Nhằm tiết kiệm nước, giảm nhân công, giảm chi phí sản xuất, nâng cao năng suất cây trồng, những năm qua, công nghệ tưới tiên tiến, tưới tiết kiệm nước đã được các địa phương, đơn vị, hợp tác xã (HTX), doanh nghiệp và người dân trên địa bàn tỉnh mạnh dạn đầu tư ứng dụng trong sản xuất nông nghiệp. Có thể khẳng định đây là một trong những hiệu quả thiết thực nhất của hoạt động khoa học công nghệ tại địa phương trong bối cảnh biến đổi khí hậu diễn biến ngày càng nhanh, phức tạp và không theo kịch bản dự báo.
 |
| Dự án sản xuất rau công nghệ cao theo tiêu chuẩn VietGAP của Công ty Cổ phần Đầu tư và Phát triển nông nghiệp Ngân Hà Agri tại xã Trung Thành (Vụ Bản). |
Từ nguồn kinh phí hỗ trợ giá sản phẩm dịch vụ công ích thủy lợi, các công ty khai thác công trình thủy lợi (KTCTTL) có thêm nguồn kinh phí để tiếp tục đầu tư hoàn chỉnh hệ thống như tu bổ, sửa chữa công trình, máy móc, thiết bị; nạo vét và kiên cố hóa kênh mương, công trình trên kênh; đầu tư xây dựng hệ thống kênh mương, trạm bơm để nâng cao năng lực tưới của hệ thống công trình. Các công ty KTCTTL phía nam sông Đào vận hành tưới, tiêu dựa theo thủy triều như: Nam Ninh, Xuân Thủy, Hải Hậu và Nghĩa Hưng tập trung ứng dụng những tiến bộ mới trong việc quản lý, điều tiết nước theo hướng tự động hóa để giảm tối đa nhân công phổ thông; nâng cao khả năng dự tính, dự báo về nguồn nước, tác động ảnh hưởng của lũ, bão để chủ động điều hành công tác tưới, tiêu chống úng, hạn, phục vụ sản xuất và đời sống nhân dân. Các công ty KTCTTL phía bắc sông Đào vận hành hệ thống tưới, tiêu gần 100% bằng động lực như: Mỹ Thành, Vụ Bản, Ý Yên thì nghiên cứu ứng dụng công nghệ cải tiến kỹ thuật về quy trình vận hành máy bơm, làm giảm tải biến áp, tiết kiệm điện năng tiêu hao. Tiêu biểu như Công ty TNHH một thành viên KTCTTL Vụ Bản ứng dụng công nghệ thông tin, đưa công nghệ tự động hóa để chủ động trong công tác quản lý, kéo dài tuổi thọ và nâng cao hiệu quả khai thác, vận hành các công trình thủy lợi trong tưới, tiêu phục vụ sản xuất. Công ty còn khuyến khích đẩy mạnh phong trào phát huy sáng kiến, cải tiến kỹ thuật trong cán bộ, công nhân viên, áp dụng các quy trình kỹ thuật tưới nước tiên tiến. Qua đó, không những giúp tiết kiệm chi phí hoạt động mà còn đảm bảo đủ nước cho toàn bộ diện tích sản xuất nông nghiệp, nuôi trồng thủy sản, nhu cầu dân sinh trên địa bàn huyện Vụ Bản và một số xã của huyện Ý Yên, thành phố Nam Định, góp phần quan trọng thực hiện nhiệm vụ chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi, cơ cấu mùa vụ của các địa phương.
Một số doanh nghiệp, nông dân và HTX trên địa bàn tỉnh thời gian qua đã đầu tư nhiều mô hình nông nghiệp ứng dụng công nghệ tưới tiên tiến, tưới tiết kiệm để nâng cao mật độ canh tác, tăng năng suất, và quan trọng hơn là chất lượng nông sản luôn được đảm bảo qua việc quản lý được dinh dưỡng cây trồng… Năm 2022, Công ty Cổ phần Đầu tư và Phát triển nông nghiệp Ngân Hà Agri đấu thầu 6ha ruộng khô cằn, thiếu nước, canh tác lúa kém hiệu quả tại xã Trung Thành (Vụ Bản) để thực hiện dự án sản xuất rau công nghệ cao theo tiêu chuẩn VietGAP với các loại rau ăn lá và rau gia vị: cải xanh, thì là, mùi ta, cải bó xôi, cà chua cherry đỏ… Sau khi đã tiến hành cải tạo đất, quy hoạch, kiến thiết lại đồng ruộng, Công ty đầu tư xây dựng nhà xưởng sơ chế, bảo quản sản phẩm, lắp đặt hệ thống tưới nước nhỏ giọt tự động tới từng gốc cây. Với phương pháp tưới này, mỗi gốc cây được thiết kế 1 béc phun nước và bơm tưới trực tiếp vào gốc cây qua béc với lượng nước đảm bảo “3 đúng” là “đúng thời gian, đúng định lượng, đúng địa chỉ”, theo yêu cầu sinh trưởng từng giai đoạn của cây trồng. Ưu điểm của việc áp dụng hệ thống tưới nhỏ giọt theo công nghệ này là tiết kiệm được 60-70% khối lượng nước so với phương pháp thủ công, tiết kiệm điện năng tiêu thụ, giảm công lao động lại tránh được xói mòn, rửa trôi đất, giảm thiểu bệnh thối rễ ở cây, hạn chế lây lan dịch bệnh… phù hợp với xu hướng phát triển sản xuất hiện nay. Từ khi triển khai trồng, mặc dù thời tiết khắc nghiệt và ít mưa song do chủ động được nguồn nước nên sản xuất đạt kết quả tốt, đảm bảo nâng cao năng suất, chất lượng dinh dưỡng và mẫu mã của sản phẩm. Đây là cơ sở để Công ty tiếp tục mở rộng quy mô sản xuất theo công nghệ này trong thời gian tới.
