Những ngày đầu tháng 11 về xã Yên Đồng (Ý Yên), chúng tôi được chứng kiến không khí lao động khẩn trương của bà con nông dân trên các cánh đồng làm vụ đông. Hầu hết diện tích khoai tây đã được nông dân xuống giống và chuyển sang giai đoạn chăm sóc cây con. Còn với các hộ canh tác trên đất chuyên màu, nhiều diện tích rau các loại đã cho thu hoạch được 1-2 lứa… Với người dân Yên Đồng, vụ đông không còn là vụ sản xuất tận dụng, tăng vụ, thu được chút nào hay chút đó, mà thực sự đã trở thành vụ chính trong năm.
 |
| Nông dân thôn Cốc Dương chăm sóc cây mùi tàu vụ đông. |
Là hộ cuối cùng đưa khoai tây xuống đồng của xã, ông Dương Văn Hào, xóm 9 thôn La Ngạn 2 giải thích: “Sở dĩ vụ này cấy muộn bởi được trồng trên đất 2 lúa, là diện tích đất bị bỏ hoang được gia đình mượn lại từ năm ngoái để trồng khoai tây. Ở vụ khảo nghiệm đầu tiên, mặc dù năng suất không được như trên đất 1 lúa – 2 màu nhưng tôi đã nắm được kinh nghiệm từ khâu cải tạo đất, lựa chọn giống phù hợp đến chăm sóc cho khoai tây đạt năng suất cao”. Với gần 3 mẫu đất 2 lúa mượn và đất trồng khoai tây từ lâu năm của gia đình, vụ đông này gia đình ông Hào trồng 7 mẫu khoai tây. Để đảm bảo thời vụ gieo trồng cũng như tiết kiệm nhân công, ông Hào đã tự chế ra thiết bị làm đất gắn vào máy cày, có thể phay đất, lên luống, soi rạch, bỏ phân và cùng một lúc có thể tra giống, lấp ngay được. “Nếu như năm ngoái, tôi phải thuê hơn 30 công để trồng gần 3 mẫu khoai tây trên đất 2 lúa thì năm nay sử dụng máy làm đất, tôi chỉ thuê 10 người đã trồng xong ngay trong một buổi sáng” – ông Hào chia sẻ. Bằng kinh nghiệm nhiều năm trồng khoai, ông Hào cho biết, bình quân năng suất khoai tây vụ đông đạt 7 tạ/sào, với giá khoai giống và khoai thương phẩm bán dao động từ 7-10 nghìn đồng/kg, mỗi sào khoai tây cho lãi khoảng 3 triệu đồng.
Đồng chí Phạm Quốc Huy, Chủ tịch UBND xã Yên Đồng cho biết: Vụ đông năm 2023, toàn xã trồng khoảng 190ha khoai tây và 30ha rau. Để vụ đông đạt kết quả cao, UBND xã chỉ đạo hợp tác xã (HTX) sản xuất, kinh doanh dịch vụ nông nghiệp Yên Đồng tuyên truyền, hướng dẫn nông dân về thời vụ, cơ cấu giống, kỹ thuật gieo trồng, chăm sóc, phòng trừ sâu bệnh. Đồng thời, chủ động nạo vét kênh mương, khơi thông dòng chảy, phòng chống úng ngập cũng như cung cấp nước tưới dưỡng cho cây trồng. Ngay khi sản xuất vụ lúa mùa, xã đã bố trí trà mùa sớm, cấy các giống lúa ngắn ngày để chủ động quỹ đất trồng vụ đông sớm. Đối với cây khoai tây, xã chỉ đạo các hộ dân sử dụng giống Marabel, Jelly – là các giống chống chịu tốt với điều kiện ngoại cảnh, có khả năng kháng bệnh tốt, sinh trưởng và phát triển mạnh, phù hợp với điều kiện thổ nhưỡng của địa phương. Những năm qua, các giống này được trồng tại địa phương và cho năng suất khá ổn định, chất lượng củ khoai to, thơm ngon nên được thị trường rất ưa chuộng. Mặc dù là địa phương có diện tích trồng khoai tây lớn song Yên Đồng chưa bao giờ có tình trạng tồn đọng hàng. Mỗi khi vào mùa thu hoạch, thương lái lại đưa xe về thu mua khoai tận ruộng theo giá thị trường. Ngoài ra, HTX Yên Đồng đã đầu tư xây dựng 4 kho lạnh trữ lượng tối đa 150 tấn làm dịch vụ bảo quản khoai tây giống và khoai tây thương phẩm cho nông dân. Nhờ đó 100% diện tích trồng khoai tây của nông dân trong xã luôn được chủ động về giống. Gần 1 tháng qua, nông dân xã đã tập trung phủ kín toàn bộ diện tích khoai tây. Hiện Ban Nông nghiệp xã phối hợp với HTX thường xuyên kiểm tra, đôn đốc, hướng dẫn nông dân chăm sóc kịp thời nên cây khoai tây sinh trưởng, phát triển tốt. Tình hình sâu bệnh hại như bệnh mốc sương, héo xanh cũng xuất hiện ít hơn; đây là yếu tố giúp vụ khoai tây cho năng suất cao.
