Một vòng ẩm thực Việt Nam qua lăng kính du khách nước ngoài

Đến Việt Nam để… ăn?

Andre, người Mỹ gốc Philippines, sở hữu trang TikTok hơn 10 triệu lượt thích, giữa năm nay đăng loạt video về chuyến du lịch đến Việt Nam, trong đó có video khiến nhiều người thích thú với tựa đề “I like Vietnam for the views” (Tôi thích Việt Nam bởi cảnh đẹp). Thế nhưng, nội dung của video khiến người xem bất ngờ, bởi “cú xoay 180 độ”. Mở đầu, là cảnh anh đứng ngắm nhìn hoàng hôn ở Hạ Long đầy lãng mạn, sóng nước dập dềnh, xa xa là những con thuyền bình yên bên những ngọn núi đá vôi cùng đường chân trời ửng hồng. Khung cảnh tiếp tục với bãi cát trắng, rồi dồn dập đổi cảnh với bát phở bò, bánh mì ốp la, cơm sườn, cà phê trứng, bánh xèo, bún bò Huế… “Đó chính xác là những “view” hấp dẫn nhất của Việt Nam khiến tôi phải quay lại đất nước này 3 lần”, Andre chia sẻ.

Chỉ cần gõ tìm kiếm trên TikTok, bạn sẽ dễ dàng tìm ra trào lưu làm video du lịch có nội dung tương tự như Andre, tùy theo sở thích của mỗi người hay ở mỗi địa phương sẽ cho ra những kết quả món ăn khác nhau. Cặp đôi du khách người Mỹ có tài khoản @theweberstravel hồi tháng 6 đăng các video về chuyến khám phá Việt Nam có tựa đề “I went to Vietnam for the incredible views”, mở đầu bằng cảnh đẹp ở Ninh Bình, Bà Nà, Hạ Long nhưng cũng chốt lại bằng phở, bánh xèo, nộm, cơm quê, chả giò, các món ốc và bánh mì. Ở một video khác, cặp đôi chia sẻ thông điệp một cách rõ ràng: “Chúng tôi đến Việt Nam dường như là để ăn bánh mì”, kèm hình ảnh chàng trai ăn bánh mì ở khắp nơi, khắp các quán, bất kể ở đâu và khẳng định có thể ăn bánh mì cả ngày. Nhiều người bình luận trong bài đăng cũng cho biết họ đã ăn bánh mì ngày này qua ngày khác khi du lịch đến Việt Nam.

ẢNH: BÙI VĂN HẢI

ẢNH: BÙI VĂN HẢI

Trên một diễn đàn hỏi đáp hàng đầu thế giới, một chủ đề được đặt ra: Nước nào có đồ ăn ngon nhất và tệ nhất Đông Nam Á? Người đặt câu hỏi đề nghị những ai trả lời chỉ được đưa ra một tên nước cho ngon và dở nhất. Điều bất ngờ là hàng loạt câu trả lời nhấn mạnh đồ ăn Việt Nam ngon nhất. Lý do chung được đưa ra: Có đa dạng lựa chọn món ăn, nhiều rau xanh, hương vị hấp dẫn và cân bằng dinh dưỡng.

Nhưng không đơn giản chỉ có thế, ẩm thực Việt còn hấp dẫn du khách quốc tế ở cả bề dày văn hóa và lịch sử.

“Kẹt lại” vì món ngon

Cuối năm ngoài, nhà báo mảng du lịch Vawn Himmelsbach (Canada) đã có hành trình khám phá Việt Nam và cô chia sẻ cảm nhận của mình trên tạp chí Bold về ẩm thực Việt. Ban đầu, cô chỉ định dừng chân và nghỉ một đêm ở Hội An trong chuyến đi xuyên Việt từ TP.HCM ra Hà Nội, nhưng không hiểu sao một tuần đã trôi qua mà cô vẫn thấy mình vẫn còn ở phố cổ. Cô cho rằng đó là nơi mà bạn có thể bị níu chân bởi kiến trúc xưa cổ kính, con đường lát đá, những dòng kênh và nền ẩm thực không có gì để chê. Những đêm ăn uống giúp cô khám phá ra rằng còn rất nhiều món ăn Việt Nam tuyệt ngon bên cạnh phở.

Trên Bold, Vawn Himmelsbach viết: “Nhờ lịch sử từng là điểm giao thương ở Đông Nam Á, Hội An mang đến sự thay đổi toàn cầu về ẩm thực Việt mà bạn sẽ không tìm thấy ở bất kỳ nơi nào khác. Có rất nhiều điều bạn có thể tìm hiểu về một địa điểm từ đồ ăn ở đó”. Tương tự, Neville Dean, người sáng lập tour du lịch The Original Taste of Hoi An, nhận định: Ẩm thực miền Trung có mối liên hệ chặt chẽ với các hoàng đế triều Nguyễn, thường phức tạp và sang trọng trong hương vị, kết cấu và hình thức. Từ thế kỷ thứ 7 đến thế kỷ thứ 10, Hội An là trung tâm của con đường buôn bán gia vị của người Chăm. Sau đó, từ thế kỷ 15 đến thế kỷ 19 trở thành cảng giao thương của người Trung Quốc, Nhật Bản, Ấn Độ và Hà Lan. Có vẻ như một số thương nhân này cũng bị mắc kẹt ở đây, nhiều người trong số họ định cư ở Hội An và ảnh hưởng đến ẩm thực nơi này.

