Tiếng trống ra chơi vang lên như đánh động lũ ve ẩn mình trong vòm phượng vĩ. Chúng đồng loạt kêu lên râm ran, ra rả. Nắng tháng 5 bỏng rát trên nền gạch không ngăn nổi những bước chân tinh nghịch của đám học trò. Khải rủ các bạn:
 |
| Minh họa: HOÀNG ĐẶNG |
– Ê, đi rình xem ve sầu đổi xác không?
– Nhưng chúng tít trên cao làm sao mà thấy được?
– Tớ từng thấy rất nhiều xác ve sầu bám ở gốc cây đấy thôi.
– Đồ ngốc! Ve sầu chỉ đổi xác trong bóng đêm yên tĩnh.
– Ai bảo cậu như thế?
– Tớ từng xem trên báo, đêm người ta soi đèn đi bắt nhộng ve sầu.
– Người ta bắt nhộng ve sầu làm gì nhỉ?
– Thì để chế biến món ăn chứ còn làm gì nữa.
Cả đám ngửa cổ nhìn lên vòm phượng đỏ. Mùa hè đã đến rồi. Những bài học cuối cùng trong sách giáo khoa dần khép lại. Tụi nhỏ ríu rít hỏi nhau về kế hoạch mùa hè. Hiệp bảo:
– Tớ sẽ đi biển chơi. Sẽ đi qua cây cầu vượt biển dài nhất Việt Nam. Ở Hải Phòng, thành phố hoa phượng đỏ ấy. Nơi ấy ngày xưa bố tớ từng làm việc nhiều năm.
– Còn tớ sẽ về quê ngoại đi hun dế, tìm tổ chim và ra đồng thả diều mỗi buổi chiều. Thích cực.
– Thích thế nào được bằng tớ. Tớ sẽ lên quê nội, theo các chú luồn sâu vào trong rừng tìm ong mật, tìm măng. Thỉnh thoảng còn ra suối bắt cua. Suối ở quê nội tớ mát lắm, nếu may mắn còn tóm được những con cua đá mang về nấu canh với rau rừng.
Bộp! Bộp! Tiếng thước kẻ đập mạnh xuống bàn khiến cả lớp giật mình, ngồi khoanh tay ngay ngắn. Khi bài thơ “Gửi lời chào lớp một” của tác giả Hữu Tưởng vang lên, Bích thấy trong lồng ngực trào dâng xúc động: “Chào bảng đen cửa sổ/ Chào chỗ ngồi thân quen/ Tất cả! Chào ở lại/ Đón các bạn nhỏ lên”. Mới ngày nào Bích còn rụt rè trong môi trường mới. Vậy mà một năm học cũng sắp kết thúc rồi. Bích nhìn thấy trên những cuốn vở mới tinh tươm hôm nào từng nét chữ đã nở hoa dưới bàn tay lem mực. Trên đôi môi chúm chím của bạn bè mình, từng câu thơ như cũng biết tỏa hương. Mỗi ngày đến trường về Bích đều có biết bao chuyện để kể cho mẹ nghe. Bạn Nhật bị cả lớp gọi là Chí Phèo mẹ ạ, vừa phá phách lại còn hay ăn vạ. Bạn Hiệp thì lúc nào cũng thích trêu con. Hết giấu bút lại giấu vở, làm con phải đi tìm hết hơi. Hôm qua con thưa cô, thế là bạn ấy bị mắng cho một trận. Bạn Huyền ngày nào cũng đi muộn mẹ ạ. Bạn ấy sống cùng bà. Bà của bạn đã già không thể đi xe được. Hình như là bạn ấy mồ côi bố mẹ. Bạn ấy ít nói, đọc còn phải đánh vần, tính toán cũng chậm. Nhưng bạn ấy bướng lắm mẹ ạ. Hôm qua bạn ấy còn tự ý lấy của con cây bút chì hồng. Nhưng con đã không thưa cô giáo. Tại sao con không thưa cô giáo? Con sợ bị cô mắng bạn sẽ xấu hổ mẹ ạ. Bạn ấy đã trả lại bút nhưng nhất định không chịu nhận đã lấy của con. Bạn ấy cứ khăng khăng nhặt được dưới gầm bàn. Dù con nhớ trước lúc ra chơi bút vẫn còn nằm yên trên bàn học. Mẹ dịu dàng bảo Bích: “Biết đâu khi các bạn chạy chơi va mạnh vào bàn khiến bút rơi xuống đất thì sao. Nếu không tận mắt nhìn thấy thì con không có quyền gán cho bạn tội lấy bút của mình”. Bích cúi đầu im lặng hồi lâu rồi ngước lên thì thầm hỏi mẹ: “Mẹ ơi, có phải đứa trẻ nào mồ côi cũng rất đáng thương không ạ?”.
