Mới giải ngân 3% gói hỗ trợ lãi suất sau gần hai năm

Theo Nghị quyết 30 của Quốc hội, ngành ngân hàng được giao triển khai gói hỗ trợ 2% lãi suất quy mô 40.000 tỷ đồng cho vay với doanh nghiệp, hợp tác xã, hộ kinh doanh trong hai năm 2022 – 2023. Đây là một trong số chính sách nhằm giúp doanh nghiệp, người dân giảm chi phí kinh doanh, khôi phục sản xuất, hỗ trợ phục hồi kinh tế.

Tuy nhiên, báo cáo gửi Quốc hội của Chính phủ mới đây cho biết đến hết thời hạn (cuối năm 2023), chính sách này mới giải ngân được khoảng 1.218 tỷ đồng cho gần 2.300 khách hàng, tương đương 3% tổng nguồn lực bố trí.

Với số vốn không giải ngân hết, tương ứng gần 38.800 tỷ đồng, Chính phủ cho biết đã báo cáo Quốc hội hủy dự toán và không huy động nguồn lực tiếp tục thực hiện. Việc này cũng không ảnh hưởng tới bội chi do đây là khoản chưa huy động.

Theo Chính phủ, tỷ lệ giải ngân thấp do khách hàng đủ điều kiện nhưng chọn không tham gia chính sách, chủ yếu do tâm lý e ngại thanh, kiểm tra. Họ cũng cân nhắc giữa việc được hỗ trợ lãi suất và chi phí phát sinh nếu nhận hỗ trợ, như phải theo dõi hồ sơ, chứng từ, tuân thủ các thủ tục hậu kiểm, thanh tra, kiểm toán của cơ quan nhà nước.

Khách hàng cũng có tâm lý lo ngại trường hợp bị cơ quan Nhà nước có thẩm quyền xác định phải thu hồi số tiền hỗ trợ lãi suất, do khoản này đã được hạch toán vào lợi nhuận doanh nghiệp và chia cổ tức cho cổ đông. Chưa kể, việc xác định doanh nghiệp đủ điều kiện “có khả năng phục hồi” theo Nghị quyết 43 gặp khó khăn.

“Khách hàng có khả năng trả nợ nhưng không thể khẳng định có khả năng phục hồi”, báo cáo nêu, thêm rằng họ e ngại trường hợp được hỗ trợ, sau đó kinh doanh suy giảm sẽ bị cơ quan thanh, kiểm tra đánh giá “trục lợi chính sách”. Trong khi, một số doanh nghiệp có doanh thu, lợi nhuận ở giai đoạn dịch bệnh cao hơn hiện tại nên khó đánh giá đáp ứng tiêu chí “phục hồi”.

Ngoài ra, nhiều doanh nghiệp trở lại hoạt động bình thường sau dịch có nhu cầu thay đổi so với thời điểm ban hành chính sách. Lúc này, họ cần được hỗ trợ trực tiếp hoặc giảm thuế, phí, lệ phí, thay vì hỗ trợ lãi suất.

Nhiều hộ gia đình sản xuất, kinh doanh vay vốn tại các ngân hàng thương mại nhưng không đăng ký hộ kinh doanh nên không thuộc nhóm hỗ trợ. Điển hình như Ngân hàng Agribank có 50% dư nợ khách hàng hộ sản xuất, kinh doanh không có đăng ký kinh doanh.

Một số nguyên nhân khác được Chính phủ nêu như khách hàng xuất khẩu chọn vay bằng USD để tận dụng lãi suất thấp và nguồn thu bằng ngoại tệ, hoặc đã được hỗ trợ theo các chương trình tín dụng của ngân sách địa phương, ngân hàng.

Phương Dung