.9640 hecta. Trong số này, có 196 công trình được xây dựng từ trước năm 1989, hầu hết là các đập đất, bị sạt lở. Ngoài ra, các tràn xả, cống lấy nước, hệ thống kênh, đập dâng, trạm bơm…đều xây dựng đã lâu, xuống cấp, hư hỏng.
Với tình hình nắng nóng gay gắt đang diễn ra trên diện rộng như hiện nay, có khả năng xảy ra hạn hán và xâm nhập mặn cục bộ vào cuối vụ hè thu năm 2023. Khu vực hạn hán, thiếu nước chủ yếu tại vùng tưới cuối kênh hoặc vùng tưới của các hồ chứa, đập dâng có quy mô nhỏ.
Sở NN&PTNT tỉnh Quảng Ngãi cũng đã có phương án chống hạn, tập trung vào tận dụng tối đa nguồn nước mặt, nước ngầm, …ưu tiên cấp nước sinh hoạt, công nghiệp, nước uống cho gia súc và các vùng lúa trọng điểm của tỉnh, có giải pháp tiết kiệm nước.
Đối với những vùng thường xuyên thiếu nước sinh hoạt như huyện đảo Lý Sơn, khu đông Bình Sơn, các xã ven biển Mộ Đức, thị xã Đức Phổ,…, giải pháp được đưa ra là kéo dài tuyến ống cấp nước, khoan giếng lấy nước ở tầng sâu. Nếu hạn hán xảy ra quy mô lớn, tổ chức lắp đặt các cụm máy bơm dã chiến dọc theo sông để cấp nước.
Tổng nhu cầu kinh phí phục vụ phòng, chống hạn trong vụ hè thu 2023 là 20 tỷ đồng, bao gồm các chi phí tiền điện, dầu vượt kế hoạch, nạo vét, sửa chữa cửa lấy nước, hệ thống kênh dẫn nước, sửa chữa công trình đầu mối, lắp đặt trạm bơm dã chiến, sửa chữa công trình cấp nước sinh hoạt.
Đài Khí tượng Thủy văn tỉnh Quảng Ngãi dự báo, lượng mưa trong vụ hè thu năm 2023 có khả năng thấp hơn trung bình nhiều năm. Tổng diện tích sản xuất nông nghiệp có khả năng bị hạn là 1.900 hecta, có khoảng 3.500 người có khả năng thiếu nước sinh hoạt và 8.000 vật nuôi khả năng thiếu nước uống. Tình hình nắng nóng có khả năng cao hơn trung bình nhiều năm. Các đợt nắng nóng gay gắt kéo dài chủ yếu tập trong giai đoạn từ tháng 5/2023 đến tháng 7/2023.
