Cảnh báo của ông Biden được gửi trong một cuộc gọi với Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu vào ngày thứ Năm, theo sau vụ việc Israel thực hiện một cuộc tấn công đẫm máu nhằm vào nhân viên cứu trợ của World Central Kitchen khiến những thành viên đảng Dân Chủ Mỹ kêu gọi đặt điều kiện cho những viện trợ của Mỹ đối với Israel. Israel khẳng định, vụ tấn công này đã được thực hiện do nhầm lẫn.
Tổng thống Mỹ Joe Biden, một người ủng hộ Israel lâu nay, đã “kháng cự” một số áp lực yêu cầu ông cắt giảm viện trợ hoặc ngừng vận chuyển vũ khí tới quốc gia này. Những cảnh báo của mới đây đánh dấu lần đầu tiên ông đe dọa sẽ đặt điều kiện cho những gói viện trợ, một diễn biến có thể thay đổi cục diện cuộc chiến kéo dài gần sáu tháng qua.
Thông tin về cuộc gọi của ông Biden, Nhà Trắng cho biết, ông “đã nêu rất rõ Israel cần phải tuyên bố và thực hiện một loạt các bước đặc thù, rõ ràng và khả thi để giải quyết vấn đề tổn hại nhằm vào dân thường, thảm họa nhân đạo và sự an toàn của nhân viên y tế”. Họ cũng cho biết, cuộc gọi này kéo dài khoảng 30 phút.
Trong một tuyên bố, Nhà Trắng cho biết, Tổng thống “đã khẳng định rõ chính sách của Mỹ xung quanh Gaza sẽ được quyết định dựa trên đánh giá của chúng tôi về hành động bước đầu của Israel xung quanh những bước này”.
Washington là chính quyền cung cấp vũ khí lớn nhất cho Israel và chính quyền Tổng thống Biden đã thường xuyên tạo dựng một lá chắn ngoại giao cho quốc gia này tại Liên Hợp Quốc.
Trong một cuộc họp sau cuộc gọi này, phát ngôn viên Nhà Trắng John Kirby đã từ chối thảo luận thêm về những thay đổi mà Mỹ có thể thực hiện xung quanh Israel và Gaza.
Ông cho biết, Washington kỳ vọng sẽ có tuyên bố từ Israel về các bước trên trong “những giờ và ngày tới”.
Khi được hỏi về những thay đổi chính sách mà Mỹ có thể đưa ra, phát ngôn viên của ông Netanyahu, Tal Heinrich cho biết: “Tôi tin rằng đây là những điều mà Washington phải giải thích”.
Trong ngày thứ Hai, Israel đã thực hiện một vụ tấn công khiến bảy nhân viên cứu trợ của tổ chức World Central Kitchen bị thiệt mạng. Đây là tổ chức nhân đạo do đầu bếp nổi tiếng Jose Andres sáng lập. Trong một cuộc phỏng vấn vào ngày thứ Tư với Reuters, ông Andres khẳng định lực lượng Israel đã tấn công những nhân viên trong tổ chức của ông “một cách có hệ thống, nhằm vào từng xe một”.
Trong ngày thứ Năm, Israel đã khẳng định sẽ sửa đổi chiến thuật trong cuộc chiến tại Gaza sau khi mô tả vụ tấn công này là hậu quả của việc xác định sai mục tiêu và khẳng định những phát hiện trong điều tra sẽ sớm được công khai.
Nhà Trắng cho biết, ông Biden đã phẫn nộ và đau đớn khi nhận được tin về vụ tấn công này, nhưng trước khi thực hiện cuộc gọi vào ngày thứ Năm, ông đã không có thay đổi nào về thái độ của Washington, kiên định ủng hộ Israel trong cuộc xung đột chống lại tổ chức Hamas.
Trong cuộc gọi, ông Biden “đã nhấn mạnh việc ký kết một thỏa thuận ngừng bắn ngay lập tức mang tính chủ chốt để ổn định hóa và cải thiện tình hình nhân đạo, bảo vệ thường dân vô tội”. Ông Biden đã hối thúc ông Netanyahu thúc đẩy các nhà thương lượng của mình để ký kết thỏa thuận và giải phóng con tin bị Hamas bắt giữ trong vụ tấn công ngày 7/10.
Tại Brussels, Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken cho biết, Israel “cần phải tận dụng thời cơ” đẩy mạnh hỗ trợ nhân đạo và đảm bảo an ninh cho những cá nhân và tổ chức viện trợ nhân đạo.
“Nếu chúng tôi không thấy những thay đổi mà chúng tôi muốn, chúng tôi sẽ thay đổi chính sách”.
“Giọt nước tràn ly”
Những tay súng của tổ chức Hamas đã tấn công Israel vào ngày 7/10 khiến 1.200 người thiệt mạng và 253 người bị bắt giữ làm con tin.
Israel đã đáp trả bằng cách bao vây hoàn toàn Gaza, thực hiện tấn công trên không và trên bộ khiến hơn 33.000 người Palestine thiệt mạng.
Ông Biden, người tự mô tả bản thân là người theo chủ nghĩa Phục quốc Do Thái, đã ủng hộ Israel mãnh liệt trong những ngày đầu của cuộc chiến.
Tuy nhiên khi con số thương vong tại Gaza tăng cao và cuộc chiến lan rộng với những chiến tuyến xuất hiện tại Lebanon và Yemen, chính quyền của ông đã bắt đầu hối thúc ngừng bắn và đẩy mạnh cứu trợ nhân đạo. Trong tháng vừa rồi, Mỹ đã bỏ phiếu trắng trong một cuộc bỏ phiếu tại Hội đồng Bảo an LHQ yêu cầu ngừng bắn ngay lập tức, một quyết định khiến Israel phẫn nộ.
Ông Biden cũng đã đối mặt với sự phẫn nộ mạnh mẽ từ đảng Dân Chủ về những quyết định của ông xung quanh cuộc chiến tại Gaza, một diễn biến có thể sẽ gây tổn hại sự ủng hộ cho ông trong cuộc bầu cử tổng thống vào tháng 11 này khi ông đối đầu với cựu tổng thống từ đảng Cộng Hòa Donald Trump.
Laura Blumenfeld, một nhà phân tích về Trung Đông tại Đại học John Hopkins cho biết, vụ tấn công nhằm vào nhân viên cứu trợ của WCK là “giọt nước tràn ly”.
“Cuộc điện này là ‘tiếng gọi cảnh tỉnh’ mà ông Biden đã hứa hẹn sẽ gửi tới Netanyahu từ lâu”, ông Blumenfeld cho biết.
Nguyễn Quang Minh (theo Reuters)