Trên địa bàn tỉnh ta, phương pháp tưới tự động tiên tiến (tưới nhỏ giọt và tưới phun sương) đang được nhân rộng áp dụng để sản xuất hoa, rau, củ, quả công nghệ cao trong nhà lưới, nhà màng, nhà kính. Trong đó công nghệ tưới nhỏ giọt là biện pháp tiết kiệm nước nhất so với phương pháp tưới truyền thống. Nông dân có thể cung cấp nước, phân bón đến đúng vùng rễ tích cực với liều lượng vừa đủ thông qua hệ thống máy bơm, van, đường ống dẫn nước, đường ống nhỏ giọt, và hiện đại hơn là việc điều hành tưới kết nối với hệ thống máy tính kiểm soát, qua đó giúp cây trồng hấp thu hết dưỡng chất được cung cấp để phát triển. Như vậy tránh dư thừa dinh dưỡng gây lãng phí. Có thể kể đến các mô hình ứng dụng công nghệ tưới nhỏ giọt để trồng rau, quả chất lượng cao quy mô 4ha trong nhà màng của Công ty Cổ phần Sản xuất và Đầu tư nông nghiệp công nghệ cao Thần Nông tại xã Đại An (Vụ Bản); trồng dưa lê Hàn Quốc, cà chua Monaco Israel, dưa chuột baby Hà Lan công nghệ cao của anh Vũ Văn Khá, thị trấn Quỹ Nhất (Nghĩa Hưng)… Hệ thống tưới phun mưa trong nông nghiệp, thích hợp với việc chăm sóc cây hoa, cây cảnh, các vườn rau lớn cũng đang được nhiều hộ nông dân các xã Nam Phong (thành phố Nam Định), Mỹ Tân (Mỹ Lộc), Giao Yến (Giao Thủy), Nam Dương (Nam Trực) sử dụng. Ứng dụng phương pháp tưới này đảm bảo phun tưới nước cho toàn bề mặt, cây trồng phát triển tốt từ bộ rễ lên đến bề mặt lá, tăng hiệu quả sản xuất nông nghiệp, qua đó giúp nông dân tiết kiệm chi phí đầu tư, sức lao động và nguồn nước, nhất là vào mùa khô.
Ứng dụng công nghệ cao, trong đó ứng dụng công nghệ tưới tiên tiến, tưới tiết kiệm, là chủ trương, hướng đi tất yếu trong sản xuất nông nghiệp, mang lại hiệu quả rất rõ rệt, giảm chi phí, giảm nhân công, khắc phục nhiều vấn đề khó khăn của sản xuất nông nghiệp theo cách truyền thống. Những hiệu quả thiết thực của phương pháp này là một lợi thế để công nghệ nhanh chóng được người sản xuất nghiên cứu, ứng dụng. Song để nhân rộng mô hình, các địa phương và ngành Nông nghiệp cần tiếp tục thực hiện các giải pháp đồng bộ như: đẩy mạnh tích tụ ruộng đất tạo quy mô diện tích sản xuất lớn để thu hút doanh nghiệp đầu tư vào nông nghiệp, hình thành vùng sản xuất hàng hóa tập trung cho từng loại cây trồng. Xây dựng cơ chế hỗ trợ cũng như tiếp tục đẩy mạnh công tác tuyên truyền, phổ biến, khuyến khích các trang trại, gia trại áp dụng. Xác định nhiệm vụ ứng dụng công nghệ tưới tiên tiến, tưới tiết kiệm trong bối cảnh biến đổi khí hậu diễn ra ngày càng mạnh mẽ và nghiêm trọng là đòi hỏi tất yếu để phát triển nông nghiệp bền vững vì an ninh lương thực, nâng cao giá trị gia tăng cho nông sản./.
Bài và ảnh: Ngọc Ánh