Những câu chuyện về bạn bè Bích thường kể mỗi ngày, lúc ngồi sau xe mẹ hay mỗi lúc đêm về. Phải cho đến tận lúc được mẹ xoa lưng giục ngủ không muộn Bích mới chịu thiếp, mang theo giấc mơ về mái trường và lớp học thân thương. Trong buổi học cuối cùng cô giáo dặn: “Các em về nghỉ hè vui vẻ nhưng chớ quên sách vở. Đừng để những phép toán bay sạch lên trời. Thỉnh thoảng phải ôn bài. Phải tập cho mình thói quen mỗi ngày đọc một vài trang sách. Nhà bạn nào gần nhau có thể ghép đôi cùng vui chơi và giúp nhau học tập”. Các bạn nhao nhao hỏi nhau nhà cậu ở chỗ nào? Tối nào cả nhà tớ cũng ra vườn hoa công viên chơi, các bạn có ra đó hay không? Tụi mình cùng hẹn nhau ở đó. Nhà tớ ở gần ngay gốc đa lịch sử. A! Nhà tớ cũng chỉ cách đó vài ba con ngõ. Có ai nhà ở gần thị đội không nhỉ? Tớ! Tớ! Vậy chúng mình ghép đôi để cùng nhau học bài nhé. Cả lớp đang rôm rả, xôn xao, nhốn nháo thì tiếng cô giáo lại vang lên:
– Lớp mình năm nay có bạn Huyền là chưa thể đọc thông viết thạo. Nhà trường tạo điều kiện để bạn Huyền rèn luyện thêm trong ba tháng hè. Nếu bạn có tiến bộ thì sẽ được lên lớp hai cùng các bạn. Nếu không phải học thêm một năm lớp một. Cô giáo mong những bạn nào ở gần thì giúp đỡ bạn Huyền trong suốt mùa hè này. Để bạn không bị bỏ lại phía sau. Lớp mình có em nào gần nhà bạn Huyền không?
– Huyền ơi nhà bạn ở chỗ nào?
– Nhà tớ ở khu bãi tạm, mãi sau đường tàu ấy.
Cô giáo nhìn khắp lượt, không một cánh tay nào giơ lên. Bích nghĩ ngợi một lúc rồi reo lên bảo:
– Thưa cô! Em biết chỗ đó ạ. Em có thể đạp xe tới đó.
– Em còn nhỏ, đường xá đông đúc. Em không được tự ý đạp xe một mình.
– Thưa cô, em có thể đạp đường nhỏ phía trong. Tối nào mấy mẹ con em cũng đi tập thể dục gần khu đó ạ. Chúng em sẽ lập đội ôn bài.
– Thế thì tốt quá. Cô mong rằng có được sự giúp đỡ của các bạn, Huyền phải cố gắng nhiều hơn. Để qua mùa hè này em sẽ đọc tốt hơn, tính toán cũng nhanh hơn. Cô chúc tất cả các con có một mùa hè vui vẻ, bổ ích, an toàn và đừng quên bài vở. Cả lớp mình nghe rõ không nào?
Tiếng “Vâng ạ” đồng thanh vang lên. Gập lại sách giáo khoa. Những bài thơ ngủ yên trong từng trang vở. Bút thước thảnh thơi nghỉ ngơi trong cặp sách. Cánh cổng trường khép lại. Chỉ còn bác bảo vệ già chăm chỉ lia từng nhát chổi, vun lại xác hoa phượng khô trên nền gạch bỏng rát vì nắng hạ. Hồi trống tan trường hôm nay được cô hiệu trưởng đánh lâu hơn, hình như có chút gì lưu luyến. Bích vẫy tay chào các bạn trước khi ngồi sau xe mẹ trôi trên con đường nắng lửa về nhà. Nghỉ hè thật vui vì có thể ngủ nướng mỗi ngày và không còn lo phải hoàn thành bài tập về nhà mỗi tối. Ấy thế mà chưa gì Bích đã thấy nhớ bạn bè, trường lớp. Tối đấy, cầm những món quà nhỏ bạn bè tặng trên tay, Bích nghĩ lại biết bao kỷ niệm.
Mùa hè, bố mẹ hỏi Bích có muốn về quê chơi không? Về quê, dĩ nhiên là Bích thích mê rồi. Năm ngoái Bích ở quê suốt ba tháng hè. Hết xuống đồng bắt cua lại theo bà lên rừng chăn bò. Chẳng mấy chốc mà da Bích đã bắt nắng đen đúa, tóc khô cứng, hai bắp chân dính đầy vết gai cào. Các anh chị ở quê có rất nhiều trò vui khiến Bích chẳng bao giờ buồn chán. Vui là thế nhưng giờ nghe bố mẹ nhắc chuyện về quê Bích lại ngần ngừ. Lời dặn dò của cô vẫn còn vang trong đầu Bích.
– Con muốn về quê lắm. Nhưng con đã hứa với cô giáo sẽ đến nhà giúp bạn Huyền ôn học. Bạn Huyền rất đáng thương. Con không muốn bạn ấy phải học lại một năm nữa đâu mẹ ạ.
