Mức sinh tại Việt Nam liên tục giảm

Phó cục trưởng Cục Dân số (Bộ Y tế) cho biết VN đã chính thức đạt mức sinh thay thế từ năm 2006 khi mức sinh (TFR) đạt 2,09 con/phụ nữ, tuy nhiên mức sinh thay thế chưa thực sự bền vững. Trong 2 thập niên qua, mức sinh khu vực thành thị đã xuống dưới mức sinh thay thế, dao động quanh 1,7 – 1,8 con/phụ nữ.

Đáng lưu ý, mức sinh cũng giảm tại khu vực nông thôn. Số con trung bình từ ở mức 2,2 – 2,3 con/phụ nữ nông thôn năm 2019 hiện còn 2,07 con/phụ nữ, thấp nhất từ trước đến nay.

Quy mô dân số của VN được dự báo theo 3 giả thiết: mức sinh thấp, mức sinh trung bình, mức sinh cao.

Trong đó, nếu mức sinh thấp (mức sinh giai đoạn 2019 – 2069 từ 2,09 con/phụ nữ năm 2019 và giảm dần ở những năm sau), đến cuối thời kỳ dự báo, năm 2069, mức sinh của VN sẽ chỉ còn 1,85 con/phụ nữ. Nếu duy trì mức sinh giảm chậm trong giai đoạn 2019 – 2069, cố gắng đạt mục tiêu duy trì mức sinh thay thế, mức sinh của VN sẽ đạt 2,01 con/phụ nữ vào cuối giai đoạn. Với giả thiết về mức sinh cao trong giai đoạn 2019 – 2069, VN sẽ đạt mức sinh thay thế (2,1 con/phụ nữ) vào cuối thời kỳ dự báo.

Nếu mức sinh tiếp tục giảm, ngoài tác động về quy mô dân số, còn dẫn đến tỷ trọng trẻ em dưới 15 tuổi giảm, tỷ trọng người già tăng lên, lực lượng dân số trong độ tuổi lao động sẽ giảm, trong khi tuổi thọ trung bình của người VN tăng nhanh.

Theo một nghiên cứu, với phương án trung bình, dự báo dân số VN năm 2029 là 104,5 triệu người, năm 2039 là 110,8 triệu người và đến năm 2069 là 116,9 triệu người. Trong 5 năm 2019 – 2024, tỷ lệ tăng dân số hằng năm của nước ta là 0,93%. Trong tương lai, dự báo tỷ lệ tăng dân số sẽ tiếp tục giảm và đạt trạng thái “dừng” vào giai đoạn 2064 – 2069.

Cục Dân số cho biết quy mô dân số VN đạt 96 triệu người năm 2019, và quy mô hơn 100 triệu người từ năm 2023. VN là quốc gia đông dân thứ ba trong khu vực Đông Nam Á (sau Indonesia và Philippines); đứng thứ 15 trên thế giới. Tuy nhiên, mức tăng dân số đang có xu hướng giảm, mức sinh liên tục giảm trong các năm gần đây.

Trên thế giới, tính trung bình, phụ nữ ngày nay sinh ít hơn 1 con so với năm 1990. Hiện tại, mức sinh toàn cầu là 2,25 con/phụ nữ. Hơn một nửa số quốc gia và khu vực trên toàn cầu có mức sinh dưới mức thay thế (2,1 con/phụ nữ). Hiện tại, gần 1/5 số quốc gia và khu vực đang trải qua tình trạng mức sinh “rất thấp” là ít hơn 1,4 con/phụ nữ.

Theo Báo cáo chính sách dân số thế giới năm 2021, năm 2019, trên toàn cầu có 69 chính phủ có chính sách giảm mức sinh, 55 chính phủ có chính sách tăng mức sinh, 19 chính phủ tập trung vào việc duy trì mức sinh hiện tại, 54 chính phủ không có chính sách mức sinh chính thức.