ẢNH: MICHELIN GUIDE

ẢNH: NHẬT THỊNH

Elizabeth Rudd, người sáng lập Compass & Fork và là tác giả cuốn sách ẩm thực Asian Cooking Essentials, cho biết: “Dân số đa văn hóa cùng khả năng tiếp cận thực phẩm và nguyên liệu từ khắp nơi trên thế giới đã giúp phát triển các món ăn độc đáo của Hội An. Nhiều món ăn ở Hội An chỉ có ở Hội An”. Theo bà Rudd, một số món ăn nên thử ở đây bao gồm cao lầu, bánh vạc, hay bánh hoa hồng trắng, mì quảng… Đặc biệt là bánh mì, món ăn đặc trưng của Việt Nam được làm từ thịt heo, pate, cà rốt ngâm và rau xanh, mang đến sự pha trộn thực sự giữa ẩm thực Pháp và Việt Nam, được cho là ngon nhất khi ăn ở Hội An.

Trong khi Hội An là viên ngọc quý thì Việt Nam cũng có những thiên đường ẩm thực khác, nổi bật nhất là TP.HCM và Hà Nội. TP.HCM có rất nhiều nhà hàng cao cấp, nhưng nơi tốt nhất để trải nghiệm ẩm thực Việt Nam là trên đường phố. Hãy đến chợ Bến Thành, nơi đã trở thành chợ đêm với nhiều quầy hàng thực phẩm hoặc chợ Bình Tây ở Chợ Lớn (Q.5)… Hà Nội lại có bầu không khí hoàn toàn khác. Với lịch sử ngàn năm, Hà Nội mang đến nền ẩm thực độc đáo. Ở phố cổ, tuyệt vời nhất là khi ngồi trên một chiếc ghế nhựa và nếm thử nhiều món ăn địa phương đặc sắc hoặc thưởng thức cà phê trứng lừng danh.

Có nhiều du khách đặc biệt, đến Việt Nam để làm điều đặc biệt. Chẳng hạn Rose, người Anh, dành toàn thời gian để đi du lịch một mình qua nhiều quốc gia kể từ năm 2018 và ở Việt Nam suốt 3 tháng để tìm ra “ổ bánh mì ngon nhất”. Để tìm được ổ bánh mì ngon nhất ở Việt Nam đòi hỏi cả quá trình nghiên cứu, nhiều lần lang thang, vô số cuộc trò chuyện và tiêu thụ một khối lượng lớn bánh mì. Nhưng cô đã làm điều đó. Ở Hà Nội, cô chọn ra 3 tiệm bánh mì ngon nhất gồm Maison de Lien, bánh mì Trâm, bánh mì Nguyên Sinh. Ở Hội An cô chọn bánh mì Madam Khánh, Phi bánh mì, bánh mì Phượng. Tới TP.HCM, cô ăn bánh mì Huynh Hoa. Sau tất cả, cô khẳng định Madam Khánh là nơi có ổ bánh mì ngon nhất Việt Nam.

ẢNH: MICHELIN GUIDE

Các tour du lịch ẩm thực ở những thành phố lớn của Việt Nam cũng vô cùng đa dạng. Thậm chí, có chương trình còn vào top 9 tour ẩm thực hàng đầu thế giới do tạp chí Forbes bình chọn. Không giống như hầu hết các chuyến tham quan ẩm thực khác ở Việt Nam, ở TP.HCM, XO Tours không đưa du khách đến ăn các món phổ biến như phở, bánh xèo, bánh mì và chả giò mà thưởng thức những món ăn khác lạ nhưng vẫn mang đậm nét ẩm thực Việt. “Các chuyến đi của XO giới thiệu với du khách những món ăn đường phố trên khắp Việt Nam, của các quầy hàng phục vụ người dân địa phương và đưa họ đi vòng quanh nhiều quận trong TP.HCM, không chỉ những quận đông khách du lịch, phía sau một chiếc xe máy do nữ điều khiển”, Forbes nhận xét.

Việt Nam đứng đâu trên bản đồ ẩm thực thế giới?

Trong những bài đánh giá món ăn ngon hay bảng xếp hạng các nền ẩm thực hàng đầu thế giới của những tờ báo uy tín chưa bao giờ thiếu cái tên Việt Nam… Danh sách 100 nền ẩm thực hàng đầu thế giới của Taste Atlas xếp Việt Nam đứng ở vị trí thứ 22 trên thế giới. Các món ăn hàng đầu là phở bò, bún chả, quẩy, bánh hỏi, nem rán, bánh xèo, bún bò Huế, bò kho. Bên cạnh đó, Taste Atlas cũng đưa ra danh sách 100 thành phố ẩm thực hấp dẫn nhất thế giới, đại diện Việt Nam trong danh sách là Huế, TP.HCM với các món ăn nổi bật: bún bò Huế, bánh bèo, nem lụi, chả giò, chè, phở, bánh mì… Danh sách 100 món ngon nhất thế giới cũng có bánh mì thịt và phở của Việt Nam góp mặt.