 |
| Đẩy mạnh cơ giới hoá khâu làm đất để trồng khoai tây trong khung thời vụ tại xã Yên Đồng. |
Vụ đông là vụ “làm giàu” của người dân Yên Đồng. Ngoài cây chủ lực khoai tây, từ lâu xã chủ trương phát triển đất chuyên màu, đặc biệt là vùng chuyên màu tại thôn Cốc Dương theo phương thức đa dạng hóa cây trồng, tập trung vào những cây dễ trồng, có năng suất cao, chất lượng, dễ tiêu thụ, giá trị kinh tế cao. Hiện nông dân trong thôn quay vòng 4-6 vụ với nhiều công thức luân canh gối vụ từ trồng rau giống và rau thương phẩm su hào, bắp cải, súp lơ cho đến các loại cây ăn lá như: xà lách, mùng tơi, hành, mùi, húng…, đồng đất Cốc Dương quanh năm phủ một màu xanh của rau màu. Nhanh tay chăm sóc luống mùi, ông Bùi Văn Khoản, đội 17 thôn Cốc Dương cho biết: “Thu nhập chính của gia đình tôi từ hơn 1 sào rau này. Vụ đông cũng là vụ cho thu tiền nhiều nhất nhờ quay vòng được 4-5 lứa rau giống. Bắt đầu từ tháng 7 đến giáp tết hàng năm, cứ sau 30-35 ngày là người trồng có thể thu được 1 lứa rau giống: súp lơ, su hào, bắp cải, xà lách, cải bẹ, cải thìa… cung cấp cho người trồng rau trong và ngoài huyện. Sản xuất rau giống tốn công và đòi hỏi kỹ thuật cao hơn nhưng hiệu quả kinh tế có thể cao hơn gấp 2-3 lần so với trồng rau thương phẩm và gấp nhiều lần so với cấy lúa. Mỗi sào làm rau giống có thể cho thu 4-5 triệu đồng/lứa rau tùy từng thời điểm. Đến thời điểm này, tôi đã thu hoạch được 2 lứa rau và thu lãi gần chục triệu đồng. Ngoài trồng rau, tôi còn trồng 3 sào khoai tây. Tổng thu nhập trong mỗi vụ đông của gia đình tôi thường đạt khoảng 30-35 triệu đồng”.
Không chỉ cần cù chăm chỉ, nông dân Yên Đồng còn rất nhanh chóng tiếp thu những tiến bộ khoa học kỹ thuật mới ứng dụng vào sản xuất. Nhiều người có vốn tích lũy tự đầu tư máy làm đất vừa phục vụ làm khoai tây của mình vừa làm dịch vụ, giúp tỷ lệ cơ giới hóa khâu làm đất trồng khoai tây của xã đạt 100%. Trên đất chuyên màu, các hộ nông dân đầu tư hệ thống bơm tưới tự động, có lắp các đầu béc xoay tròn dạng phun mưa vừa đảm bảo tưới phủ đều vừa tiết kiệm được công lao động, tăng độ ẩm và kích thích cây trồng phát triển. Sản xuất phát triển kéo theo các dịch vụ khác phát triển. Nhờ các công thức luân canh tăng vụ rau màu đã góp phần thúc đẩy kinh tế – xã hội của Yên Đồng phát triển, bộ mặt nông thôn thay đổi nhanh chóng. Qua đó góp phần giúp địa phương thành công trong xây dựng đạt chuẩn xã nông thôn mới nâng cao năm 2022 và đang xây dựng nông thôn mới kiểu mẫu.
Không cho đất nghỉ, không ngừng đôi tay, nông dân xã Yên Đồng đang thực hiện đúng lời người xưa dạy “tấc đất tấc vàng”, quyết tâm nối dài những vụ đông làm giàu./.
Bài và ảnh: Ngọc Ánh