– Mẹ ủng hộ. Nhưng con có chắc sẽ giúp bạn tiến bộ được không? Tuổi các con ham chơi, mẹ chỉ sợ gặp nhau vui quá lại quên nhiệm vụ.
– Con đã hứa là con làm. Nhưng cũng còn phụ thuộc vào bạn Huyền chứ ạ. Bạn ấy mà lười học thì con cũng chịu.
Mẹ âu yếm nhìn Bích bảo:
– Mẹ tin con sẽ cùng bạn tạo nên một mùa hè đáng nhớ.
Ngước đôi mắt to tròn nhìn mẹ, Bích nhoẻn miệng cười. Từ hôm ấy chiều nào cũng vậy, Bích thường được mẹ chở đến nhà Huyền. Cũng có hôm Bích tự đạp xe đi, nhưng đều có anh trai hoặc bố mẹ đi kèm ngay bên cạnh. Nhà Huyền nằm tít sâu trong ngõ, đi qua đồi bạch đàn mát rượi. Hôm nào Bích tới cũng thấy bạn đang đứng chờ ngoài cổng. Trên tay bạn khi thì cầm chùm vải đầu mùa, khi thì là chùm nhãn, quả na. Nhà bạn tuy đơn sơ nhưng vườn tược rộng rãi, cây cối um tùm. Huyền thường rủ Bích ra gốc cây ngồi học. Chữ có khi lẫn đâu đó trong tiếng chim lảnh lót, tiếng lá khô xào xạc. Những phép toán có khi nhảy múa trong những tia nắng chiều mỏng manh xuyên qua tán lá. Không sao cả, tụi Bích sẽ vừa chơi vừa học thật vui. Trên chiếc lá xoài non Bích lấy bút dạ viết lên đó từng chữ cái. Trong khu vườn sẽ có một kho báu, mà muốn tìm được bắt buộc Huyền phải giải những bài toán mà Bích đưa ra. Có khi hai đứa nhỏ cùng nhau cầm cành cây viết trên nền đất một câu thơ. Có khi cả hai chơi trò viết thư cho kiến càng, sâu bướm, chị ong nâu rồi cất giấu đâu đó trong tán lá. Có khi tiếng đánh vần của Huyền vang khắp cả khu vườn, làm lũ chim giật mình bay tán loạn.
Ở một góc nào đó bà của Huyền vừa ngồi nhặt rau, đan chổi vừa âu yếm nhìn tụi nhỏ. Trước giờ bà hiếm khi nhìn thấy đứa cháu tội nghiệp của mình vui như thế. Bố mẹ mất vì tai nạn giao thông từ khi Huyền còn bế ẵm. Bà nuôi lớn Huyền bằng nước đường, sữa đặc và những lần khóc ngằn ngặt đi xin bú nhờ khắp xóm. Đứa cháu bé bỏng đâu chỉ thua thiệt bạn bè manh quần tấm áo mà còn thiếu thốn tình yêu thương của bậc sinh thành. Bao nhiêu lần đi học về Huyền chạy ra sau vườn gục đầu ngồi khóc vì tủi thân khi thấy bạn bè có bố mẹ đón đưa, yêu thương chiều chuộng. Có đôi khi Huyền tỏ ra bướng bỉnh, nghịch nghợm để giấu đi những buồn tủi trong lòng. Huyền mặc cảm, tự ti nên ít bạn bè. Hằng ngày cứ đi học về là lủi thủi chơi chó mèo ở góc vườn. Từ hồi Bích đến nhà, không chỉ Huyền có bạn mà đến cái cây trong vườn, con chó con mèo còn thấy vui lây. Bà nhận ra đứa cháu nội của mình tươi vui, hoạt bát, chăm chỉ học hành hơn. Đến tận lúc khép mi, lim dim ngủ Huyền vẫn mang niềm vui vào giấc mơ bé bỏng.
Thỉnh thoảng cô giáo sẽ ghé qua nhà để giảng cho Huyền những bài khó. Niềm vui rạng rỡ trên khuôn mặt cô khi thấy học trò mình ngày càng tiến bộ. Những bài tập cô giao Huyền đều đã hoàn thành. Bích tin rằng Huyền sẽ vượt qua kỳ kiểm tra đặc biệt sau hè để có thể bước lên lớp hai cùng các bạn. Chưa gì Bích đã thấy nhớ khu vườn nhà bạn. Nhớ những nắm kẹo nhỏ bà Bích dúi vào tay hai đứa. Nhớ tiếng chim lảnh lót và niềm vui khi tìm thấy những chùm quả cuối mùa ẩn nấp trong vòm lá. Nhớ những buổi chiều mát rượi hai đứa nằm nghe bà kể chuyện cổ tích say mê. Có thể sau này tụi Bích sẽ có những mùa hè tràn ngập niềm vui. Nhưng đối với Bích đây là một mùa hè đáng nhớ trong đời. Mùa hè của chứa chan tình bạn…
VŨ THỊ HUYỀN TRANG