ẢNH: THÁI NGUYÊN

Trước đó, năm 2022, chuyên trang du lịch The Travel (Canada) công bố danh sách 10 quốc gia có nền ẩm thực hấp dẫn hàng đầu thế giới, Việt Nam đứng ở vị trí thứ 5 từ bình chọn của độc giả. Tờ báo nhận định hải sản là một trong những nguồn thực phẩm phổ biến nhất bởi Việt Nam có đường bờ biển dài hàng ngàn ki lô mét và có rất nhiều làng chài. Thế nhưng, ẩm thực Việt không chỉ đặc sắc bởi hải sản. Sự đa dạng và ngon miệng của những món ăn địa phương chắc chắn sẽ làm hài lòng mọi thực khách. Những nền ẩm thực còn lại trong top 10 bao gồm: Mỹ, Đức, Philippines, Ấn Độ, Tây Ban Nha, Mexico, Hy Lạp, Thái Lan và Ý.

Mới đây, trong khung giờ vàng phát sóng bản tin thời sự ngày 7.2 của kênh truyền hình lâu đời và lớn nhất Pháp – TF1, đã đăng phóng sự tìm hiểu về sự thành công của “ẩm thực thế giới” tại Pháp trong hơn 10 năm trở lại đây và vinh danh ẩm thực Việt Nam là một trong 3 nền ẩm thực được yêu thích nhất bởi người Pháp.

Đối với nhiều du khách, phần thú vị nhất của bất kỳ chuyến đi nào chính là ẩm thực. “Một bữa ăn ngon hoặc dở có thể tạo nên hoặc hủy hoại chuyến đi – đó thường là một trong những điều chúng ta nhớ nhất”, Grace Beard, đại diện Time Out chia sẻ với CNN.

Trong bảng xếp hạng 20 thành phố ẩm thực ngon nhất thế giới vừa được công bố của Time Out, đứng vị trí số 1 là Naples (Ý) – nơi được cho là quê hương của pizza; tiếp theo gồm Johannesburg (Nam Phi); Lima (Peru) và TP.HCM ở vị trí số 4 với món nhất định phải ăn là phở, xếp trên Bắc Kinh (Trung Quốc), Bangkok (Thái Lan). “Ngọt, cay, thơm – dù bạn mô tả thế nào đi nữa, ẩm thực Việt Nam không bao giờ thỏa hiệp về hương vị và bạn có thể nếm thử những món ngon nhất ở TP.HCM. Ngoài các quán ăn ven đường và những khu chợ nhộn nhịp bán bánh mì, ốc, cơm tấm là tập hợp các nhà hàng Bib Gourmand và nhà hàng được gắn sao Michelin phục vụ các món ăn cổ điển được chế biến đầy sáng tạo. Nhưng cho đến nay, món ăn được nhắc đến nhiều nhất trong cuộc khảo sát của chúng tôi là phở. Món phở ở miền Nam thường có nhiều đồ màu với húng quế, rau mùi, ớt và tương đen có mặt khắp nơi trong thành phố”, Time Out nhận định.

ẢNH: MICHELIN GUIDE

ẢNH: MICHELIN GUIDE

Tạp chí cũng cho rằng TP.HCM đã nổi lên như một trong những điểm đến ẩm thực thú vị nhất Việt Nam. Tại Q.1, có Anna Sài Gòn, nhà hàng Việt Nam của đầu bếp Peter Cường Franklin đã giành được ngôi sao Michelin duy nhất của thành phố vào năm ngoái. Cách đó không xa là bánh mì Huynh Hoa, một cơ sở ẩm thực đường phố 30 năm tuổi. Bên kia sông là Q.2 cũ với hàng loạt nhà hàng hiện đại đang phát triển, có cả những địa chỉ bán nhiều món mang hương vị Việt Nam nhưng thông qua kỹ thuật ẩm thực phương Tây.

Không hề quá lời khi Philip Kotler, huyền thoại marketing, từng gợi ý: “Nếu Trung Quốc là công xưởng của thế giới, Ấn Độ là văn phòng của thế giới, thì Việt Nam hãy là bếp ăn của thế giới”. Điều đó đang dần định hình, khi Michelin chính thức xuất hiện ở Việt Nam, mang lại luồng gió mới cho ẩm thực đất nước vốn được thừa nhận trên thế giới, với các món ăn đã vượt ra khỏi phạm vi của một quốc gia, tiêu biểu nhất là phở và bánh mì. Bởi từ lâu, trên toàn cầu, sao Michelin được xem là bảo chứng cho một nền ẩm thực đẳng cấp.

Ẩm thực được định hướng sẽ trở thành thương hiệu khi nhắc đến Việt Nam và nếu làm được điều đó sẽ tác động rất lớn đến nhiều ngành kinh tế, đặc biệt là du lịch.